متن کامل گزارش تحقیق و تفحص مجلس از صنایع خودروسازی + جداول و نمودارها
خبرگزاری تسنیم: متن گزارش تحقیق و تفحص مجلس از صنایع خودروسازی ایران در خبرگزاری تسنیم منتشر شد.
به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از صنایع خودروسازی ایران در جلسه علنی صبح امروز پارلمان قرائت شد. متن کامل این گزارش که از سوی گروه پارلمانی خبرگزاری تسنیم منتشر شد، بدین شرح است:
گزارش تحقیق و تفحص از
عملکرد صنایع خودروسازی کشور
در اجرای اصل هفتاد و ششم قانون اساسی و ماده 198 آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون صنایع و معادن
هیات تحقیق و تفحص از عملکرد صنایع خودروسازی کشور
خرداد ماه 1393
شناسنامه گزارش
شماره گزارش :
شماره چاپ :
تاریخ انتشار :
ویرایش : بیستم
عنوان گزارش : تحقیق و تفحص از عملکرد صنایع خودروسازی کشور
مجلس شورای اسلامی دوره نهم سال سوم
نام کمیسیون : کمیسیون صنایع و معادن
اعضای هیات : آقایان؛ علی علیلو، سید عنایت اله هاشمی، ابوالقاسم جراره، الله وردی دهقانی، سید محمد بیاتیان محمدرضا خانمحمدی، حسین فتاحی، ضرغام صادقی، سید شریف حسینی، غلام محمد زارعی، رمضانعلی سبحانیفرد، الیاس طاهری، بهروز نعمتی، مؤید حسینیصدر و مجید منصوری
بسم ا.. الرحمن الرحیم
دیباچه:
با درخواست تعدادی از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی طرح "تحقیق و تفحص از عملکرد صنایع خودروسازی کشور" در آبان ماه سال 1391 تهیه و در تاریخ 6/12/1391 نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی با 189 رای موافق از 226 رای به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
1- بررسی نحوه تعامل شرکتهای خودروسازی با قطعه سازان ( از نظر قیمت، کیفیت و شیوه تنظیم قراردادها و پرداختها )
2- بررسی عملکرد قانون ارتقاء کیفی تولید خودرو و سایر تولیدات صنعتی داخلی و میزان برنامه ریزی انجام شده جهت بهبود کیفیت خودرو
3- بررسی میزان سرمایه گذاریهای انجام شده در صنعت خودرو در جهت کاهش هزینه، قیمت تمام شده و استفاده از تکنولوژی-های پیشرفته
4- بررسی میزان هزینههای غیر مرتبط و غیر ضرور
5- بررسی میزان سرمایه گذاریهای بی مورد و خارج از چارچوب مقررات شرکتهای خودرو سازی
در 20 اسفند ماه سال 1391جلسه کمیسیون صنایع و معادن با حضور اکثریت اعضاء برگزار و 15 نفر به شرح مندرج در صفحه اول به عنوان اعضای هیات تحقیق و تفحص انتخاب و آقایان سید عنایت اله هاشمی، ابوالقاسم جراره، علی علیلو و الیاس طاهری به عنوان اعضای هیات رئیسه این هیأت منتخب و با رأی اکثریت اعضا، آقای علی علیلو به عنوان رییس هیأت تعیین گردیدند.
پس از تامین محل استقرار هیات و تهیه امکانات و تجهیزات، افراد متخصص و متعهد انتخاب و ماموریتهای هر یک از کمیته-های تخصصی (مشتمل بر کمیته های ساختار، امور ویژه، مالی و حسابرسی، فنی و استاندارد و حقوقی ) تعیین گردید. که با تصویب و ابلاغ منابع مالی از سوی هیأت رئیسه محترم مجلس شورای اسلامی در مورخ 06/06/1392 ضمن جمع آوری اطلاعات و بررسی میدانی از واحدهای مختلف و انجام 11880 نفر ساعت فعالیت کارشناسی مستند به 120 هزار برگ سند کتبی و دیجیتال؛ در مورخ 04/12/1392 گزارش نهایی در 540 صفحه تهیه و تدوین شد ولیکن با توجه به تکلیف آئین نامهای، این گزارش در مرحله تلخیص با 26 صفحه تهیه و پس از قرائت و تصویب در هیات و کمیسیون هم اکنون حضور همکاران محترم و مردم شریف تقدیم میگردد.
ذکر این نکته ضروری است که بیان ایرادها، ضعفها و مشکلات موجود به معنی نادیده انگاشتن زحمات بی شائبه کارکنان زحمتکش اعم از کارگران شرافتمند، پرسنل اداری و فنی مهندسی توانمند و همچنین مدیران فهیم که در راه رشد و اعتلای بیش از پیش صنعت خودرو تلاش وافری دارند، نمی باشد. لازم به ذکر میباشد در حین انجام ماموریت اقدامات اجرایی در راستای اصلاح امور و استفاده بهینه از منابع مختلف در موارد متعدد از سوی مسوولان اجرایی صورت گرفته است.
به تاسی از کلام شریف ”من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق“ بر خود واجب می دانیم از کلیه دستگاهها، نهادهای ذیربط، کارشناسان، صاحبنظران و نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی که با هیات همکاری داشتهاند صمیمانه قدردانی نمائیم.
ربنا تقبل منا انک انت السمیع العلیم
مقدمه
الف: صنعت خودروسازی کشور دومین شاخه مهم اقتصاد ملی بعد از صنعت نفت و گاز به حساب میآید. در سال 2011 ایران به عنوان دوازدهمین تولیدکننده بزرگ جهانی خودرو شناخته شده بود که متاسفانه در سال 2012 با شش پله تنزل در رتبه هجدهم یعنی پایین تر از کشورهای ترکیه و اندونزی قرار گرفت.
ب: در حال حاضر 28 شرکت خودروسازی در تولید انواع خودروهای سبک و سنگین در کشور فعالیت مینمایند. ظرفیت تولید 5 خودرو سازی بزرگ کشور در دولت ذیل بیان شده است.
ب : در حال حاضر 28 شرکت خودروسازی در تولید انواع خودروهای سبک و سنگین در کشور فعالیت می¬نمایند. ظرفیت تولید 5 خودرو سازی بزرگ کشور در جدول ذیل بیان شده است.
ج: صنعت خودرو کشور با گردش مالى سالانه حدود 200 هزار میلیارد ریال و ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم یرای حدود 500 هزار نفر، یکى از کانونهاى توجه سیاست گذاران کشور است.
د: صنعت خودرو در جهان به عنوان لوکوموتیو رشد صنایع دیگر شناخته شده است به طوری که 60 رشته صنعتى با صنعت خودرو مرتبط هستند. صنعت خودرو در ضریب همبستگی پیشین رتبه دوم را در بین 10 صنعت برتر کشور دارا میباشد. از صنایع مهمى که ارتباط نزدیکى با صنعت خودرو دارند مىتوان به صنعت فولاد، آلومینیوم، مس، شیشه، لاستیک، نساجى، الکترونیک، رنگ و مواد شیمیایى اشاره کرد که به عنوان صنایع بالا دستى ورودى صنعت خودرو محسوب میشوند.
هـ: یکی از مهمترین صنایعی که قدرتهای صنعتی با حساسیت بالایی مورد تحلیل و بررسی قرار می دهند صنعت خودرو میباشد؛ مهمترین هدف آنها میتواند حفظ بازارهای صادراتی محصولات خود و تلاش در غیر اقتصادی نمودن تولیدات کشورهای هدف با اتخاذ تدابیر و اعمال سیاستهای بازدارنده همراه با انواع ترفندها و تطمیع میباشد.
نگاهی به بخشی از گزارش David S. Cohen معاون وزیر خزانه داری آمریکا به مجلس سنا در مورخ 22 دی ماه سال 1392 (12/دسامبر/2013) میتواند گویای بسیاری از ناگفتهها باشد. برنامه ریزی گسترده به منظور اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری به منظور ساماندهی هر چه سریعتر صنایع خودروسازی کشورمان در این برهه زمانی حساس از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که اعمال تحریمهای صنعت خودرو کشور از سوی کشورهای غربی در تاریخ تیر ماه 1392 (جولای 2013) فقط شامل تحریم قطعات و فن آوری بوده و محصولات ساخته شده (CBU) شامل این تحریم نمیگردند.
حاصل فعالیت هیات تحقیق و تفحص با برررسی حدود 120 هزار برگ سند کتبی و دیجیتال و مطالعات میدانی، گزارشی 540 صفحهای میباشد لیکن با توجه به تکلیف آئین نامهای در جهت تلخیص مطالب اقدام و چکیدهای مختصر و مفید با سرفصلهای ذیل تقدیم حضور میگردد :
1- صاحبان سرمایه
1-1: شرکت ایران خودرو دارای 14 سهامدار بوده و در تاریخ تدوین گزارش حدود 82 درصد از سهام این شرکت، دولتی و شبه دولتی میباشد و بالغ بر 18 درصد سهام متعلق به سهامداران حقیقی و حقوقی خرد بوده است.
2-1: شرکت صنایع تولیدی کروز با نقض ردیف 6 از بند ط ماده 45 و مواد 46 و 47 قانون اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی و مصوبه شصت و سومین جلسه شورای رقابت از طریق شرکتهای تدبیر سرمایه آراد و سپهر ایرانیان کیش در مجموع مالک 92/26% سهام شرکت ایران خودرو و یک عضو در هیات مدیره شرکت می باشد.
3-1: شرکت سایپا دارای 10 سهامدار اصلی می باشد. مالکیت حدود 37 درصد آن در اختیار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران می باشد. این شرکت دارای سهام عمده شرکتهای سرمایه گذاری سایپا و سرمایه گذاری گروه صنعتی رنا است که این سه شرکت نیز به صورت ضربدری در مجموع 46 درصد سهام سایپا را در اختیار دارند.
4-1: شرکت سرمایه گذاری گروه صنعتی رنا مالکیت حدود 13درصد از سهام شرکت ایران خودرو و حدود 15 درصد از سهام شرکت سایپا را در تملک خود دارد. ترکیب سهامداران شرکت رنا گویای این واقعیت است که عمده سهام این شرکت متعلق به بخش دولتی یا شبه دولتی میباشد.
سهامداران شرکت شرکت سرمایه گذاری گروه صنعتی رنا تا تاریخ 30/12/1391 | ||
ردیف | سهامدار | % |
1 | شرکت سرمایه گذاری سایپا | 90/19 |
2 | شرکت پیشگامان بازرگانی ستاره تابان ( سهامی خاص ) | 05/12 |
3 | شرکت تجارت الترونیک خودرو تابان ( سهامی خاص ) | 12 |
4 | شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگان کشوری | 82/9 |
5 | صندوق بازنشستگی کشوری | 29/7 |
6 | شرکت سرمایه گذاری سمند | 45/6 |
7 | سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران | 01/5 |
جمع شرکتهای سرمایه گذاری استانی ( سهام عدالت ) | 50/4 | |
جمع سهامداران حقیقی | 87/18 | |
سایر سهامداران حقوقی زیر 1% | 11/4 |
5-1: گروه سایپا در فرآیند خرید سهام بلوک 18 درصدی متعلق به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، مبلغ 170 میلیارد ریال سپرده حضور در معامله که توسط این گروه پرداخت شده بود را از دست داده و به نفع سازمان بورس ضبط گردیده، که بنابر مستندات ارائه شده (ائم از داوری و یا قضایی) توقیف این وجه توسط سازمان بورس فاقد وجاهت بوده است. در روند اختصاصی سازی سهام شرکت سایپا، این شرکت 17000 میلیارد ریال از منابع مالی را به جای سرمایهگذاری در خطوط تولید، با سفته بازی و خرید سهام سایپا که در اختیار شرکت شستا و گروه بهمن قرار داشته (سال 1389) اتلاف نموده، این درحالیست که سهام مذکور به 2 برابر قیمت عرضه شده در تابلو بورس خریداری گردیده و از این بابت بالغ بر 17200 میلیارد ریال برای کارکنان ایجاد تعهد مالی شده است.
بررسی مستندات حاکی از آن میباشد که دو خودروساز بزرگ کشور به صورت دولتی و سیاسی مدیریت میگردند و غالب عزل و نصبها در سطوح هیات مدیره و مدیران میانی تحت فشار و یا حمایت خاص برخی از مدیران ارشد سیاسی و یا حتی برخی تامین کنندگان بزرگ صورت میپذیرد. تحلیل و بررسیهای کارشناسی موید این نکته مهم میباشد که این امر یکی از مهمترین موانع خصوصی سازی واقعی میباشد. بدیهی است هدایت بنگاههای اقتصادی با رویکرد دولتی و دستوری، تشکلی سیاسی – اقتصادی را ایجاد نموده و به یقین تضمین کننده اهداف اقتصادی بنگاه نخواهد بود.
- مدیریت مالی ، کنترل و نظارت
1-2: بررسی اجمالی صورتهای مالی اساسی دو شرکت بزرگ خودروساز ایران خودرو و سایپا حاکی از خروج این شرکتها از مسیر ایفای وظایف اصلی خود (تولیدخودرو) و ایجاد انبوهی از شرکتهای اقماری (به ترتیب در حدود 150 و 90 شرکت) و بعضاً صوری در داخل و خارج از کشور با مدیریتهای ماتریسی، تو در تو، پیچیده کارآمدی لازم یا غیر فعال است. که محل جذب منابع انسانی و انجام معاملات خاص شدهاند و بعضاً با تهیه و تنظیم صورتهای مالی غیر شفاف و غیر قابل اتکاء، حقوق صاحبان سرمایه را در معرض سفته بازی، دلالی و تهدید قرار دادهاند و در نهایت خسارت ناشی از اینگونه عملکردها را در قالب هزینه سربار و هزینه مالی و امثالهم با افزایش قیمت محصولات بر دوش مصرفکننده نهایی قرار گرفته است.
2-2: شرکت ایران خودرو بر اساس صورتهای مالی تجدید ارائه شده در عملکردهای مالی به جز سالهای 1384 و 1385 دارای سود عملیاتی بوده است، لیکن به رغم وجود زیانهای انباشته و بدون کسر سود مذکور از آن زیانها، مجمع عمومی با استناد به گزارش حسابرسان ( که با سوء استفاده از استاندارد شماره 6 حسابرسی قدام به تشخیص سود نموده اند) نسبت به تصویب سود سالیانه اقدام نموده است. نکته مهم آنکه طی 10 سال اخیر حسابهای بلاتکلیف متعددی در شرکت وجود داشته و بدون گرفتن ذخیره اقدام به تعدیل در سالهای متمادی نموده که این اقدام موجب تغییر وضعیت از سود دهی به زیان دهی گردیده است.
3-2: علیرغم وجود حدود 80.000 میلیارد ریال حجم مطالبات سررسید شده در صورتهای مالی اساسی دو شرکت اقدام جدی و اثر بخشی در خصوص وصول مطالبات صورت نپذیرفته است؛ این در حالی است که طی سالهای اخیر این شرکتها عامل اصلی کاهش تولید را ضعف توان مالی و سرمایه در گردش ناشی از عدم پرداخت تسهیلات توسط بانکها اعلام نمودهاند. نکته جالب توجه آنکه با وجود حجم عظیم مطالبات فوق الذکر، هزاران میلیارد ریال تسهیلات اخذ شده قبلی به دلیل عدم بازپرداخت به موقع به طور سنواتی استمهال گردیدهاند.
خلاصه مانده تسهیلات دریافتی و میزان بهره و جریمه پرداختی شرکت ایران خودرو | ||||
مبالغ به میلیارد ریال | ||||
ردیف | شرح | 1390 | 1391 | نیمه اول 1392 |
1 | تسهیلات ریالی | 34.640 | 32.619 | 29.529 |
2 | تسهیلات ارزی | 3341 | 2620 | 2504 |
- | جمع | 370981 | 350240 | 32.034 |
3 | میزان بهره و جریمه تاخیر پرداخت | 8.330 | 9.750 | 5.180 |
خلاصه مانده تسهیلات دریافتی و میزان بهره و جریمه پرداختی شرکت سایپا | ||||
مبالغ به میلیارد ریال | ||||
ردیف | شرح | 1390 | 1391 | نیمه اول 1392 |
1 | تسهیلات ریالی | 18.154 | 22.674 | 20.191 |
2 | تسهیلات ارزی | 4.218 | 3.664 | 2.875 |
- | جمع | 22.372 | 26.338 | 23.066 |
3 | میزان بهره پرداختی | 1.749 | 2.051 | اعلام نشده است |
4 | میزان جریمه تاخیر پرداخت | 3.400 | 3.550 | 2.270 |
- عدم شفافیت و بی انضباطی در سطوح مختلف
- عدم استفاده بهینه از منابع
- پیدایش سوء جریان مالی و اقتصادی در چرخه مالی و عملیاتی
6-2: نسبت سود خالص به فروش که نشانگر سودآوری فعالیتهای شرکت بوده و یکی از شاخصهای اصلی و مهم در ارزیابی بازدهی و کارایی تولید و ساختار بهای تمام شده محصولات شرکت میباشد، در شرکت ایران خودرو از سال 1381 دارای شیب نزولی و منفی بوده به طوریکه در سال مالی 1391 اثر بخشی فعالیتها به زیر نقطه صفر منتقل شده است.
7-2: یکی از اقلام مهم بهای تمام شده محصولات شرکتهای سایپا و ایران خودرو هزینه های مالی میباشد که پس از مواد اولیه مستقیم مهمترین عامل در تعیین بهای تمام شده محسوب می گردد. هزینه های مالی حدود 13 درصد از بهای تمام شده محصولات بوده و مبلغ آن بطور متوسط در هر خودرو بالغ بر 40 میلیون ریال و در برخی از خودروهای گران قیمت مانند سوزوکی گراند ویتارا بیش از 150 میلیون ریال برآورد میگردد. قابل ذکر میباشد حدود 70% هزینه های مالی ناشی از بهره تسهیلات دریافتی از بانکها میباشد. در صورت وجود یک مدیریت مالی صحیح و منظم و با تاکید بر وصول مطالبات حدود 80.000 میلیاردی؛ هیچگونه نیازی به اخذ تسهیلات بانکی نخواهد بود.
8-2: شرکت ایران خودرو به منظور تامین منابع مالی از سیستم بانکی کشور، تضامینی بالغ بر 300.000 میلیارد ریال به صورت چک یا سفته یا سهام شرکتهای تابعه ارائه نموده است. از این مبلغ، بالغ بر 172.000 میلیارد ریال تضامین وامهای اخذ شده توسط شرکت ایران خودرو، 118.000 میلیارد ریال تضامین وامهای اخذ شده برای شرکتهای تابعه و مبلغ 10.000 میلیارد ریال تضامین وامهای اخذ شده برای شرکتهای غیر وابسته بوده است.
9-2: جدول برخی صورتهای مالی ایران خودرو
گروه صنعتی ایران خودرو | ||||
صورت مقایسه گزیده ای از حسابهای بیلان و عملکرد مالی ( مبالغ به میلیون ریال ) | ||||
ردیف | شرح حساب | 1389 | 1390 | 1391 |
1 | جمع کل دارائیها | 142.290.298 | 153.180.301 | 157.136.931 |
2 | جمع کل بدهی ها | 126.192.278 | 138.697.561 | 154.009.050 |
3 | جمع حقوق صاحبان سهام | 16.098.020 | 14.482.740 | 3.127.881 |
4 | میزان سود(زیان) خالص | 9.580.142 | 4.127.697 | (1.078.606) |
5 | سرمایه در گردش | (23.240.313) | (34.572.702) | (34.707.021) |
6 | میزان کل فروش | 136.875.943 | 126.695.668 | 83.232.125 |
شرکت ایران خودرو | |||||
صورت مقایسه گزیده ای از حسابهای بیلان و عملکرد مالی ( مبالغ به میلیون ریال ) | |||||
ردیف | شرح حساب | 1389 | 1390 | 1391 | 6 ماهه 1392 |
1 | جمع کل دارائیها | 90.526.508 | 101.708.893 | 103.445.526 | 104.660.078 |
2 | جمع کل بدهی ها | 79.637.715 | 88.935.613 | 96.561.034 | 101.926.704 |
3 | جمع حقوق صاحبان سهام | 10.888.793 | 12.773.280 | 6.884.492 | 2.733.375 |
4 | میزان سود(زیان) خالص | 4.090.458 | 3.421.416 | (3.975.778) | (4.581.117) |
5 | سرمایه در گردش | (20.862.817) | (20.936.652) | (20.855.288) | (23.889.489) |
6 | میزان کل فروش | 98.693.971 | 107.420.961 | 70.568.596 | 30.507.830 |
10-2: جدول برخی صورتهای مالی سایپا
گروه خودروسازی سایپا | ||||
صورت مقایسه گزیده ای از حسابهای بیلان و عملکرد مالی ( مبالغ به میلیون ریال ) | ||||
ردیف | شرح حساب | 1389 | 1390 | 1391 |
1 | جمع کل دارائیها | 100.141.756 | 171.540.584 | 120.012.607 |
2 | جمع کل بدهی ها | 80.195.363 | 99.088.936 | 113.394.135 |
3 | جمع حقوق صاحبان سهام | 20.216.393 | 18.451.648 | 6.618.472 |
4 | میزان سود(زیان) خالص | 6.346.108 | 3.870.204 | (7.847.978) |
5 | سرمایه در گردش | (5.497.302) | (12.578.461) | (22.913.275) |
6 | میزان کل فروش | 83.159.946 | 104.776.476 | 73.370.712 |
شرکت سایپا | |||||
صورت مقایسه گزیده ای از حسابهای بیلان و عملکرد مالی ( مبالغ به میلیون ریال ) | |||||
ردیف | شرح حساب | 1389 | 1390 | 1391 | 6 ماهه 1392 |
1 | جمع کل دارائیها | 53,102,385 | 64,208,536 | 65,996,724 | 61,641,166 |
2 | جمع کل بدهی ها | 33,915,704 | 45,001,366 | 58,122,690 | 56,674,491 |
3 | جمع حقوق صاحبان سهام | 19,186,681 | 19,207,170 | 7,874,034 | 4,966,675 |
4 | میزان سود(زیان) خالص | 3,539,842 | 5,220,489 | (7,205,094) | (2,907,360) |
5 | سرمایه در گردش | (9,865,177) | (16,988,851) | (28,128,813) | (31,125,659) |
6 | میزان کل فروش | 48,835,036 | 54,237,247 | 28,555,479 | 16,850,712 |
- زنجیره تامین
1-3: شرکتهای کروز، عظام و صنایع سندان ایرانیان، تامین کننده بیش از 30% قطعات و سیستمهای خودروهای پرتیراژ شرکت ایران خودرو می باشند، این شرکتها عمدتاً تامین کننده انحصاری این قطعات هستند (نزدیک به 2300 قطعه و مجموعه بصورت تک منبع تامین) . با استناد به گزارش نماینده سازمان بازرسی کل کشور مستقر در شرکت ساپکو بر اساس گزارشات دریافتی از شرکت ایران خودرو ، عدم تامین قطعات توسط شرکت کروز از تاریخ 17/01/1392 لغایت 19/08/1392 منجر به 26 روز توقف خط و کاهش تولید به میزان 18985دستگاه شده است. تامین قطعات از تولیدکنندگان انحصاری باعث گردیده است تا در صورت وجود نقیصه در قطعه به جهت جلوگیری از توقف خط تولید علیرغم بروز مشکلات کیفی، شرکت مجبور به استفاده از اینگونه قطعات در تکمیل محصولات شده و نهایتاً تعداد زیادی از مشتریان در شبکه خدمات پس از فروش در صف تعویض این قطعه معیوب قرار گیرند که بعضاً برخی از این قطعات در دوره گارانتی هم تامین می گردد.
2-3: عدم مدیریت صحیح در زنجیره تامین موجب شده است تامین از طریق شبکههای شرکتی تو در تو و پیچیده که به نحو ماهرانهای به هم تنیده شدهاند افزایش شدید قیمت قطعات را به همراه داشته و به طور طبیعی قیمت تمام شده محصولات تولیدی شرکت را به صورت فزاینده افزایش داده است. با بررسی روند عملکرد صنعت خودروسازی کشور در زمینه تامین قطعات مورد نیاز مشاهده میگردد انگیزه تولید قطعات در داخل کشور به شدت کاهش یافته و گرایش به واردات قطعات بی کیفیت از خارج از کشور توسط "قطعه ساز نماها" و "واردات قطعات بی کیفیت چینی با برچسب ایرانی" افزایش داشته است و صنعت خودروسازی را بیش از پیش به خارج از کشور وابسته نموده است. در برخی از موارد مشاهده شده خودروسازان راساً اقدام به واردات قطعات از خارج از کشور مینمایند. در سال 1392 هر دستگاه خودرو پراید بدون کیسه هوا و با موتور یورو 2 مبلغ 1600 دلار و هر دستگاه خودرو تیبا 2000 دلار نیاز ارزی داشته است. این مبالغ با ادعای خودکفایی این محصول در تعارض میباشد.
3-3: 49% شرکت سازه گستر متعلق به شرکت سایپا بوده و 51% الباقی متعلق به شرکت نیوان ابتکار (سهامی خاص) می باشد. شرکت سایپا مالکیت 100% شرکت نیوان ابتکار را دارد. مطالبات شرکت سایپا از شرکت نیوان ابتکار بالغ بر952 میلیارد ریال می باشد که حدود 600 میلیارد ریال آن تسهیلات ارائه شده به این شرکت بابت خرید 100 درصدی سهام شرکت تاپکو بوده که تاکنون تکلیف 22% سهام متعلق به صندوق بازنشستگی از سوی فروشنده، مشخص نگردیده است.
4-3: علاوه بر وابستگی برخی از قطعات به نرخ ارز، تامین قطعات در شرکت مگاموتور گویای ساختار واسطه پرور و به وجود آورنده رانت در تامین قطعات در محصولات شرکت سایپا میباشد. لازم به ذکر است که تقریباً100% مالکیت این شرکت متعلق به شرکت سایپا بوده و زیان پیش بینی شده این شرکت در سال 1392 حدود 1.156 میلیارد ریال برآورد شده است.
5-3: از نمونه انحرافات در تامین قطعات شرکت ایران خودرو میتوان به خرید مخازن سی ان جی از شرکت آ. ص. ک. با قیمتی حدود بیست میلیارد تومان بیشتر از دیگر تامین کنندگان، قرارداد با شرکت ن. ص. پ. در خصوص اجاره ده هزار دستگاه on time با 3 میلیارد تومان هزینه از سال 1385 بدون نتیجه و راکد اشاره نمود.
6-3: نقض "بند 3 مادهی 258 لایحه ی اصلاح قسمتی از قانون تجارت" از طریق استفاده از اموال شرکت بر خلاف منافع شرکت برای شرکتهایی که برخی از مدیران خود در آن به صورت غیر مستقیم ذینفع بودهاند. لازم به ذکر میباشد حجم معاملات شرکتهای مرتبط با افراد مذکور طی سالهای 1381 الی 1385 با شرکت سایپا بالغ بر 10 هزار میلیارد ریال بوده است.
- تولید
1-4: سایت اصلی شرکت ایران خودرو در سال 1391با کمتر از 50% ظرفیت و سایت اصلی شرکت سایپا با کمتر از 40% ظرفیت اسمی خود به دلیل وابستگی به قطعات خارجی فعالیت دارد.
میزان تولید انواع خودرو در شرکت ایران خودرو | ||||
سال | 1388 | 1389 | 1390 | 1391 |
جمع | 680،008 | 755،555 | 772،777 | 444،444 |
میزان تولید انواع خودرو در شرکت سایپا | ||||
سال | 1388 | 1389 | 1390 | 1391 |
جمع | 611.932 | 691.680 | 738.605 | 354.982 |
2-4: خلاصه آخرین وضعیت توسعه شرکت سایپا در سایتهای سایپای شمال، سایپای خمین، سایپای کردستان و سایپای بردسیر کرمان به شرح ذیل میباشند:
الف: هدف اضافه نمودن 390 هزار دستگاه به ظرفیت موجود تولید محصول پراید بوده است.
ب: بودجه مصوب این پروژه ها حدود 5.000 میلیارد ریال بوده است.
ج: مبلغ هزینه شده برای اجرای این پروژه ها حدود 1.000 میلیارد ریال بوده است.
با توجه به اینکه کلیه پروژه های مذکور باید تا این تاریخ به اتمام می رسیدند؛ بررسی مستندات این پروژهها گویای این واقعیت است که میانگین پیشرفت این پروژهها کمتر از 5% میباشد و تحقیقات نشان میدهد به منظور اتمام این پروژهها حدود 25.0