گلوله‌باران مناطق غیرنظامی و آغاز جنگ شهرها در ایران

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رژیم بعثی عراق، در طول هشت سال دفاع مقدس، همواره پس از شکست در جبهه‏‌های جنگ با توسل به بمباران مناطق مسکونی و غیرنظامی سعی کرد تا شکست خود را پنهان کند. با فرار بعثیان به عمق خاک عراق و خارج شدن شهرهای زیادی از زیر آتش توپخانه و موشک‏های بُردِ متوسطِ عراق، دولت‌های غربی، موشک‏هایی با بُرد بلند در اختیار رژیم بعث گذاشتند و بار دیگر، سیاست بمباران مناطق مسکونی، از سر گرفته شد. در جریان این بمباران‏‌ها، عده زیادی از مردم بی‏‌پناه در شهرهای مختلف کشور به خاک و خون کشیده شدند. ما هم‌اکنون در سالروز مقطع دوم جنگ شهرها قرار داریم که از چهار تا 25 خرداد سال 64 به طول انجامید. بازخوانی بخشی از تحلیل حوادث سیاسی، نظامی و اجتماعی دوران جنگ شهرها به روایت محمدحسین پیکانی در کتاب «جنگ شهرها و دفاع موشکی» در ادامه می‌آید:

اصطلاح «جنگ شهرها» از اسفندماه سال 63 و در اواسط دوره جنگ بین ایران و عراق رایج شد و قبل از آن تحت عنوان «بمباران مناطقه مسکونی» یاد می‌شد. این اصطلاح بیانگر مناطق مسکونی، غیر نظامی، تجاری و فرهنگی است ولی در بیان دقیق‌تر منظور از شهرها در اینجا منطقه غیر جنگی یا منطقه‌ای است که در آن نیروهای مسلح درگیر نبرد نیستند یعنی می‌توان حوزه دولت در جنگ را به دوبخش تقسیم کرد: جبهه جنگی مناطقی که درگیری‌ها و مخاصمات به صورت واقعی و عملی در آنجا صورت می‌گیرد. پشت جبهه سایر مناطق یک کشور یا دولت که در آن نیروهای متخاصم با هم تماس و برخورد ندارند این حوزه شامل شهرها، روستاها، مناطق تجاری و اقتصادی جنگل‌ها، منابع طبیعی رودخانه‌ها و... فضای آن‌ها می‌شود.

جنگ شهرها دارای دو مفهوم عام و خاص است: جنگ شهرها به مفهوم عام؛ بیانگر نوعی عملیات نظامی است که با به کارگیری نیروی هوایی، هوانیروز، توپخانه‌های سنگین، پایگاه‌های موشکی، سلاح‌ هسته‌ای در مقابله با شهرها، مناطق مسکونی و سایر مناطق غیر رزمی و با هدف ایجاد رعب و وحشت و گاه تخریب و ناتوان‌سازی طرف مقابل صورت می‌گیرد. می‌توان به مواردی از آن اشاره کرد: پرواز هواپیماها و بالگردهای دشمن بر فراز مناطق مسکونی، فرهنگی و اقتصادی طرف مقابل، شکستن دیوار صوتی، پخش اعلامیه‌ها و شایعات از طریق هواپیما، بالگرد و...، بمباران هوایی، به کارگیری سلاح شیمیایی، گلوله باران مناطق غیرنظامی از طریق توپخانه، پرتاپ موشک‌ها و بمب‌های هدایت شونده و به کارگیری سلاح‌های هسته‌ای.

جنگ شهرها صرفاً یک جنگ هوایی نیست بلکه می‌تواند از روی زمین توپخانه، سایت‌ها و پایگاه‌های موشکی و... از دریا نیز صورت گیرد همانگونه که تقریبا این اشکال در جنگ ایران و عراق هم مشاهده شد. این جنگ در مقطع و زمان حساسی از جنگ ایران و عراق شروع می‌شود اصطلاح جنگ شهرها در همین مقاطع خاص جایگزین اصلاحاتی چون بمباران هوایی، حملات هوایی یاجنگ هوایی و.. می‌شود.  آغاز جنگ شهرها توسط رژیم عراق با اهداف و مقاصد متعددی رو‌به‌رو بوده است این اهداف به این شرح است:

1- تضعیف اراده مردم

2- تلاش در جهت خنثی کردن عملیات‌های رزمی ایران و یا جبران شکست

3- کاهش توان اقتصادی کشور

4- کاهش اعزام و حرکت نیروهای مردمی به جبهه‌های جنگ

6- تشدید جنبه فرسایشی جنگ

7- جنگ شهرها اهرم قدرت‌های بزرگ: قدرت‌های بزرگ به منظور افزایش میزان نفوذ خود بر جنگ و یا تحت تاثیر قرار دادن اقدامات قدرت‌های دیگر از اهرم‌های متعدد استفاده می‌کردند یکی از این اهرم‌ها به صورت عینی و عملی در جنگ شهرها ظهور می‌یافت. به عنوان مثال شوروی برای خنثی کردن تلاش‌های صلح سازمان ملل که با ابتکار غرب آغاز می‌شد عراق را تشویق به آغاز جنگ شهرها می‌کرد.

ورود موشک‌های ساخت شوروی در مراحل پایان جنگ، اقدام دیگری از سوی شوروی بود که نشان می‌داد این کشور مایل است با پیچیده‌تر ساختن جنگ و در اختیار گرفتن ابزار این پیچیدگی میزان نفوذ خود را در به پایان رساندن این مناقشه افزایش دهد.

8- افزایش زمینه‌های مداخله در جنگ ایران و عراق: با شروع جنگ شهرها و گسترش شهرها و گسترش دامنه جنگ به مناطق غیرنظامی، عملا زمینه برای مداخله سازمان‌های بین المللی و قدرت‌های بزرگ فراهم‌تر از گذشته می‌شد. پس جنگ شهرها از این جنبه نیز می‌تواند مورد ارزیابی قرار گیرد. برخی از این اهداف از سوی عراق و برخی از سوی غرب اعمال می‌شد، هرچند عمده آن‌ها مورد تایید هر دو بود.

انتهای پیام/