شرایط این روزهای بازار جهانی نفت بسیار پیچیده است و عوامل متعددی در تغییر دائم و پردامنه شرایط نقشآفرین هستند، عواملی که بیش از هر زمان دیگری رنگ و بوی سیاسی دارند. آن گونه که از شواهد و قرائن بر میآید، آمریکا و متحد نفتیاش عربستان سعودی تصمیم گرفتهاند با استفاده از ابزار قیمت نفت به کشورهایی که در جبهه مخالف آنان قرار دارند، فشار وارد کنند. این رویکرد آمریکا به این خاطر است که ایران و روسیه دو کشور مهم و تأثیرگذار در منطقه خاورمیانه، اولویتهای نخست ایالات متحده برای مهار و اعمال فشار هستند. از سوی دیگر نیز هر دو کشور به دلیل ساختار اقتصادی خاص خود، وابستگی شدیدی به درآمدهای حاصل از نفت دارند بنابر این آمریکاییها امیدوارند با بهرهبرداری از ابزار قیمت نفت، ایران و روسیه را تحت فشار قرار دهند.
این راهبرد خصوصاً در شرایطی که ابزار تحریمها بیش از پیش کارایی خود را از دست داده، مورد توجه دولت آمریکا قرار گرفته است. در نگاه نخست نیز به نظر میرسد استفاده از ابزار قیمت نفت میتواند تأثیر مورد نظر را داشته باشد. طی سه ماهه اخیر بهای نفت حدود 25 درصد کاهش یافته و این درحالی است که سه کشور عمده و مهم تولید کننده نفت یعنی عراق، لیبی و نیجریه به علت درگیریها و مشکلات داخلی خود دچار افت تولید هستند و ایران نیز به علت تحریمهای ظالمانه، سهم چندانی در بازار نفت ندارد. در شرایط عادی و بدون دخالتهای سیاسی، این عوامل در کنار ورود به فصل سرما باید به افزایش یا دستکم حفظ قیمت نفت منجر شود ولی آمریکا و عربستان با افزایش شدید تولید و عرضه نفت در بازارهای جهانی عملاً قیمت را در مسیر نزولی هدایت کردهاند.
گذشته از عربستان که همواره سهم قابل ملاحظهای در تولید و صادرات نفت داشته، آمریکا نیز توانسته است سهم خود را به طرز چشمگیری در تولید و عرضه نفت افزایش دهد بگونهای که درحال حاضر باید این کشور را بزرگترین تولید کننده نفت قلمداد کرد. این رویکرد آمریکا البته دارای پیامدهای متضادی برای این کشور است. درست است که ایران و روسیه به علت وابستگی به درآمدهای نفتی از ناحیه افت قیمتهای جهانی قاعدتاً باید دچار مشکل شوند ولی واقعیت این است که ایران طی سالهای اخیر و در جریان تحریمهای شدید توانسته است تا حدود زیادی به موفقیت در اداره اقتصاد خود با کمترین درآمدهای نفتی دست پیدا کند. ضمن اینکه با استفاده از ظرفیتهای فروش مویرگی خود در جهان خصوصاً در شرایطی که پیکره تحریمها شکسته است، میتواند درآمدهای خود را از این محل پایدار نگاه دارد. اما این رویکرد آمریکا چندن برای متحدان اروپاییاش خوشایند نیست چرا که با توجه به ادامه رکود در اقتصاد اروپا از یک سو و سهم بالاتری که کشورهای درحال توسعهای مانند چین و هند از مصرف نفت در جهان دارند، استمرار کاهش قیمت جهانی نفت یا توقف آن در همین حد نیز به معنای افزایش مزیت نسبی تولید در این کشورها و تقویت رشد اقتصادی در آنها است و معنای این روند چیزی نیست جز تعمیق رکود در اقتصاد اروپا.
با این حال، به نظر میرسد کشورهای عضو اوپک باید در برابر این اقدام آمریکا و عربستان سعودی، نقش فعالانهتری ایفا کنند چرا که ادامه این وضعیت به معنای افت درآمدهای نفتی آنان خواهد بود و علاوه بر اینکه این کاهش، بودجههای جاری این کشورها را تحت تأثیر منفی قرار میدهد، امکان سرمایهگذاریهای بلند مدت را در زیرساختهای انرژی و نفت هم از بین میبرد. در کشور ما هم اگرچه به گفته مسئولان هنوز اوضاع درآمدهای بودجهای از کنترل خارج نشده است اما از آنجایی که قیمت تعیین شده برای نفت در بودجه سال جاری 100 دلار است، افت بیش از این قیمت نفت، مشکلاتی را برای هزینههای جاری کشور و تداوم رشد اقتصادی هدفگذاری شده بوجود آورد. از این رو باید هرچه سریعتر تدابیر لازم در دو حوزه خارجی و داخلی اندیشیده شود؛ در حوزه خارجی باید از راهکارهای موجود برای متوقف کردن روند نزولی قیمت نفت استفاده شود و در حوزه داخلی هم باید در تخصیص اعتبارات بازنگریهای لازم اعمال گردد.
منبع: روزنامه جمهوری اسلامی
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای بازنشر میشود.