نگاهی به تاریخچه مراسم تحلیف در افغانستان + تصاویر
خبرگزاری تسنیم: افغانستان در مسیر تاریخ، حکمروایان متعددی از جمله پادشاه، امیر و رئیس داشته است که در بازه‌های زمانی مختلف به شیوه‌های متفاوتی از سوی مردم انتخاب شده و مردم از آن‌ها پیروی می‌کردند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، افغانستان در مسیر تاریخ، حکمروایان متعددی از جمله پادشاه، امیر و رئیس داشته است که در بازه‌های زمانی مختلف به شیوه‌های متفاوتی از سوی مردم انتخاب شده و مردم از آن‌ها پیروی می‌کردند.
رئیس‌جمهور منتخب، برای حفاظت از مردم و حراست از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان سوگند وفاداری یاد می‌کند که این رسم در مراسم تحلیف جامۀ عمل می‌پوشد و رئیس‌جمهور رسماً مسئولیت رهبری دولت را به عهده می‌گیرد.
دولت شاهی مشروطه
نام «احمد شاه ابدالی» با تأسیس دولت افغانستان در سال 1747 پیوند دارد. بر اساس متون تاریخی، پس از آن که «پیر صابر شاه کابلی» خوشۀ گندم را به رسم تائید بر کلاه احمد شاه ابدالی گذارد، پادشاه جوان در نطقی به تحکیم وحدت عشایر افغان و خدمت به آن‌ها تعهد ورزید.
مراسم تحلیف در زمان «محمد ظاهر» آخرین پادشاه افغانستان،شکل رسمی به خود گرفت و در قانون اساسی درج گردید.
در مادۀ پانزدهم فصل دوم قانون اساسی شاهی سال 1343 این رسم با کلمات زیر عنوان شده است:
"بنام خدای عظیم سوگند یاد می‌کنم که در کافۀ اعمال خود خداوند جل جلاله را حاضر دانسته، اساسات دین مقدس اسلام را حمایت، قانون اساسی را حراست، استقلال وطن، تمامیت ساحه، قوانین دولت و حقوق مردم را حفاظت کنم و با استعانت از بارگاه پروردگار بر طبق احکام قانون اساسی افغانستان پادشاهی نمایم و مساعی خود را در راه سعادت و ترقی ملت افغانستان به کار برم."
نخستین نظام جمهوری
با پایان سلسله شاهی در افغانستان در سال 1973 میلادی، نخستین نظام جمهوری در این کشور ایجاد شد.
«سردار محمد داوودخان» اولین رئیس‌جمهور افغانستان است.
سردار محمد داوود خان در یک کودتای سپید، ریاست‌جمهوری را اعلام کرد، به گفتۀ برخی از مورخین، داوود خان پیش از آنکه توسط «لویه جرگه» به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان برگزیده شود، یک حکومت موقت را ایجاد و مراسم تحلیف را به جا آورد.
هیچ سندی که تحلیف نخستین رئیس‌جمهور افغانستان را تأیید کند نزد موجودنیست.
با این حال داوود خان پس از انتخاب به عنوان رئیس‌جمهور، سخنرانی کرد که می‌تواند رسم تحلیف او را تقویت کند:
"رفقای من و من از صمیم قلب این اولین جمهوریت افغانستان عزیز را به شما تبریک می‌گویم و آن را برای سعادت و سرفرازی افغانستان و مجلس افغانستان مسعود و میمون می‌خوانم. ارتش فداکار افغانستان به هر کجا به گوشه و کنار مملکت که هستید، این موفقیت را به همۀ شما تبریک می‌گویم."
جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان
پس از آنکه «نور محمد ترکی»، علیه داوود خان و سپس «حفیظ‌الله امین» در مقابل نور محمد ترکی کودتا کردند و زمام امور را در دست گرفتند، با استناد آثار اکثر مورخین معاصر افغان، در هیچ برگه‌ای از تاریخ از سوگند وفاداری آن‌ها در مقابل مردم و کشور سخنی به میان نیامده است.
جمهوری دموکراتیک افغانستان
پس از آنکه نظام حفیظ الله امین در اثر کودتای «ببرک کارمل» از هم پاشید و جمهوری دموکراتیک افغانستان به وجود آمد، اثری از رسم تحلیف و سوگند در آن دیده نشد اما ببرک کارمل در یک سخنرانی شورای انقلابی جمهوری دموکراتیک را اعلام کرد.
در بخشی از این گفتارها که شامل اصول اساسی قانون اساسی سال 1359 جمهوری دموکراتیک افغانستان است، چنین آمده است:
"جمهوری دموکراتیک افغانستان دفاع از استقلال ملی، حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، تحکیم عمیق دستاوردهای انقلابی ثور و تحقق اهداف و آرمان‌های والای آن، تحکیم رشد و تکامل بیش از پیش نظامی مترقی و پیشرو در جمهوری دموکراتیک افغانستان، تأمین اشتراک وسیع و فعال زحمتکشان و تمام نیروهای دموکراتیک، ترقیخواه و وطن‌پرست کشور در تحولات انقلاب ملی و دموکراتیک و ضد فئودالی و ضد امپریالستی و دفاع از وطن و انقلاب ثور را که توسط حزب دموکراتیک خلق افغانستان و شورای انقلابی صورت می‌گیرد، وظیفۀ خود می‌داند."
دورۀ حکومت ببرک کارمل در اثر فشارهای میان حزبی و اتحاد جماهیر شوروی به پایان رسید و «نجیب الله» به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان گماشته شد.
جمهوری افغانستان
در قانونی اساسی سال 1366 جمهوری افغانستان، به ریاست نجیب الله نیز نشانه‌ای از متن تحلیف یا سوگند وفاداری رئیس‌جمهور را نمی توان سراغ گرفت، اما راهکار و اهداف حکومت نجیب الله، در قانون اساسی و نیز تعدیل قانونی اساسی آن وقت ذکر گردیده است.
در فصل اول، ماده اول نظام سیاسی این قانون چنین ذکر گردیده بود:
"جمهوری افغانستان دولت مستقل، واحد و غیرقابل تجزیه بوده و برتمام قلمرو خود دارای حاکمیت می‌باشد. حاکمیت ملی در جمهوری افغانستان به مردم تعلق دارد. مردم حاکمیت ملی را توسط لویه جرگه، شورای ملی و شوراهای محلی تعمیل می‌کنند."
جمهوری اسلامی افغانستان
در سال 1992 میلادی با سقوط حکومت نجیب الله و روی کار آمدن حکومت مجاهدین که در آن «صبغت‌الله مجددی» و سپس «برهان‌الدین ربانی» رهبری حکومت افغانستان را احراز نمودند، هیچگونه مراسم تحلیف نه از سوی مجددی و نه از سوی ربانی صورت نپذیرفت.
«سعدالله غوثی» استاد پیشین دانشگاه واشنگتن از یک منبع نزدیک به حکومت مجاهدین نقل کرده است: در آن زمان هرج و مرج و مخالفت‌ها به حدی بود که سوگند وفاداری و مسئولیت‌پذیری مردم اصلاً به میان نیامد و تصویر خالی از این رسم به جا ماند.
امارت اسلامی افغانستان
پس از روی کار آمدن رژیم طالبان در سالهای 1994-1996، «ملا محمد عمر» در ولایت قندهار خود را «امیرالمؤمنین» خواند اما امارت اسلامی افغانستان نیز از مراسم تحلیف رهبر، یادگاری را از خود برجا نگذاشته است.
جمهوری اسلامی افغانستان
پس از سقوط رژیم طالبان و ایجاد حکومت موقت به ریاست حامد کرزی در اواخر سال 2001 میلادی، سیاست و قانون اساسی افغانستان رنگ دیگری به خود گرفت.
با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و ایجاد قانون اساسی، حامد کرزی به عنوان رئیس‌جمهور منتخب افغانستان پس از یک دورۀ طولانی تاریخی، سوگند وفاداری یاد کرد و خود را در مقابل مردم این کشور مسئول قرار داد.
در فصل سوم، مادۀ شصت و سوم قانون اساسی سال 1382 افغانستان، متن تحلیف چنین ذکر شده است:
"به نام خداوند بزرگ سوگند یاد می‌کنم که دین مقدس اسلام را اطاعت و از آن حمایت کنم. قانون اساسی و سایر قوانین را رعایت و از تطبیق آن مواظبت نمایم. استقلال ، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان را حراست و حقوق و منافع مردم افغانستان حفاظت کنم و با استعانت از بارگاه پروردگار متعال و پشتیبانی ملت، مساعی خود را در راه سعادت و ترقی مردم افغانستان بکار برم."
اکنون پس از انتقال صلح آمیز قدرت سیاسی، محمد اشرف‌غنی احمدزی، رئیس‌جمهور جدید افغانستان امروز دوشنبه 29 سپتامبر سال 2014 میلادی یک بار دیگر به عنوان یکی از زمامداران این کشور سوگند وفاداری یاد می‌کند و مسئولیت پذیریش را در حراست و حفاظت از قانون اساسی، مردم و خاک افغانستان رسماً اعلام می‌نماید.
انتهای پیام/ع
