به گزارش خبرگزاری تسنیم، اگرچه دستیابی به مستندات قابل اعتماد و نیز نگاهی جامع به رویدادهای تاریخی، از مقدمات ضروری در بهرهبرداری از مطالعات تاریخی بهشمار میآید، اما کافی نیستند. گاه در فهم و تحلیل تاریخ، باید سؤالاتی مهم را دستمایه کشف عناصر پشتپرده جریانهای تاریخی نمود که بهصورت آشکار و صریح مورد توجه قرار نمیگیرند و در متون تاریخی نیز خودنمایی نمیکنند. «تاریخنگاری تحلیلی» که مورد اشاره اهل فن است، معمولاً ناظر به همین مقصود در مواجهه با تاریخ و رویدادهای تاریخی است.
در دوران مبارزه با رژیم ستمشاهی و در زمانی که رهبری جامعه؛ مهمترین مسأله نهضت اسلامی بود؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیتالله خامنهای چند سخنرانی درباره تحلیل زندگانی امام ششم(ع) ایراد کردند که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی؛ تحت عنوان «پیشوای صادق(ع)» منتشر گردید. تاریخ دقیق انجام سخنرانی معلوم نیست ولیکن بین سالهای 45 تا 50 شمسی بوده است.
دو قضاوت قابل تأمل درباره امام صادق(ع) در میان مردم
دو قضاوت درباره امام صادق(ع) در بین مردم وجود دارد که هر دو محل تأمل است؛ قضاوت اول جانبدارانه بوده و از طرف کسانی ابراز میشود که خود را دوستدار و موالیان امام مینامند؛ که به این شرح است: آن امام بزرگ؛ فرصتی طلایی برای تعلیم و تربیت بهدست آورد و چنان غرق در نشر علم و دین شد که نتوانست به فریضه امر به معروف و نهی از منکر عمل کند و ناچار شد در مقابل حکام ظلم و جور به مدح و ستایش و تملق بپردازد!!
قضاوت دوم، اعتراضآمیز است: او در زمانی که ظلم و جنایت از در و دیوار میبارید، ره عافیت در پیش گرفت و از رسالت انسانی یک رهبر غفلت ورزید و به درس و بحث دل خوش کرد! در حالی که شیعیانش گرفتار تعقیب و زندان و شکنجه و تبعید و قتل و غارت بودند!!!
هیچیک از این دو قضاوت؛ پایه و مایه استوار و صحیحی ندارد. هر دو قضاوت براساس چند روایت مجعول شکل گرفته است که دقت در محتوای آن؛ ساختگیبودن آنرا آشکار میسازد، زیرا ساحت رفیع امامت بسی پاکتر و والاتر از آن است که آلوده به تملق و ستایش بیجا؛ آنهم نسبت به طاغوتها و ستمگران گردد. علاوه بر آن که برخی از این روایات، اساساً سند ندارند.
دیدگاه صحیح
نظریه و داوری صحیح درباره امام صادق(ع) و سایر امامان علیهم السلام، قضاوت سومی است که با تحقیق در منابع و مآخذ و دقت در آن بهدست میآید و آن این است: امامان شیعه، همانند خود پیامبر(ص) هدفی جز این نداشتند که نظام عادلانه اسلامی را با همان ویژگیها و اهدافی که قرآن روشن کرده ایجاد کنند یا استمرار بخشند؛ زیرا امامت، تداوم نبوت است.
امامت از نظر تاریخی چهار دوره را پیمود:
الف) سکوت.
ب) قدرت.
ج) شهادت.
د) جهادی دیگر.
دوران زندگی امام صادق(ع) در دوره چهارم قرار دارد که ائمه تلاشی مستمر داشتند تا با فعالیت ایدئولوژیک و مبارزه با تحریف، زمینه احیای حکومت اسلامی و حضور قرآن و سنت را در جامعه فراهم آورند و این انقلابی بزرگ و اساسی بود، شبیه انقلابی که رسول الله(ص) در جامعه جاهلی پدید آورد و شاید از آن هم مشکلتر؛ زیرا تجدید یک انقلاب، گاه از ایجاد آن دشوارتر است.
ابوحمزه ثمالی گوید: از امام باقر(ع) شنیدم که میگفت: خدا برای این امر (تشکیل حکومت علوی) سال 70 را معین کرده بود. چون حسین(ع) کشته شد خدا بر خاکیان خشم گرفت. پس آنرا تا سال 140 به تاخیر افکند... ما این موعد را برای شما (شیعیان) گفتیم و شما آنرا افشا کردید. پس خدا دیگر موعدی را معین نکرد.
ابوحمزه این سخن را برای امام صادق(ع) بیان کرد. آن حضرت فرمود: آری، این چنین بود.
وجود تعابیری چون «باب»، «وکیل»، «صاحب سر»، «مستودع سر» در روایات امام صادق(ع) و نیز در تاریخ، نشان میدهد که آنحضرت تشکیلاتی سیاسی، ایدئولوژیک را بهصورت پنهانی هدایت میکرد. مثلاً محمدبن سنان، «باب» امام صادق(ع) و زراره و برید و محمدبن مسلم و ابوبصیر، «مستودع سر» آنحضرت و معلیبن خنیس، وکیل آنبزرگوار بودند.
فهرستی از محتوای کتاب بهصورت زیر است:
- دو قضاوت درباره امام صادق؛ قضاوت جانبدارانه/قضاوت معترضانه
- رسالت انسانیِ یک رهبر
- سیمای واقعی امام
- روح های عافیتطلب
- سندهای غیر قابل استناد، قضاوت غیر علمی
- فلسفه امامت، فلسفه نبوت. امامت؛ ادامه تکلیف نبوت
- عناصر سازنده نظام اجتماعی
- برنامه عمومی ائمه
- چهار دوره جریان امامت: 1- سکوت یا همکاری، 2- به قدرت رسیدن امام، 3- صلح امام حسن تا شهادت امام حسین، 4- روزگار تعقیب.
- لزوم ایجاد آمادگی
- تجدید انقلاب، دشوارتر از ایجاد آن
- امام سجاد بر سر دوراهی؛ انتخاب راه دشوارتر
- نقش سازنده امام سجاد؛ قاطعیت ایدئولوژیک، صفبندی انبیا با جبهه مقابل، پیوستن عناصر صالح به امام، برخورد هوشمندانه امام، موضع حقیقی امام در برابر قدرت مسلط، فعالیت آرام و پنهان.
- شاخصه دوران امام باقر؛ اشاعه دعوت هدفدار، واقعیت تأسفبار اجتماعی و ذهنی، موضعگیری خصمانه امام، استفاده از فرصتها، داستان بنیاسرائیل در جامعه فرعونی، مغز متفکرِ اندام زنده، درس رازداری، وجود رابطه تشکیلاتی، موضع نسبتاً شدید امام باقر، حبس و تبعید امام باقر، پرهیز از پیکار رویاروی، شیوههای امیدبخش امام باقر، نوزده سال مبارزه در راهی ناهموار، نقشهی جهاد پس از مرگ
- فصل پُرماجرای دوران بنیامیه
- امامت؛ سرچشمه دو جریان حیاتبخش
- اولویت کار فکری بر کار سیاسی
- استراتژی کلی امام صادق(ع)
- دشواری دعوت امامت
- امام صادق؛ مظهر امید صادق، منظور از «قیامکننده» کیست؟، امیدواری یاران نزدیک.
- فراز و نشیبهای دوره امام صادق، شرح زندگی امام صادق در هالهای از ابهام، کار پنهانی و تشکیلاتی.
- خصلت تاریخنویسی، تاریخنویسی با صبغه عباسی
- راه آشنایی با زندگی امام صادق(ع)
نمودارهای مهم در زندگی امام صادق(ع):
1 - تبیین و تبلیغ مسأله امامت
- امام؛ رئیس دولت و ایدئولوگ
- وجود شبکه تبلیغاتیِ قوی
- پایبندی یاران امام به «تقیه»
- مجادلات کلامی و ادبی، نقش ادبیات در قرنهای اول و دوم
2- تبیین احکام بهشیوه خاص شیعی و تفسیر قرآن به روال بینش اهل بیت(ع)
- دو جریان کلی در فقه و حدیث و تفسیر
- معارضه علمی امام صادق
3- وجود تشکیلات پنهانیِ سیاسی- ایدئولوژیک
- تشکیلات پنهانِ تحت فرمان ائمه
- استراتژی امام حسن(ع) برای پذیرش صلح، نخستین سنگ بنای تشکیلات شیعه
- فرمان ایجاد تشکل و سازماندهی
- رشد اندیشه شیعی و افزایش آمار شیعیان
- بیست سال پس از صلح امام حسن(ع)، رشد فعالیتهای سازمانیافته، ابتکار عمل در دست شیعیان، هراسافکنی در دلِ سران رژیم خلافت
شیعه؛ نامی برای حزب امامت
- «باب»، «وکیل»، «صاحب سر»
- «راز» در زندگی امامان چیست؟
رازهای ناگشودنی تشکیلات
- «باب»؛ واسطه میان امام و شیعیان
- «وکیل» چه کسی است؟
- نحوه تکاپوی تشکیلاتی شیعیان
- این کتاب تالیف آیتالله العظمی سیدعلی خامنهای "مد ظله العالی" است، که چاپ جدید آن سال 1383 توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شده است و شامل 111 صفحه است.
انتهای پیام/