به گزارش خبرگزاری تسنیم، مداخله نظامى مستقیم آمریکا در تحولات جدید عراق و انجام حملات هوایى محدود به مواضع داعش در شمال عراق و همچنین اعلام آمادگى برخى کشورهاى تأثیرگذار اروپا مانند انگلیس، فرانسه و آلمان براى همراهى با استراتژى جدید آمریکا موجب ایجاد این فرضیه شده است که مسیر تحولات عراق و چگونگى بحران داعش در این کشور دستخوش تغییرات جدى خواهد شد. به عبارت دیگر، ورود مستقیم نظامى - هرچند محدود - آمریکا به بحران داعش به دلیل آنکه موجب شفافترشدن برخى ابعاد پیچیده راهبرد منطقهاى آمریکا خواهد شد، موجب طرح پرسشهاى زیادى ازجمله اینکه اهداف آمریکا اتخاذ رویکرد جدید چیست؟ آیا مىتوان منتظر اتفاقات جدید نظامى میان آمریکا و داعش بود؟ و... شده است.
از طرف دیگر، با توجه به این پیشفرض اساسى که رویکرد جدید آمریکا در عراق بخش مهمى از راهبرد کلان منطقهاى این کشور بوده و به نظر مىرسد آمریکا تلاش مىکند روند تحولات را به نفع خود رقم بزند، بررسى تأثیرات این مداخله نظامى بر منافع راهبردى جمهورى اسلامى ایران حائز اهمیت خواهد بود. بهعبارتدیگر، به نظر مىرسد چگونگى ورود جدید آمریکا به صحنه عراق به بهانه مقابله با داعش از ویژگىها و مختصات جدیدى برخوردار است؛ بنابراین این پرسش مطرح مىشود که اولویتها و راهبردهاى جدید کشورمان براى تعریف دقیق موقعیت و رویکردهاى خود در مسیر تحولات جدید چیست؟
پرسش مزبور از آنجهت اهمیت دارد که شاهد اختلاف دیدگاههاى جدى در داخل کشور در مورد تأثیر تحولات جدید عراق بهخصوص حمله آمریکا به مواضع داعش بر منافع راهبردى جمهورى اسلامى ایران و چگونگى اتخاذ مواضع در قبال این مسأله هستیم.
1. بررسى محتواى مواضع آمریکا
عمدهترین کلیدواژههایى که در مواضع مقامات آمریکایى در قضیه مقابله با داعش حائز اهمیت هستند، عبارتند از:
اوباما: «نظامیان آمریکا به عراق بازنخواهند گشت / از بین بردن داعش آسان نیست
عملیات نظامى ما در عراق محدود به حفاظت از منافعمان در این کشور خواهد بود.»
اوباما: «متلاشىکردن داعش مستلزم یک راهبرد منطقهاى بلندمدت است / از هیگل خواستهام گزینههایى را براى مقابله با داعش در سوریه آماده کند / جان کرى را براى پیگیرى ائتلافسازى علیه داعش به منطقه مىفرستم.»
وزیر دفاع آمریکا: «داعش یک گروه پیچیده است.»
مشاور امنیت ملى کاخ سفید: «از بین بردن داعش هدف فورى ما نیست / داعش نسبت به 6 ماه قبل خطرناکتر شده است.»
سخنگوى پنتاگون: «بهترین راه مقابله با داعش، رویکرد شفاف بینالمللى و منطقهاى بلندمدت است.»
رئیس ستاد ارتش آمریکا: «چنانچه داعش در عراق به تهدیدى مستقیم علیه آمریکا یا اروپا تبدیل شود، اقدام مىکنیم / تاکنون هیچ نشانهاى مبنى بر اینکه این گروه بخواهد علیه آمریکا توطئهاى مستقیم تدارک ببیند، دیده نشده است.»
سخنگوى وزارت خارجه آمریکا: «راههاى مختلفى براى مقابله با داعش وجود دارد: بشردوستانه، نظامى، اطلاعاتى و دیپلماتیک.»
در این راستا، به نظر مىرسد مسؤولین آمریکایى تلاش مىکنند پیامهاى زیر را در این خصوص به مخاطبان خود منتقل نمایند:
1. مقابله جدى نظامى با داعش در دستور کار آمریکا نیست.
2. تهدیدات داعش براى منطقه بلندمدت است.
3. آمریکا در ایجاد داعش هیچگونه نقشى نداشته است.
4. آمریکا بهدنبال حذف کامل داعش نیست.
بدینترتیب براساس تحلیل محتواى مواضع مقامات آمریکایى، به نظر مىرسد رابطه زیر میان آمریکا و داعش وجود دارد:
1. داعش بخشى از راهبرد منطقهاى آمریکاست.
2. راهبرد بلندمدت آمریکا در مقابل داعش همراه با رویکرد تغییرات جدى در نظم موجود منطقهاى خواهد بود.
3. داعش در محیط داخلى عراق کارکرد موازنهسازى قدرت خواهد داشت.
2. مقابله با داعش در راهبرد جدید نظامى آمریکا
راهبرد جدید نظامى آمریکا در عراق و بهطورمشخص در قبال داعش مبتنى بر حفظ نگرش موازنهها مىباشد. در این چارچوب، اصل مهم راهبردى آمریکا براساس تولید نیازهاى امنیتى براى کشورهاى منطقه براى محققساختن موازنهسازى امنیتى است. بههمیندلیل در رویکرد آمریکا این هدف دنبال مىشود که بحران کنونى داعش در عراق را نتیجه خروج نظامى خود معرفى کند. از طرف دیگر، حاضر به قبول مسئولیتپذیرى در قبال این بحران نیز نمىباشد.
در این راستا، به نظر مىرسد آمریکا بهدنبال پایهگذارى شیوه جدید حضور نظامى - امنیتى خود در عراق است.
اما اکنون این پرسش مطرح است که راهبرد نظامى آمریکا براى مقابله با داعش تحت تأثیر چه اصولى محقق خواهد شد؟ در پاسخ مىتوان موارد زیر را برشمرد:
1. آمریکا درک شفافى از ماهیت تهدید ندارد.
2. آمریکا مشکل اطلاعاتى در قضیه داعش دارد.
3. آمریکا فاقد استراتژى منسجم مىباشد.
4. آمریکا یک بازیگر فعال نیست.
5. استراتژى نظامى آمریکا بر پایه اصل کمهزینگى است.
3. درخواست غرب از ایران براى همکارى
با توجه به رشد گفتمان رسانهاى، ضرورت همکارى غرب با جمهورى اسلامى ایران براى مقابله با داعش و همچنین اظهار نظر برخى مقامات اروپایى مبنى بر مشارکتدادن ایران براى مقابله بینالمللى با داعش، این پرسش مطرح مىشود که آیا غرب آماده پذیرش رویکرد منطقهاى ایران شده است؟
ابتدا باید توجه داشت که دعوت غرب از ایران براى همکارى جهت مقابله با داعش نیازمند توجه به دو موضوع زیر است:
1. تجربه بىاعتمادى ایران به غربىها در مسأله افغانستان که با وجود همکارى ایران، آمریکا بلافاصله ایران را بهعنوان محور شرارت معرفى کرد.
2. ادعاهاى غرب مبنى بر اینکه ایران از تروریسم حمایت مىکند.
از طرف دیگر، براى پاسخ به پرسش مزبور نیازمند رفتارشناسى امنیتى غرب در تحولات جدید عراق هستیم. بهخصوص اینکه به نظر مىرسد مختصات و کیفیت رفتارهاى امنیتى - نظامى غرب در عراق با گذشته از تفاوتهاى اساسى برخوردار است. برخى از این مختصات عبارتند از:
1. غرب با تأخیر معنادارى نسبت به مسأله داعش موضعگیرى کرد.
2. مواضع غرب در خصوص چگونگى ورود به صحنه عراق متفاوت است.
3. میزان ادراک غرب از تهدید داعش متغیر است.
4. آمریکا در صدد معرفى خود بهعنوان «منجى» براى منطقه و عراق است.
5. آمریکا در دوره جدید، بهدنبال «مدیریت وضعیت» و نه دخالت و سرکوب کامل مىباشد.
6. آمریکایىها از جنبههاى حقوقى براى اثبات نقش میانجىگرایانه و همچنین ایجاد مشروعیت اقدام نظامى استفاده کردهاند.
بنابراین به نظر مىرسد:
1. پیشنهادات جدید در محیط غربى براى همکارى با ایران فاقد شاخصههاى قطعى راهبردى بوده و بههمیندلیل جمهورى اسلامى ایران هم نباید نگاه راهبردى به آنها داشته باشد.
2. غرب در تلاش است تا نقشآفرینى ایران در عراق را مشروط به مواضع غرب نماید.
انتهای پیام/