خبرگزاری تسنیم: مجتبی اردشیری
تلویزیون اگرچه تا پیش از سال 80، به صورت جسته و گریخته، سریالهایی را برای ماه رمضان میساخت اما این روند از سال 80، حالتی اپیدمی به خود گرفت و 4 شبکه سیما موظف شدند تا برای ماه رمضان خود سریالهای ویژهای متناسب با حال و هوای ماه رمضان تهیه کنند.
در این نوشتار، به تحلیل سریالهای پخش شده در رمضان سال 80 میپردازیم.
شبکه اول سیما در این سال سریال «چراغهای خاموش» را در ماه رمضان پخش کرد. سریالی که «کاظم بلوچی» کارگردان آن بود و بازیگرانی چون اسماعیل شنگله، فرامرز صدیقی، هایده حائری، غزل ارجمند، مهدی سلوکی، رحیم نوروزی، خسرو احمدی، اسدالله منجزی، حسین چنگی، مهدی فقیه، محسن رمضانی و ولیالله شیراندامی در آن به ایفای نقش پرداختند.
«چراغهای خاموش» در همان حال و هوای دوران گذاری که تلویزیون در اواخر دهه 70 در پیش گرفته بود، پیروی میکرد. سریالی که چندان تلاش نمیکند تا به خطوط قرمز نزدیک شود و بیشتر مبانی اخلاقی را در نظر دارد. دگردیسی درونی یک جوان پر شر و شور که نمیخواهد با پند و اندرزهای کلیشهای سر به راه شود، فیلم تلاشی هم نمیکند تا وی در این مسیر منقلب شود بلکه فضایی را به وجود میآورد تا وی بتواند از قیاس تن به تن، به این خودباوری و رفع اشکال در درون خود برسد و این انقلاب درونی، تا حدودی باورپذیر از آب در میآید و همین، یکی از امتیازات بزرگ فیلم است.
این فیلم تجربه خاصی در آن روزهای تلویزیون محسوب نمیشود و به نوعی ادامه دهنده همان مسیری است که امثال «قاسم جعفری» در اواخر دهه هفتاد در تلویزیون راه انداختند و حال این سریال توانست مقتضای ماه رمضان، از نزدیکی به حدود قرمز امتناع ورزیده و بیشتر بر روی مبانی اخلاقی مانور دهند تا مسائل حاد اجتماعی آن زمان که حول محور جوانان؛ که البته چندان مورد استقبال قرار نگرفت.
شبکه دوم سیما در این سال، سریال «مهمانی از بهشت» را برای پخش در ماه رمضان تولید کرد. «عبدالله باکیده» کارگردان این سریال بود و بازیگرانی چون محمود عزیزی، فقیهه سلطانی و مهدی امینیخواه در آن به ایفای نقش پرداختند.
این سریال، یک اثر کاملا شعاری بود که میخواست در کنار تم اجتماعی خود، آمیزهای اخلاقی داشته باشد اما لحن اثرگذار خاصی در کل سریال مشاهده نمیشود و همین، از جذابیت سریال میکاست. باکیده در شرایطی رو به ساخت این سریال آورد که دو نکته را در نظر نداشت؛ نخست آنکه در آن سالها، انقلاب بزرگی در زمینه ساخت سریالهای تلویزیونی جوان پسند رخ داده بود و سریالهای خنثای اینچنینی نمیتوانست مورد قبول مخاطبی قرار گیرد که آن زمان، خیلی جدیتر تلویزیون را دنبال میکردند و دوم، او نتوانست با این سریال خنثی در برابر نوآوریها و ابتکاراتی که سریالهای شبکه سوم و پنجم در همان سال به کار بستند را در «مهمانی از بهشت» پیاده کند و در نهایت این سریال، ضعیفترین سریال ماه رمضان سال 80 لقب گرفت که کمترین میزان بیننده را به خود اختصاص داد.
شبکه سوم سیما، برای این سال، کمدی «گمگشته» را به کارگردانی «رامبد جوان» در کنداکتور پخش قرار داد. سریالی که در آن، آتیلا پسیانی، فرامرز صدیقی و پژمان بازغی هنرنمایی کردند.
این سریال توانست محبوبترین سریال رمضان سال 80 انتخاب شود و تا به امروز هم به یکی از ماندگارترین سریالهای کمدی سیما تبدیل شود. نقطه قوت فیلم، فارغ از خلاقیتهای فردی و گروهی بازیگران، تغییر فضاهای متوالی آن است. سریال در ابتدای به ساکن، معرفی سریعی از شخصیتهای شبه بدمن خود ارائه میدهد که همین معرفی سریع، موجب یک شروع طوفانی در سریال میشود، هنوز تب این طوفان در قسمت نخست نمیخوابد که سریال خیلی زود وارد عطف نخست داستانی میشود و موضوع آدم ربایی را پیش میکشد که خود، حجم کمدی کار را دو چندان میکند و فضاهای منشعبی را برای هسته مرکزی داستان به وجود میآورد.
فیلم هنوز درگیر این آدم ربایی و داستانکهای فرعی آن است که با متوجه شدن اشتباه در ربایش فرد، سریال وارد فاز دیگری میشود و در واقع این انشعابات فراوان داستان هستند که در کنار هسته مرکزی داستان، جذابیتهای فیلم را دو چندان میکند. این سریال در کنار تمام موفقیتهایی که برای خود به همراه آورد، آغازگر فصل جدیدی از سریالهای کمدی در سیما بود که تا آن سال، شکلی آیتمی داشت و معدود تلاشهایی که در کمدی سریالی صورت گرفته بود، نتوانست چندان موفقیت آمیز باشد. جریانی که «رامبد جوان» در سال 80 آغاز کرد و بعدها با «مهران مدیری» و «رضا عطاران»، شکل متکاملی به خود گرفت و جا افتاد.
اما آخرین سریال پخش شده در رمضان سال 80، مربوط به شبکه تهران است که سریال «یادداشتهای کودکی» را روی آنتن برد. سریالی که «پریسا بخت آور» کارگردان آن بود، «اصغر فرهادی» نویسندهاش و بازیگرانی چون حمیده خیرآبادی، احمد قدکچیان، سیروس گرجستانی، امیر نوری و مهرانه مهینترابی در آن به ایفای نقش پرداختند. اگرچه در این سال، سریال «رامبد جوان» محبوبترین سریال رمضان سیما بود اما مبتکرانهترین سریال این ماه، آشکارا متعلق به «پریسا بخت آور» بود. برگ برنده این سریال، شخصیت پردازیهای بسیار قوی آن و همچنین صلابت روابط میان کاراکترها بود.
سریال، سوژه بکری نداشت و به موضوع ترک اعتیاد میپرداخت اما ابتکار سریال در حالت لازم و ملزومی بود که میان شخصیتپردازی و روابط آنها شکل گرفته بود در این میان، برخی کنشها نظیر بگومگوهای مدام پدربزرگ و مادربزرگ سریال، در حکم چاشنی طنز این جریان تلقی میشد که هیچگاه از اندازه اولیه خود فراتر نرفت و در نهایت، سریالی تولید شد که مهرههای درامش، سر جای خود بود و این حوادث غیرقابل پیش بینی بود که در هر قسمت، مخاطب خود را شوکه میکرد؛ حوادثی که به نسبت میشد آن را فراتر از آن زمان محسوب کرد و سوار بر جامعه ایران سال 80 بود و این مهم در کنار دیگر امتیازات «یادداشتهای کودکی»، سبب شد تا این سریال، نه تنها در آن زمان، بلکه هنوز هم طرفداران بسیاری داشته باشد.
انتهایپیام/