داعش در عراق منافع آمریکا و متحدانش را تهدید میکند
خبرگزاری تسنیم: کارشناس اندیشکده رند معتقد است داعش در عراق تهدیدی است برای منافع و متحدان آمریکا و در این مورد نیز باید به دنبال تشکیل اپوزیسیونی میانهرو، مانند سوریه، باشیم که به اهداف آمریکا جامه عمل بپوشاند.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده رند، کارشناس این اندیشکده در گزارشی ضمن اشاره به پیشروی داعش در عراق و تهدیدی که این گروه برای برخی منافع و متحدان آمریکا ایجاد میکند، معتقد است آمریکا باید در مورد دخالت در عراق هوشیارانه عمل کند، اما این به معنای کنار کشیدن از این بحران نیست. وی در ادامه مینویسد آمریکا باید استراتژیای همسو با سوریه را در عراق در پیش گیرد و مخالفان میانهرو را در عراق مورد حمایت قرار دهد.
آنچه در عراق رخ داده است، نباید موجب تعجب شود. موقعیت کنونی در عراق به طور اجتناب ناپذیری در پی اقدامات نوری مالکی مبنی بر افزایش قدرت و نفوذ شیعیان و محدودیت سنیها ایجاد شده است. هرچند برخی با شکست ارتش عراق دچار بهت و حیرت شدند، اما مشخص است که اوضاع امنیتی در عراق از قبل روبه وخامت بوده است. القاعده و داعش عملیاتهای نظامی، بمب گذاری و ترور را به مدت 2 سال در این کشور رهبری کردهاند.
پیشروی سریع داعش در عراق، ارتباط کمی با قدرت نظامی آن داشته و بیشتر به ضعف ارتش عراق مربوط بوده است. مالکی ظاهراً فرماندهان شایسته نظامی را با حامیان وفادار شخصی عوض کرده است. حالا که او با بحرانی در داخل کشور مواجه شده، که بقای سیاسی خود او را به خطر انداخته است، بعید به نظر میرسد که بنیان سیاسی خود را طبق میل آمریکا تشکیل دهد، یا رهبران نظامی را به کار گیرد که نتواند بر وفاداری آنها تکیه کند.
پیشروی داعش همانطور که انتظار میرفت به موازات نزدیک شدن به بغداد، کاهش یافته است. این مرز قلمرو سنیها است؛ جایی که مقاومت شیعیان سختتر و قویتر میشود. سنیهای عراق شاید از افراطگرایی داعش راضی نباشند، اما آنها انگیزه چندان و نیز هیچ منابعی برای دفاع از دولت ندارند. شیعیان عراق دلایل زیادی برای مبارزه دارند که با قتل عام علنی و حساب شده سربازان شیعه و تخریب مساجد شیعیان توسط داعش، این دلایل محکمتر شدهاند. یگانهای نظامی شیعه و شبه نظامیان آماده مبارزه شدهاند و ایرانیها نیز آنها را حمایت میکنند. حالا این یک جنگ داخلی فرقهای تمام عیار است.
اظهارات داعش در مورد خلافت اسلامی برنامه تبلیغاتی برای مصرف داخلی خودشان است و هیچ چیزی را در میدان تغییر نمیدهد. این ادعای داعش، سلطه و نفوذ ایمن الظواهری، رهبر القاعده، را تحت الشعاع قرار میدهد، که سابق بر این داعش را از القاعده جدا کرد، و نیز از رهبری خود داعش بر تشکیلات جهاد جهانی دفاع میکند. برخی از عناصر القاعده تاکنون به سمت داعش تمایل پیدا کردهاند؛ سایر عناصر آن نیز ممکن است از این راه تبعیت کنند. ادعای خلافت، نیروهای تازه نفس را از سراسر جهان به خود جذب خواهد کرد و این همان چیزی است که در حال حاضر، داعش به شدت به آن نیازمند است. این ادعا همچنین باعث جذب سرمایه از حامیان خصوصی سرمایهدار خواهد شد که ادعای دولت اسلامی را به عنوان گام نخستی در اعاده شوکت از دست رفته تلقی میکنند و با تخریب آشکار مساجد و بقعه متبرکه شیعیان خوشنود میشوند. رهبری مرکزی القاعده میتواند این مسئله را توبیخ کند؛ اما وقتی هیچ سلاحی به جز توپخانه سخن پراکنی در دسترس نباشد، احتمال بسیار وجود دارد که به نوعی با این ادعا تطبیق پیدا کند تا اندکی بهانه برای تسلط و نفوذ برای آن باقی بماند.
عراق برای آیندهای قابل پیش بینی تفکیک شده باقی خواهد ماند. سربازان داعش در مناطق گسترده و پرجمعیت سوریه و عراق پراکنده شدهاند، از اینرو جذب نیرو برای آن مهم و حیاتی است. با این وجود، داعش موصل را تحت کنترل دارد و همانطور که ما در نبردهای قبلی در فلوجه و سایر شهرهای عراق در طول اشغال آمریکا شاهد آن بودهایم، نبرد در مناطق شهری بسیار دشوار و مخرب است. به نظر نمیرسد ارتش عراق این حد توانایی را در اختیار داشته باشد، که این بدان معنا است که موصل و سایر شهرهای بزرگ عراق احتمالاً برای مدتی طولانی تحت کنترل داعش باقی بمانند. در این میان، نیروهای کُرد مناطق مستقل تحت محاصره خود را گسترش داده و نه تنها در مقابل افراطیهای سنی، بلکه در مقابل هرگونه تلاش از طرف نیروهای دولت مرکزی برای باز پس گیری کرکوک از آن دفاع خواهند کرد. به عنوان یک اصل مهم، آمریکا شاید به تمامیت ارضی عراق متعهد بماند، اما واقعیت به گونه دیگری است.
احتمالاً مالکی نیز تاکتیکهای بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، را در پیش گیرد تا داعش را از میان بردارد. بغداد به دلیل فقدان قدرت نظامی برای ریشه کن کردن داعش و پس گرفتن شهرهای تحت اشغال آن، ممکن است با راهنمایی و کمک ایران و روسیه استراتژی سوریه را در پیش گرفته و زندگی در مناطقی که تحت کنترل دولت نیست را غیر ممکن سازد. این کار میتواند مردم غیر نظامی را از منطقه بیرون براند و داعش را با ویرانهها تنها بگذارد. این کار خطرناک و مخرب است، اما همین تاکتیک در سوریه باعث تضعیف شورشیها شد. هواپیماهای سوری بمباران برخی شهرهای عراق را انجام میدهند. نگرانیهای آمریکا در مورد داعش و تمایل آن برای کمک به عراق نمیتواند به ارتباط با این نوع عملیات زمینی سوخته منجر شود.
آمریکا باید راجع به مداخله در عراق هوشیار و مراقب باشد. تصمیم گیرندگان در واشنگتن، که در ابتدا از پیشروی سریع داعش احساس خطر کرده و با تقاضا برای اقدام فوری مواجه شده بودند، ظاهراً تمایل داشتند بدون هیچ ایده آشکاری در مورد اهدافی که میتواند به طور واقع بینانه حاصل شود، دست به اقدام بزنند. سیاست گذاران آمریکایی پس از سرمایه گذاری فراوان جانی و مالی در عراق، هنوز کارهای ناتمام زیادی در این کشور دارند و دچار تعصبات بیجا و حساب نشده در مورد این کشور هستند. وضوح در مورد وقایع جاری و منافع آمریکا هنوز به شدت نیازمند بحثهایی در سطح ملی است. برخی ادعا دارند که عدم اقدام در عراق ناخوشایند است، چرا که داعش قادر خواهد بود پناهگاه امنی را در آنجا برای خود تشکیل داده و از آنجا آمریکا و منافع آن را هدف گیرد. اما دشوار است تشخیص دهیم که آمریکا چطور میتواند به طور مطلوب بر موقعیت در عراق تأثیر بگذارد، بدون اینکه سرمایه گذاری پرهزینه و خطرناکی در آنجا انجام دهد.
این به معنای دست روی دست گذاشتن و اقدام نکردن نیست. یک هدف فوری و اولیه، محدود کردن این درگیری است. اردن، عربستان سعودی، کویت و اسرائیل به طور مستقیم از طرف جنگ در عراق و سوریه در معرض تهدید قرار دارند. عربستان سعودی با تهدید دیگری در مرزهای جنوبی خود از طرف وابستگان القاعده در یمن روبرو است، که شامل برخی حامیان داعش میشود. اتخاذ استراتژی سوریه توسط عراق موجب افزایش شمار پناهندگان عراقی به چند میلیون نفر خواهد شد که تاکنون به سوریه گریختهاند و بحران بشری شدیدی را ایجاد کردهاند و میتوانند تهدید جدیدی برای ثبات در منطقه باشند. آنچه آمریکا در عراق انجام میدهد باید با تلاشهای او در سوریه مطابقت داشته باشد، که واشنگتن هنوز در سوریه در تلاش است جایگزین کمتر افراطی و میانهروی را برای داعش تشکیل داده و آن را مسلح کند که بتواند از جمعیت سنی دفاع کرده و به طور کارآمدتری حکومت اسد را به چالش بکشاند. این پروژهای بلند مدت است و ممکن است نتیجهای به دنبال نداشته باشد، اما در این اثنا، این اقدام میتواند برخی متحدان محلی را در اختیار آمریکا بگذارد.
انتهای پیام/ع