شبکیه از سلول های خاصی به شکل مخروط و تکه چوب تشکیل شده است که نور را به تکانه عصبی تغییر می دهد که توسط مغز به شکل تصویر برداشت می شود. سلول های مخروطی که در دید روز و سلول های چوبی شکل که در دید شب نقش دارند، برای عملکرد خود باید ویتامین A دریافت کنند.
ویتامین A علاوه بر اینکه برای دید شب و روز لازم است، در هماهنگی چشم با تاریکی، حفظ رطوبت کافی چشم و پیشگیری از خشکی چشم نیز نقش دارد. کمبود این ویتامین می تواند منشا مشکلاتی مانند کاهش قدرت بینایی، خشکی چشم، تسهیل ایجاد آب مروارید و استحاله ماکولای چشم ( عفونت بخش مرکزی شبکیه چشم) مرتبط با افزایش سن باشد.
مصرف منظم تخم مرغ ( به خصوص زرده)، جگر گوساله، کره، گوشت، ماهی، هویج، گوجه فرنگی، زردآلو، اسفناج، کدو حلوایی، کاهو، فلفل و طالبی می تواند این نیاز بدن را تامین کند.
بتا کاروتن؛ زمینه ساز ویتامین A
بتاکاروتن نقش مهمی در بینایی دارد زیرا این آنتی آکسیدان زمینه ساز ویتامین A محسوب می شود. کاروتنوئیدها که بتاکاروتن جزئی از آنهاست، رنگدانه های زرد یا نارنجی هستند که که در میوه ها و سبزیجات دیده می شود. پس به این دلیل سعی کنید هویج، زردآلو، انبه، گوجه فرتگی، اسفناج، جعفری و کلم بروکلی را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
ویتامین C؛ محافظ قرنیه و جلیدیه
ویتامین C آنتی اکسیدان دیگری است که به مقابله با رادیکال های آزاد که عامل پیری سلول ها هستند کمک می کند. این ویتامین از قرنیه و جلیدیه چشم در برابر اکسیداسیون محافظت کرده و در پیشگیری از آب مروارید نقش دارد. باید خاطر نشان کرد که روی و ویتامین E آنتی اکسیدان های قوی و مفیدی برای سلول های بینایی هستند.
مرکبات و همچنین کیوی غنی ترین منابع ویتامین C محسوب می شوند. البته سبزیجات با برگ های سبز مانند جعفری و اسفناج و انواع کلم ها نیز مقدار قابل توجهی از ویتامین را دارند.
لوتئین و زاگزانیتن؛ ترکیبات ماکولای چشم
ماکولا بخش مرکزی شبکیه است که در دید جزئیات نقش دارد و برای مطالعه، نوشتن، رانندگی، شناخت چهره ها و... ضروری است. این قسمت سرشار از رنگدانه های لوتئین و زاگزانیتن است از ماکولا در برابر پرتوهای نور محافظت کرده و رادیکال های آزاد را خنثی می کند. این دو رنگدانه همچنین در پیشگیری از آب مروارید و استحاله ماکولای چشمی مرتبط ا افزایش سن نیز نقش دارند.
لوتئین و زاگزانیتن نیز جز آنتی اکسیدان های خانواده کاروتنوئیدها هستند. این ترکیبات به طور طبیعی در میوه ها و سبزیجات با رنگ زرد و نارنجی مانند هویج، کدو حلوایی، ذرت، فلفل، مرکبات و... و همچنین سبزیجات سبز مانند اسفناج، کلم و... وجود دارند.
امگا3 ؛ محافظ شبکیه چشم
این اسیدهای چرب غیر اشباع که تاثیرات مثبت آنها بر سلامت سیستم قلبی عروقی کاملا شناخته شده است، ترکیبات مهم اجزای سلولی و سلول های عصبی هستند که در شبکیه چشم به وفور وجود دارند. این چربی ها در حفظ رطوبت مطلوب چشم نقش دارند و از خشکی چشم پیشگیری می کنند. همچنین نسبت به استحاله ماکولای چشمی نیز نقش محافظتی دارند.
مصرف دو تا سه بار ماهی در هفته و البته ترجیحا ماهی های چرب مانند ساردین، ماکرو، آزاد و ...و همچنین روغن های گیاهی سرشار از امگا 3 از جمله کلزا، گردو و کتان این نیاز بدن را تامین می کند.
نسبت به مصرف چربی های اشباع و ترانس که به " چربی های بد" معروف اند باید دقت داشت زیرا تاثیر خلاف امگا 3 را دارند. افراط در این روغن ها برای قلب و رگ های بدن و همچنین بسیاری از مویرگ های چشم و شبکیه مضر است. از همین رو باید مصرف چربی های سرشار از امگا 6 مانند روغن آفتابگردان، گوشت های قرمز، غذاهای سرخ شده و خوراکی های صنعتی مانند شیرینی جات محدود شود.
نقش مهم ویتامین D بر بینایی
کمبود ویتامین D در بروز استحاله ماکولای چشم مرتبط با افزایش سن و نزدیک بینی نقش دارد. تغذیه به تنهایی نمی تواند نیار بدن به این ویتامین را تامین کند و حتی روغن ماهی، جگر و زرده تخم مرغ نیز حاوی مقدار کمی هستند. ویتامین D اساسا در سطح پوست تحت تاثیر پرتوهای خورشید ساخته می شود. پس برای پیشگیری از کمبود آن، هر روز پانزده دقیقه در معرض خورشید باشید. فرزندتان را نیز تشویق کنید تا در محیط بیرون بازی و ورزش کنند.
به طور خلاصه باید گفت که...
برای سلامت چشم ها باید همیشه تغذیه متعادل و متنوع داشت و میوه ها و سبزیجات را در برنامه روزانه گنجاند زیرا این خوراکی ها سرشار از ویتامین ها، رنگدانه ها و آنتی اکسیدان ها هستند. مصرف ماهی را نیز به خاطر امگا 3 نباید فراموش کرد.
البته برای محافظت از چشم باید از دو عامل مضر دیگر نیز پرهیز کرد؛ پرتوهای خورشید و استعمال دخانیات که تولید رادیکال های آزاد را تسهیل کرده و پیر شدن سلول ها از جمله سلول های چشم را تسهیل می کنند. عینک آفتابی را نیز همیشه همراه داشته باشید.
مصرف مکمل های غذایی برای سلامت چشم ها فقط برای برای بعضی افراد در معرض خطر و با نظر پزشک توصیه می شود.