رضا حامدیخواه، عضو هیئت داوران نهمین جشنواره بینالمللی تئاتر خیابانی مریوان در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم در رابطه با شیوه اجرایی آثار تئاتر خیابانی جشنواره امسال گفت: تمامی اجراها خیابانی محسوب نمیشوند. بسیاری از نمایشهایی که در خیابان اجرا میشوند، تئاتر خیابانی نیستند. به اعتقاد من در کشور ما نیاز است اساتید و معلمانی که این گونه از تئاتر را میشناسند با برخی از گروهها و شهرستانیها کار کنند. یا میتوانیم برخی از گروهها سختگیرانهتر برخورد کنیم تا نمایشهایی که واقعاً خیابانی نیستند اصلاً به جشنواره راه پیدا نکنند. با توجه به اینکه نمایش خیابانی کارکردی دارد که اگر درست انتخاب نشود و خیابانی نباشد، نمیتواند به وظیفه خودش عمل کند.
وی در رابطه با تلف شدن ایدههای خوب نمایش در شیوه اجرایی نمایشها اظهار داشت: نمایش خیابانی همانند بسیاری از گونههای دیگر از جمله سایکودرام و دیگر گونههای نمایشی ممکن است با بازخوررد مخاطب نمایش کامل شود، یا نمایشهای کارگاهی، آثار سختی هستند ولی جالب این است که در کشور ما به نمایش کودک و نوجوان و نمایش خیابانی به دیده کاری نازل نگاه میشود. بسیاری از حرفهایهای ما کار خیابانی نمیکنند.
حامدیخواه افزود: به اعتقاد من باسوادترین و باتجربهترین گروهها باید در عرصه خیابانی فعالیت کنند. به همین دلیل است که گروهها یک ایده خوب در دست دارند؛ ولی برای به سرانجام رساندنش تجربه خوبی ندارند و این نمیتواند تبدیل به یک نمایش کامل شود. به خصوص در نمایشهایی که در بازخورد با تماشاگر خودش را کامل میکند. گاهی مخاطب باید وارد عرصه نمایش شود. این مدیریت کردن، کار بسیار سختی است و به همین دلیل است که ما و شما رسانهها به گونهای عمل کنید که این گونه نمایشی بالاتر از نمایش صحنهای معرفی شود تا آدمها باتجربه وارد شوند. ولی گویا آدمهای کمتجربهای که قصد ورود به عرصه تئاتر دارند تصمیم میگیرند تئاتر خیابانی کار کنند.
عضو هیأت داوران جشنواره تئاتر خیابانی مریوان در رابطه با اجرای آثار به شکل صحنه در خیابان گفت: این مسئله به همان سوال اول شما بازمیگردد که خیلی از این کارها ذاتاً خیابانی نیستند. در مرحله اول باید ایده و طرح نمایشی انتخاب شود که خیابانی باشد. آن وقت اجرای چنین نمایشی روی صحنه اشتباه خواهد بود. خیلی از نمایشهایی که در سطح کشور به اسم تئاتر خیابانی اجرا میشوند، از نمایشنامههای صحنهای خارجی استفاده میکنند و در خیابان اجرایش میکنند. پاسخ چنین سوالی در سوال اول مستتر بود که اول باید نمایش خیابانی را انتخاب کنیم، اجرا کنیم به شکلی که نشود در سالن اجرا شود.
حامدیخواه در مورد ضعف در نمایشنامه نویسی تئاتر خیابانی اظهار داشت: این یک ضعفی است که در سینما و تئاتر صحنهای و در کل در حوزه ادبیات نمایشی داریم. مگر سینمای ما بزرگترین ضعفش متن نیست. ما فیلمهای بسیار خوشساختی را میبینیم با بازیگران فراوان؛ ولی فیلمنامه خوبی نداریم. در صحنه هم نمایشنامه خوب نداریم. در اینجا نیز همین گونه است. اساساً فکر میکنم دولتمردان گاهی به خاطر اینکه این حجم زیاد دانشجویان تئاتر و کسانی که به گونهای وارد عرصه تئاتر میشوند به یک شکلی به آنان فضایی بدهند، نمایشنامهخوانی، تئاتر خیابانی و این گونهها را راه میاندازند، بدون اینکه به ریشههایش، وظایف و کارکرد آن گونه نمایش فکر کنند. به خیال اینکه راحتتر است، چون نور و لباس ندارد و از لحاظ عمرانی نیاز به سالن ندارد، راحت با این گونههای نمایشی برخورد میکنند. در صورتی که به نظر بنده خیلی سختتر است. به نگاه دولتمردان هم باید توجه کرد که تئاتر خیابانی را ساده میبینند. کما اینکه زمانی معتفد بودند تئاتر بیچیز تئاتری است که هیچ نداشته باشد. راحت است، نه دکور لازم دارد نه لباس؛ چه بسا که هزینهای که اینجا باید خرج شود بیشتر است.
وی تصریح کرد: نهاد آموزشی تنها محیطی است برای اینکه شما در آن رشد کنید ولی معنایش این نیست که مشخصاً از آنجا نمایشنامهنویس و کارگردان تولید شود. برای اینکه اتفاقاً همه ابعاد یک جامعه یک هنرمند را میسازد. اگر دقت کنید متوجه میشوید در یک دورهای تمام ادبا، مجسمهسازان، معماران و گرافیستها همه با هم خوبند. برای اینکه روی هم تاثیر میگذارند. وقتی معماری ما بد است نباید توقع داشت که هنرمند تئاتر هم خوب باشد و بالعکس. دوران حاضر واجد یک ضعف عمومی است که به ما هم منتقل میشود. وقتی من شعر خوب بخوانم، فیلم خوب ببینم، معماری خوب ببینم پس نمایش خوب کار میکنم. این را فقط جدا میکنیم و میگوییم که کلاس نمایشنامهنویسی؛ ولی من معتقدم که رفتن به یک استخر به معنای شناگر شدن نیست. رفتن به دانشگاه به معنای باسواد شدن نیست. ولی ناگزیری به آنجا بروی چرا که نمیشود برای شناگر شدن به کویر رفت.
حامدیخواه افزود: الان میتوانم به دانشجویان و دوستان تئاتری بگویم که شما گرافیک نمیدانید، رنگ نمیشناسید، نور نمیشناسید. گاهی سینما و تئاتر در تقابل با هم قرار میگیرند. دانشجویان فکر میکنند اینها از هم جدا هستند و حتی به شوخی یکدیگر را به تئاتری بازی کردن یا سینمایی که در سطح نازلتری است متهم میکنند. در صورتی که اینها به هم تنیده است. اگر به بیست سال پیش بازگردید متوجه میشوید که پوسترهای سینمایی را بزرگترین گرافیستهای ایرانی طراحی کردهاند. الان کجاست؟ به تئاتر دقت کنید که پوسترهای کارها حاصل کار بهترین گرافیستها بود. رماننویسان و داستاننویسان قهار ما بازیگر بودند. این تلفیق است که همه بر هم تاثیر میگذارند. اگر در گروه من بازیگری وجود داشته باشد که رماننویس باشد قطعاً بر من تاثیر میگذارد، قطعاً در مرحله کار به یک تبادل اندیشه میرسیم ولی اکنون همانند جزیره شدهایم.
عضو هیئت داوران جشنواره تئاتر خیابانی مریوان با بیان اینکه با نگاهی به سینما و حتی طرح جلد کتابها متوجه میشویم دانش فرهنگی و هنری دانشی است با گسترهای عظیم، اظهار داشت: مشخصاً معماری را مثال میزنم. مگر در سینما معماری حرف اول را نمیزند، بسیاری از فیلمهای ما معماری ندارد، از رنگ خوبی بهره نمیبرد، لوکیشن ندارد. در یک اتاق یا پذیرایی فیلمبرداری میکنند و به زور رنگ تولید میکنند، در حالی که این گرافیک نیست.
وی در رابطه با دو مولفه اتفاق و اعتراض که بخشی از تعاریف تئاتر خیابانی است اظهار داشت: دلیل اجرا در خیابان مواجه با مخاطب بیواسطه است. تماشاگر خودش را از قبل آماده نکرده که وارد سالن شود و در جای تعریف شدهای بنشیند. این موضوع حالا اهمیت پیدا میکند که چه موضوعی مطرح کنیم تا تماشاگر درگیر شود. دقت کنید هر موضوعی که مسائل اجتماعی و از این طیف باشد تماشاگر با آن ارتباط برقرار میکند. به محض اینکه مسائل آن جامعه نباشد باید به زور دعوتش کنید، باید فریبش دهید، باید داد بزنید، باید از ساز و دهل بهره ببرید. بیش از اینکه بخواهیم آن اتفاق را با سر وصدا نشان دهیم باید خود نمایش چنین کششی داشته باشد.
حامدیخواه تصریح کرد: مخاطب با دیدن تئاتر خیابانی باید درد امروزش را احساس کند. برای مثال دارو یکی از مسائل روز جامعه است و نمایش باید کارکردی داشته باشد که خیلی از داروها چگونه بدست میآید و الی آخر. این مسالهای است که در جامعه قابل درک و لمس است و اگر چنین نباشد گویی دنیایی است که به زور منتقل میشود. البته نمایشهای آیینی را باید مستثنی دانست، با اینکه نمایش خیابانی نیستند ولی از روزگار قدیم جای آنها در دل مردم بوده، همانطور که در کنار خرمن مردم و میدان یک ده روی میدهد. بردن چنین نمایشی به سالن نیز اشتباه است ولی باید تفکیک کنیم.
انتهای پیام/