شب نیمه شعبان، شب بسیار مبارکى است چنان که امام جعفر صادق(ع) از پدر بزرگوارشان روایت می کنند که از حضرت امام محمد باقر(ع) درباره فضل شب نیمه شعبان سؤال شد و ایشان فرمودند: «آن شب افضل شبهاست بعد از لیلة القدر، در آن شب عطا مى فرماید خداوند به بندگان فضل خود را و مى آمرزد ایشان را به مَنّ و کَرَم خویش، پس سعى و کوشش کنید در تقرب جستن به سوى خداى تعالى در آن شب پس به درستى که آن شبى است که خدا قسم یاد فرموده به ذات مقدس خود که دست خالى برنگرداند سائلى را از درگاه خود مادامى که سؤال نکند معصیت را و آن شب، شبى است که قرار داده حَق تعالى آن را از براى ما به مقابل آنکه قرار داده شب قدر را براى پیغمبر ما(صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله) پس کوشش کنید در دُعا و ثنا بر خداى تعالى...»
اعمال شب نیمه شعبان:
و از جمله برکات این شب مبارک، ولادت با سعادت حضرت امام زمان ارواحُنا لَهُ الفداء در سحر این شب در سال 255 هجری در سامرا(سُرَّ مَنْ رَاى) است که براى این شب چند عمل وارد شده است:
- غسل است که باعث تخفیف گناهان مى شود.
- احیاء این شب است به نماز و دعاء و استغفار چنانچه امام زین العابدین(ع) انجام مى دادند و در روایت است که هر که احیا دارد این شب را نمیرد دل او در روزى که دلها بمیرند.
- زیارت حضرت امام حسین (ع)است که افضل اعمال این شب و باعث آمرزش گناهان است و اینکه هر که خواهد با او مصافحه کند روح 124 هزار پیغمبر، حضرت حسین بن علی سیدالشهدا(ع) را در این شب زیارت کند و اَقَلِّ زیارت آن حضرت آن است که به بامى برآید و به جانب راست و چپ نظر کند پس سر به جانب آسمان کند پس زیارت کند آن حضرت را به این کلمات ((اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِاللّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُاللّهِ وَ بَرَکاتُهُ)) و هرکس در هر کجا باشد در هر وقت که آن حضرت را به این کیفیّت زیارت کند امید است که ثواب حجّ وعُمره براى او نوشته شود. و زیارت مخصوصه این شب در مفاتیح الجنان آمده است.
- خواندن دعاى کمیل که در این شب وارد شده است.
- صد مرتبه خواندن هر یک از سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُلِلّهِ وَاللّهُ اَکْبَرُ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ، تا خداوند تعالى گناهان گذشته او را بیامرزد و برآورد حاجتهاى دنیا و آخرت او را.
- همچنین شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرده است که از ایشان درباره بهترین دعا در شب نیمه شعبان سؤال شد و حضرت فرمود: هر گاه به جا آوردى نماز عشا را پس دو رکعت نمازگذار بخوان در رکعت اوّل حمد و سُوره جحد( قُلْ یا اَیُّهَا الْکافِروُنَ) و بخوان در رکعت دوم حمد و سوره توحید ( قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ) پس چون سلام دادى بگو سُبْحانَ اللّهِ 33 مرتبه و اَلْحَمْدُلِلّهِ 33 مرتبه و اللّهُ اَکْبَرُ 34 مرتبه. در ادامه این نماز، دعایی وارد شده است که شیخ عباس قمی آن را در مفاتیح الجنان آورده است.
- در روایت مشهور دیگری به نقل از امام صادق(ع) درباره فضیلت نیمه شعبان چنین آمده است که حضرت فرمود: شب نیمه شعبانى داخل شد و بود رسول خدا صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله در آن شب نزد عایشه همین که نیمه شب شد برخاست رسول خدا(ص) از رختخواب خود براى عبادت پس چون بیدار شد عایشه یافت که پیغمبر(ص) بیرون رفته از رختخواب او و داخل شد بر او آنچه که فرو گیرد زنها را (یعنى گمان کرد) که آن حضرت نزد بعض زنهاى خود رفته است پس برخاست و پیچید بر خود شَمْله(چادر) خود را و قسم به خدا که شَمْله او از ابریشم و کتان و پنبه نبود ولکن تار آن مو و پُود آن از کُرکهاى شتر بود و جستجو مى کرد رسول خدا(ص)را در حجره هاى زنهاى دیگرش حجره به حجره پس در این بین که در جستجوى آن حضرت بود به ناگاه نظرش افتاد بر رسول خدا(ص) که در سجده است مثل جامه اى که چسبیده شده بر روى زمین پس نزدیک آن حضرت شد شنید که مى گوید در سجده خود: سَجَدَ لَکَ سَوادى وَخَیالى وَآمَنَ بِکَ فؤادى هذِهِ یَداىَ وَماجَنَیْتُهُ
به خاک افتاد براى تو سراپایم و اندیشه ام و ایمان آورد به تو دلم ، این است هر دو دستم و آنچه جنایتى که
عَلى نَفْسى یا عَظیمُ [عَظیماً] تُرْجى لِکُلِّ عَظیمٍ اِغْفِرْ لِىَ الْعَظیمَ فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ
بر خویش کردم اى بزرگى که در هر کار بزرگى امید به او است بیامرز گناه بزرگم را که نیامرزد
الذَّنْبَ الْعَظیمَ اِلا الرَّبُّ الْعَظیمُ
گناه بزرگ را جز پروردگار بزرگ
پس بلند کرد سر خود را و دوباره برگشت به سجده و شنید عایشه که مى گوید:
اَعُوذُ بُنُورِ وَجْهِکَ الَّذى اَضائَتْ لَهُ السَّمواتُ
پناه برم به نور ذات تو که روشن شد بدو آسمانها
وَالاْرَضُونَ وَانْکَشَفَتْ لَهُ الظُّلُماتُ وَصَلَحَ عَلْیْهِ اَمرُ الاْوَّلینَ
و زمینها و برچیده شد بدو تاریکیها و اصلاح شد بدو کار اولین
وَالاْخِرینَ مِنْ فُجاءَةِ نَقِمَتِکَ وَمِنْ تَحْویلِ عافِیَتِکَ وَمِنْ زَوالِ
و آخرین از ناگهانى رسیدن عذابت و از پا برجا شدن تندرستى تو و از زائل شدن
نِعْمَتِکَ اَللّهُمَّ ارْزُقْنى قَلْباً تَقِیّاً نَقِیّاً وَمِنَ الشِّرْکِ بَریئاً لا کافِراً ولا شَقِیّاً
نعمتت خدایا روزیم گردان دلى پاک و پاکیزه و مبراى از شرک که نه کافر باشد و نه اهل شقاوت
پس بر خاک نهاد دو طرف روى خود را و گفت:
عَفَّرْتُ وَجْهى فِى التُّرابِ وَحُقَّ لى اَنْ اَسْجُدَ لَکَ
مالیدم به خاک رویم را و بر من سزاست که برایت سجده کنم
پس همین که خواست رسول خدا(ص) برگردد شتافت عایشه به سوى رختخواب خود، پس رسول خدا(ص) آمد به رختخواب او و شنید که نفس بلند مى زند فرمود چیست این نفس بلند آیا نداسته اى که چه شبى است امشب این شب نیمه شعبان است که در آن قسمت مى شود روزیها و در آن نوشته مى شود اَجَلْها و در آن نوشته مى شود روندگان به حج و به درستى که خداى تعالى مى آمرزد در این شب از خلق خود بیشتر از عدد موهاى بُزهاى قبیله کَلْب و مى فرستد خداى تعالى ملائکه خود را از جانب آسمان به سوى زمین در مکه.
اعمال روز نیمه شعبان
در این روز عید مولود شریف امام دوازدهم مَوْلانا وَاِمامُنا الْمَهْدِىُّ حضرت حجّة بن الحسن صاحبُ الزَّمان(صلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ) است و از اعمال روز نیمه شعبان علاوه بر استحباب روزه و غسل، مستحب است زیارت آن حضرت(عج) در هر زمان و مکان و در هر جا و دعابراى تعجیل ظهور آن حضرت در هنگام زیارت و به خصوص تاکید شده به زیارت آن حضرت در سرداب سامراء، و ظهور آن حضرت و فرمانروائی اش مسلم است و او است که زمین را پر از عدل و داد کند چنانچه پر شده باشد از ستم و بیدادگرى...»