به گزارش گروه "رسانهها" خبرگزاری تسنیم، یزد در ماه محرم جلوه و نمای ویژهای دارد. مردم دارالعباده سعی میکنند در برگزاری مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان کم نگذارند. مراسم نخلبرداری در یزد زبانزد عام و خاص است، اما مراسم سینهزنی هیاتهای یزدی زیبایی خاصی دارد که کمتر به آن توجه میشود.
بتازگی در پی پخش عزاداری های پرشور مردم یزد از شبکه های سراسری سیما، رهبر معظم انقلاب، این حرکت شورآفرین و شایسته را مورد تفقد و عنایت قرار دادند. دفتر رهبر معظم انقلاب اسلامی اعلام کرد ایشان پس از مشاهده عزاداری هیات باغ گندم یزد گفته اند: «برنامه شما را دیدم، خیلی خوب بود؛ هم از لحاظ سینه زنی، هم از لحاظ مداحی، هم از لحاظ دعاهایی که کردید، ان شاء الله موفق باشید.»
هیات فداییان ابوالفضل(ع) محله باغ گندم یزد یکی از هیات های پرجمعیت و صاحب سبک یزد محسوب می شود. برای اطلاع بیشتر از چند و چون شیوه عزاداری هیات های سینه زنی در یزد با حاج سعید میرزایی نسب، مداح هیات باغ گندم به گفت وگو نشستیم. میرزایی نسب متولد 1350 است و کارش را با قرائت قرآن و تواشیح آغاز کرد. او از دوره دبیرستان با هیات باغ گندم همراه شد و در کنار حسین اصحاب و کاظم آسیاچی برای این هیات نوحه می خواند. بیش از 20 سال است نوحه خوان این هیات است. مهم ترین وسواس و دقت او در عزاداری، انتخاب شعر برای نوحه است. سبک نوحه ها و پیام رسانی درخصوص عاشورا از مهم ترین اولویت های اوست.
مراسم عزاداری هیات باغ گندم مورد عنایت رهبر انقلاب قرار گرفته و ایشان از برنامه این هیات تقدیر کرده اند. توضیح می دهید ماجرا از چه قرار بود؟
پنجشنبه شب پنجم محرم ما اجرایی در امامزاده سیدجعفر داشتیم. در آنجا دیگر هیأت ها هم حضور داشتند و هر هیأت 20 تا 25 دقیقه عزاداری می کند. معمولا کل این مراسم را شبکه استانی یزد پوشش می دهد، ولی مراسم عزاداری ما از شبکه سه و خبر نیز پوشش داده شد. از مجلس که خارج شدیم یکی از اعضای هیأت امنا گفت از دفتر رهبر معظم انقلاب تماس گرفتند و از اجرای مراسم ما تشکر کردند. گفتند آقا برنامه ما را دیده اند و به رئیس دفترشان گفته اند از این هیأت تقدیر شود. آقای گلپایگانی با آقای ضرغامی تماس گرفتند و در پیگیری های ایشان با یکی از اعضای هیأت امنا تماس گرفته شد و پیام رهبر انقلاب به صورت شفاهی به هیأت امنای ما منتقل شد. ایشان پس از مشاهده عزاداری هیات باغ گندم یزد فرمودند «برنامه شما را دیدم، خیلی عالی بود؛ هم از لحاظ سینه زنی، هم مداحی و هم دعاهایی که کردید، ان شاءالله موفق باشید.»
به نظرتان مراسم شما چه ویژگی ای دارد که مورد توجه قرار گرفت؟
ما برنامه را با دعای امام زمان آغاز کردیم که به نظرم همین مسأله مورد توجه آقا قرار گرفته است.
یکی از جلوه های مراسم عزاداری یزد در ایام محرم شیوه نوحه خوانی و سینه زنی هیات های عزاداری است که شاید در سایه شهرت مراسم نخل برداری مغفول مانده است.
دقیقا، نوحه های یزد قبل از محرم یا حرکت هیات تمرین می شود. معمولا رسم است در مراسم عزاداری ایام محرم نوحه ها هر شب به یکی از بزرگان و شهدای کربلا اختصاص داده می شود. در حالی که بیشتر هیات های یزدی یک نوحه ثابت دارند که به آن نوحه سال نیز گفته می شود و آن را بسته به دشواری نوحه چند روز پیش از محرم تمرین می کنند. این نوحه ها شامل بندهای مختلفی می شود. نوحه امسال ما شامل 9 بند بود که از یاران امام حسین، علی اکبر، علی ا صغر و قمر بنی هاشم گفته و در سه بند درباره ابی عبدالله(ع) و پیام ایشان صحبت می شود. مهم ترین مشخصه این نوحه آگاهی دادن به مردم است و «فصل آگاهی» نام دارد. در بخشی از این نوحه این گونه گفته می شود: «این فصل آگاهی ست / میدان حق خواهی ست» ما زیارت اربعین می خوانیم: «سلام بر حسینی که خونش را فدا کرد که مردم را از جهالت بیرون آورد.» وظیفه ما نیز آگاهی دهی است، بویژه به نسل جوان.
اشاره کردید هیات ها قبل از حرکت نوحه ها را تمرین می کنند. منظور از «حرکت» چیست؟
از ویژگی های دیگر هیات های یزد حرکت آنهاست. برخلاف بیشتر هیات های دیگر که اغلب در تکیه یا حسینیه خود به عزاداری می پردازند و تنها در روزهای تاسوعا و عاشورا بیرون می روند، اما در یزد هیچ هیاتی در طول ده شب اول ماه محرم در حسینیه خود نمی ماند. جنب و جوش عجیبی در هیات هاست. هیات ها به تکیه ها و حسینیه های همدیگر می روند و برای همه مردم عزاداری می کنند.
ضرباهنگ نوحه ها هم قابل توجه است.
بله، سینه زنی این هیات ها ضرب های مختلفی دارد. گاهی با یک نوحه به صورت یک ضرب، سه ضرب، پنج ضرب، هفت ضرب و... سینه می زنند. در جاهای دیگر به صورت سنگین یا واحد سینه می زنند و پس از آن شور می گیرند و چند دقیقه سرعت سینه زنی شان افزایش می یابد. در یزد سینه زنی به صورت تک ضرب، سه ضرب و گاهی ترکیبی انجام می شود. در نوحه امسال ما سینه زنی به صورت تک ضرب، سه ضرب، هفت ضرب و ترکیب آنها صورت می گرفت که هماهنگی اش دشوار بود و اگر کسی از قبل با هیات تمرین نداشت، نمی توانست سینه زنی را دنبال کند.
از سوی دیگر، در این سینه زنی ها عزاداران بخشی ازنوحه را حفظ می کنند و به صورت جواب می خوانند. در نوحه فصل آگاهی علاوه بر این جواب اصلی هر یک از بند های نه گانه جواب جداگانه ای داشت که برای همراهی با هیات نیاز به تمرین از پیش داشت.
شعر نوحه و نغمه آن چگونه انتخاب می شود؟
هیات ها سعی می کنند نغمه و آهنگ متناسبی برای شعر انتخاب کنند. شعر نوحه امسال ما را آقای دکتر سیدمحمود الهامبخش سروده اند. ایشان اشراف خاصی بر مقتل و تاریخ و ادبیات و اوزان شعری دارند. پس از آن که آقای الهام بخش هر بند را می سرود من نیز در کنار ایشان می نشستم و هر بند را می خواندم تا ببینم تلفیق شعر و آهنگ هماهنگ باشد.
البته نکته قابل توجه دیگر تعداد جمعیت زیادی است که به صورت منسجم و هماهنگ سینه می زنند و جواب ها را می خوانند. این انسجام و هماهنگی چگونه حاصل می شود؟
هیات ما جمعیت زیادی دارد که عمدتا جوان و تحصیلکرده اند. از این رو، هم در سینه زنی و هم در خواندن جواب ها مشکل خاصی نداریم. همان طور که اشاره کردم چند روز قبل از آغاز ماه محرم، اعضای هیات گرد هم می آیند و نوحه اصلی را با هم تمرین می کنیم. جالب است گاهی سه نسل از یک خانواده در هیات ما حضور دارند و در جلسات تمرین ما شرکت می کنند. برای مثال، کودک پنج شش ساله به همراه پدر و پدربزرگش در هیات ما حاضر می شوند. البته از آنجا که نوحه ها جوان پسند و دارای پیام است، اغلب از آن استقبال می شود.
یکی از نکاتی که علما نیز به آن انتقاد دارند، بدعت هایی است که گاهی در مراسم عزاداری محرم شاهد آن هستیم. به نظر می رسد هیات های یزدی توانسته اند با نوآوری در شعر و شیوه سینه زنی به جای بدعت هایی که شاید با آموزه های دینی ما نیز همخوانی ندارد، توجه جوانان را جلب کنند.
شاید دلیل این موضوع حرکت هیات ها و میزان مستمعین باشد. زمانی که اعضای جوان هیات می بینند که مستمع دارند، سعی می کنند با هیات همراه باشند و در جلسات تمرین حاضر شوند تا در شب های محرم برای محله های مختلف 20 دقیقه مراسم برگزار کنند. متأسفانه برخی هیات ها در یزد از این سنت دور شده اند و در تکیه و حسینیه خود به عزاداری می پردازند که به نظرم این یک نوع آسیب است. البته من با نوآوری مخالف نیستم، ولی برای به روز بودن نباید به سمت بدعت ها رفت.
منبع: جام جم
انتهای پیام/
بازگشت به صفحه سایر رسانه ها