فساد یکی از مهم ترین مسائلی است که بسیاری از دولت ها با آن دست و پنچه نرم می کنند. دکتر کمال بخشی، عضو هیئت مدیره دانشگاه علامه طباطبایی، معتقد است که تا زمانی که عدم شفافیت در ساختار اقتصادی کشور وجود دارد، نمی توان با فساد مبارزه کرد. وی معتقد است که فساد و عدم شفافیت دو روی یک سکه هستند.
در ادامه گفتوگوی بخشی با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم تقدیم می گردد:
تسنیم: شما به عنوان استاد اقتصاد، مهمترین مشکلات اقتصادی کشور را چه می دانید و به نظر شما چه تدابیری باید برای حل مشکلات صورت بگیرد؟
بخشی: بزرگترین و دردآورترین مشکل کنونی اقتصاد ایران فساد است که این فساد نیز معلول عدم شفافیت است. ما در همه زمینه ها مشکل شفافیت را داریم. هر طرحی و برنامه ای که مطرح می شود حداکثر پیشرفت آن در مرحله اول است. متاسفانه فساد و عدم شفافیت بزرگترین و مهمترین مشکل اقتصاد کشور ما به شمار می آیند و این دو عامل میتواند اقتصاد کشورمان را مانند یک موریانه از بین ببرد و باعث بی اعتمادی و مانع سرمایه گذاری اجتماعی میشود. بنابراین در این زمینه متحمل ضررهای بسیار شده ایم. زیرا از این پس مردم به اقدامات دولت به چشم شک و شبهه می نگرند و با این وجود همبستگی ملی در پشت این اقدامات به چشم نمیخورد.
تسنیم: آیا علت فساد تنها به عدم شفافیت برمیگردد؟
بخشی: عدم شفافیت منجر میشود حاشیه امنی برای مفسدان ایجاد شود.
تسنیم: درآمدهای نفتی چطور؟ برخی معتقدند که عامل اصلی فساد در ایران، درآمدهای نفتی و نوع هزینه کرد آن در اقتصاد کشور است. نظر حضرتعالی در این باره چیست؟
بخشی: البته خود درآمدهای نفتی منشاء اصلی به وجود آمدن فساد است. اگر دولت ما نیز مانند دیگر دولتها با پول مالیات مملکت را کنترل میکرد الان به این درجه از فساد نمی رسیدیم. زیرا فساد به پولهای باد آوردهای که از طریق فروش نفت است، به وجود می آید. اگر شما نگاهی به مجلات و مطبوعات بیفکنید بزرگترین پرونده های فساد در رابطه با پول نفت است.
تسنیم: اینکه در سالهای اخیر درصدد رفع این موضوع نبودیم، علت ساختاری دارد یا به عدم اعتماد دولت برمیگردد؟
بخشی: اگر بخواهیم مبانی اجرائی برای آن بتراشیم بند 8 مادهای است که 10 سال است بر آن تاکید میشود ولی به هرجهت خیلی از افراد که درگیر این ساختار هستند اقدام جدی انجام نمیدهند.
تسنیم: آیا بحث فساد ارتباطی با رونق اقتصاد کشور دارد؟
بخشی: مسلما اگر فساد کاهش یابد، به همین نسبت می توان انتظار رونق اقتصادی داشت. برای مثال دولت به عنوان حاکمیت، سیاستگذاری میکند تا منابع بانکی در مسیرهای ذکر شده خرج شود مثلا به خدمات یک مبلغ و به بخش کشاورزی یک مبلغ داده میشود تا این هزینه ها صرف این موارد شوند ولی به علت عدم شفافیت منابع بانکی صرف این مسیر نمیشوند واین باعث بروز تورم و مشکلات اقتصادی میشود و به دلیل دیگر این منابع به آن واحدهای تولیدی که در برنامه اختصاص پیدا کرد صرف نمیشود لذا این موضوع باعث میشود واحدهای تولیدی از کار می افتند مگر آن که سیاستگذاری درست را اجرا و پیگیری کنیم و اجازه ندهیم که فساد اتفاق بیافتد. به عنوان مثال اگر گفتیم 60 درصد منابع بانکی در صنعت خرج شود، باید این 60 درصد هزینه شود. در حالی که حتی 10 درصد آن هم وارد صنعت نمیشود و اگر هم وارد شده بدون حساب و کتاب است. این مسائل باعث بروز پیامدهای زیادی همچون تورم و رکود است. لذا مسئله کاهش فساد و افزایش رونق اقتصادی رابطه مستقیم وجود دارد.
تسنیم: دولت یک لایحه خروج غیرتورمی از رکود را به مجلس ارائه کرده است که برخی معتقدند این لایحه جامع و اصولی است و برخی دیگر معقتدند لایحه دولت نیازمند الزامات بسترساز اولیه ای از جمله مورد فساد که شما مطرح کردید، می باشد. به نظر شما کدام درست است؟
بخشی: من اعتقاد دارم اگر با فساد درست مبارزه کنیم نیروهای زیادی پشت دولت می ایستند و او را حمایت میکنند ولی اگر این گونه نباشد یک روحیه یاس و ناامیدی در میان مردم به وجود می آید و مردم میگویند پولها را میبرند و به ما نمیرسد. لذا ما نمیتوانیم کار کنیم. شما وقتی نگاهی به اعداد غول آسا در مطبوعات و مجلات داشته باشید دیگر وقتی به یک جوان گفته میشود برو سرکار 600 هزار تومان حقوق بگیر این حرف برای جوان بی معنا میشود و از طرفی کارآفرینها نیز دیگر انگیزهای برای تولید ندارند و چون نمیتوان به آنها کمک کرد یا مدرکی به آنها اختصاص داد. اینها همه باعث فساد و ناامیدی اجتماعی است و ناامیدی اجتماعی باعث تشدید رکود و تورم و.... در کشور است.
تسنیم: آیا متولی اصلی در بحث مبارزه با فساد دولت است؟
بخشی: در مورد فساد باید هر سه قوه وجود داشته باشند.
تسنیم: به نظر شما آیا عزم دولت برای مبارزه با فساد جدی است؟
بخشی: دولت چون گرفتار فساد است عزمش بیشتر از دو قوه دیگر است لذا آن هماهنگی که باید در بین سه قوه وجود داشته باشد نیست البته گاهی شعارهایی داده میشود ولی در عمل کاری صورت نمیگیرد.
تسنیم: به نظر شما آیا عملکرد ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی مطلوب بوده است؟
بخشی: اصلا. سه قوه دو ماه یکبار همدیگر را به مدت 30 دقیقه ملاقات میکنند. مسلما در این زمان کوتاه چه کاری نمی توان انجام داد. متاسفانه مسئله فساد در کشور ریشه دوانده است که حل آن بستگی به یک راه دارد و آن شفافیت در امور است. به عنوان مثال اگر اسامی کسانی که کارت بازرگانی دارند در سایت بازرگانی درج شود یا کسانی بدهی بیش از 10 میلیون تومان دارند در مجلات ثبت گردد یا اسامی یارانه بگیران در سایت ذکر شود بدهکار و آن کس که به ناحق یارانه میگیرد برای حفظ آبروی خود بدهی خود را پرداخت خواهد کرد و آن شخص دیگر نیز دیگر متقاضی دریافت یارانه نخواهد بود.
تسنیم: این شفاف سازی در بسیاری کشور صورت می گیرد و نتیجه آن را هم دیده ایم.
بخشی: بله دقیقا همین طور است. رئیس جمهور آمریکا چند مدت پیش اظهارنامه مالیاتی خود را پر کرد و آن را در سایت کاخ سفید گذاشت. وی حتی فیش حقوقی خود را نیز رسانه ای کرده است تا همگان ببینند. این یعنی شفاف سازی که در ایران وجود ندارد. دلیل آن هم این است که نمیخواهیم مسائل خصوصی افراد مطرح شود. در حالی که این امر درست نیست زیرا افرادی که یارانه میگیرند ادعا دارند محتاج هستند لذا باید اسم آنها در سایت ذکر شود تا ملت متوجه شوند که پولشان به چه کسانی داده میشود.
تسنیم: آقای دکتر لطفا جمعبندی بفرمائید
بخشی: هر اقدامی که صورت میگیرد باید در یک بستری درست از قوانین و مقررات شکل بگیرد و به دلیل عدم شفافیت و مسئله رانت و پیچیدگی آنها متاسفانه اقدامات درست دولت هم به ثمر نمیرسد. در کل آسانترین و ارزانترین مبارزه با رانت و فساد، شفافیت است و باید در کشور ما شفافسازی صورت گیرد. اگر این گونه شد به سرعت بسیاری از مسائل حل خواهد شد و اتفاقات مبارکی رخ خواهد داد.
انتهای پیام/