وحدت حوزه و دانشگاه سبب تطهیر دانشگاه از علوم غربی میشود
خبرگزاری تسنیم: ایده تشکیل دانشگاه در ایران از غرب گرفته شده و همین مسئله سبب شده که علوم دانشگاهی رنگ غربی به خود بگیرند بنابراین وحدت حوزه و دانشگاه سبب تطهیر دانشگاه از علوم غربی میشود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، در تقویم هر کشوری روزهایی ثبت است که شاید رنگ گذشته داشته باشد اما آغازگر مسیری است که آینده آن کشور را میسازد. روز 27 آذرماه، روز وحدت و حوزه نامیده شده و یادآور تلاشهای خستگیناپذیر بزرگ مرد عرصه علم و دین " شهید آیتالله مفتح" است.به همین مناسبت و برای بررسی راهکارهای دست یافتن به این وحدت مقدس با حجتالاسلام و المسلمین محیالدین طاهری، دبیر اجرایی جامعه روحانیت شیراز، و امیناله قربانی، محقق و پژوهشگر مدرس دانشگاه پیام نور شیراز به گفتوگو نشستهایم که حاصل آن در زیر میآید.
تسنیم: طرح موضوع وحدت حوزه و دانشگاه و هماهنگی این دو پایگاه در محافل علمی تا چه اندازه ضرورت دارد و دلیل و اصرار بر اینکه حوزه و دانشگاه در یک مسیر قرار بگیرند، چیست؟
طاهری: ضرورت وحدت حوزه و دانشگاه از زمان شکلگیری ایده تشکیل دانشگاهها در داخل کشورمان بهوجود آمد چون ایده تشکیل دانشگاهها از غرب وارد ایران شد. بر خلاف کشور ایران که بهطور معمول با مسائل خیلی عادی و بر اساس ظواهر برخورد و نسبت به گرفتن تصمیمات، برنامهریزی نشده عمل میکند، غرب برای استعمار کشورها از راههای مختلفی استفاده میکند که یکی از این راهها، علم و استعمار علمی است.
ایده احداث دانشگاه در دولت ایران ریشه غربی دارد و طبیعی است چیزی که ریشه غربی دارد، تمایل دارد نوع پرورش نیروهایش هم مثل پرورش غربیها باشد یعنی پرورشی باشد که اهداف غرب را دنبال کند.غرب با پرورش نیروهای متناسب با اهداف خود آرام آرام به سمت جلو حرکت میکند و برای این کار برنامهریزی طولانی مدت دارد. غرب با این هدف به پرورش نیروها دست میزند که این نیروهای پرورش یافته حرف غرب را بزنند یعنی زبان غرب باشند.
در زمان رژیم پهلوی که دانشگاه در ایران تاسیس شد عدهای از جوانان با اعتقادات مذهبی وارد دانشگاه شده و اجازه ندادند غرب به آن اهدافی که از تاسیس دانشگاه داشت، برسد. اگر تاریخ انقلاب را ورق بزنیم متوجه میشویم به خاطر تدینی که در برخی از نیروها موج میزد، توانستند در مسیر تاریخ انقلاب جهتدهیهایی را هم ایجاد کنند.
وحدت حوزه و دانشگاه سبب تطهیر دانشگاه از علوم غربی میشود
در حال حاضر حوزه و دانشگاه دو جایگاه معتبر علمی در کشور هستند. دانشگاهها تخصص تشخیص موضوع و حوزه علمیه تخصص در تشخیص حکم را دارد بنابراین وحدت حوزههای علمیه و دانشگاهها از آنجا که زمینهای برای دور ریختن افکار غربی وارد شده به دانشگاههای کشور فراهم میکند، ضروری است.
با وحدت حوزههای علمیه و دانشگاهها میتوان بسیاری از مسائل و معضلات کشور را در ابعاد مختلف پیگیری و بررسی کرد. وحدت بین حوزههای علمیه و دانشگاه از نفوذ افراد مسألهدار و مشکلدار در دانشگاه جلوگیری میکند اما متاسفانه دشمنان با ترور بزرگانی چون مطهری و مفتح و برخی از افراد در داخل کشور از روی نادانی یا عدم تشخیص ضرورت و اهمیت این امر، مانع این وحدت شدند.
در اثر اینگونه فعالیتها رنگی از حوزههای علمیه در دانشگاهها ایجاد نشد و از سوی دیگر از دانشگاهها هم به غیر از ترمی کردن دروس حوزههای علمیه و انبوهی از دروس چیز دیگری در حوزههای علمیه به وجود نیامد.
قربانی: در جایی باید بحث از وحدت بکنیم که وحدت نباشد در جاهایی عنوان کردن برخی کلمات ممکن است بار مثبت یا منفی داشته باشد. وقتی درباره وحدت حوزه و دانشگاه صحبت میکنیم، این اعتقاد وجود دارد که بین حوزه و دانشگاه وحدت وجود ندارند در صورتی که در بسیاری از موارد وحدت وجود دارد.
به اعتقاد من باید در مجموعه مباحثی که در انقلاب اسلامی برای ایجاد یک حکومت اسلامی مطرح شد، بازنگری کرد. حکومت اسلامی 8 تا 9 مرحله دارد که ما در حال حاضر در مرحله 3 یا 4 متوقف هستیم یعنی در ظاهر کار کردهایم ولی در عمل کاری انجام ندادهایم که اگر در هر مرحله کار میشد میتوانستیم وحدت حوزه علمیه و دانشگاه را ایجاد کنیم.
دو مصداق بارز برای وحدت حوزویان و دانشگاهیان در تاریخ انقلاب وجود دارد که یکی تحصن اساتید و روحانیون در دانشگاه تهران در دوران مبارزات انقلاب و دیگری حضور روحانیون و دانشجویان در کنار هم در صحنههای دفاع مقدس بود.
ایجاد احساس نیاز در روحانیون و دانشگاهیان از راههای وحدت حوزه و دانشگاه است
برای ایجاد وحدت بین حوزه و دانشگاه باید از سطح مدارس پایهریزی شود اگر از ابتدا در مدرسه ابتدائی، راهنمائی و دبیرستان کار کنیم خروجی این فعالیتها تأثیرگذار خواهد بود.
برای وحدت حوزه علمیه و دانشگاه کمکار شده و دشمنان هم در بسیاری از موارد از این کمکاری سوءاستفاده کردهاند. دشمن از وحدت حوزه و دانشگاه حساب میبرد و میترسد. باید در حوزه علمیه و دانشگاه احساس نیاز به وجود آید یعنی احساس نیاز در روحانیت که با علمای دانشگاهی ارتباط داشته باشند و در دانشجویان و استادان دانشگاه که با روحانیت تعامل داشته باشند.
اعتقاد دارم خیلی از کلاسهای طلاب باید در دانشگاهها برگزار شود، نه اینکه روحانی بهعنوان مدرس به دانشگاه برود یعنی روحانیت دانشگاه برود و کلاس برگزار شود و در مقابل بسیاری از کلاسهای دانشگاهی در حوزه علمیه برگزار شود.
تسنیم: هماهنگی و وحدت مورد نظر بین حوزه و دانشگاه در 30 سال گذشته اتفاق نیفتاده است، به نظر شما موانع تحقق این امر چه بوده است؟
طاهری: غرب برای اینکه بتواند افکار استعماری خودش را رواج دهد ابتدا کلیسا را از سیاست جدا کرد البته نمیخواهم بگویم کلیسای موجود کلیسائی است که میتواند پاسخگوی همه مسائل باشد اینگونه نیست چون کلیسا را از درون پوساندند اما نخستین قدمی که برداشتند جدایی دین از سیاست بود پس از آن گفتند علم چه رابطهای با کلیسا دارد علم هم باید جدا بشود و این دیدگاه را به تدریج در کشورهای اسلامی جاری کردند.
جدایی علم از دین مهمترین آسیب بر سر راه وحدت است
جدایی علم از دین بزرگترین آسیب بود که گریبانگیر کشورهای اسلامی شد در صورتی که در گذشته هیچ یک از عالمان ما جدا از مسائل دینی نبودند و اغلب آنها در کنار علوم مختلف یک عالم دینی بودند.
آسیبی که غرب وارد کرد، این است که گفت دین نمیتواند در مسائل موضوعی ورود پیدا کند. دین برای خودش و دانشگاه هم برای خودش کار کند و متأسفانه عدهای هم در دانشگاه و هم در حوزه ناخواسته این تفکر را رواج میدهند یعنی روحانیت میگویند اگر دانشگاهیان وارد حوزه علمیه شوند همه حوزه علمیه را تصاحب میکنند و دانشگاهیان هم میگویند اگر روحانیت به دانشگاهها ورود پیدا کنند میخواهند آقا بالا سر بشوند، این تعابیر حرف استعمار است. دشمن میداند با وحدت حوزه علمیه و دانشگاه که بار معنوی و علمی دارند، بسیاری از کارها پیش میرود. اسلام، امروز برای اقتصاد حرف دارد، اما این حرف باید در دانشگاهها و با همفکری اساتید خوب و متعهد دانشگاهی کاربردی شود.
قربانی: به نظر من آن وحدت مورد نظر با برگزاری سمینار و همایش محقق نمیشود باید احساس نیاز در دانشگاه و حوزه به وجود آید که متاسفانه تاکنون محقق نشده است.
در دنیا دو کلمه توسعه و پیشرفت وجود دارد. در توسعه، علم و در پیشرفت، علم و معنویت حاکم است و توسعه دنیایی اگر همراه با پیشرفت که از آن به نام عدالت یاد میکنیم، نباشد حاصلش بمب اتم و جنایت جنگی میشود. مشکلی که کشورهای غربی دارند این است که دنبال توسعه هستند چرا غربیها بسیاری از محصلان و دانشجویان ما را بورسیه میکنند. غربیها دلسوز ما نیستند و میفهمند این فرد یک آدم علمی است اگر علم و معنویت این فرد تقویت شود در مقابل غرب عالمانه و قدرتمندانه میایستد بنابراین یکی از موانع رسیدن به وحدت جدا کردن علم از معنویت بوده است.
مورد مهم دیگر این است که معنویت و علم نباید دچار سیاستزدگی شوند درصورتی که در انتخاب وزیر علوم شاهد بسیاری از سیاسیبازیها بودیم و سیاستزدگی در فضای علمی دانشگاهها تنش ایجاد میکند. به نظر من دانشگاههای نباید سیاسی بشوند یعنی باید بهگونهای بشود که دانشگاهها لطمه نبینند.
تسنیم: به نظر میرسد یکی از ثمرات ارتباط و وحدت حوزه و دانشگاه، اسلامی کردن دانشگاه و علوم انسانی باشد که بسیار هم مهم است، نظر شما در این باره چیست؟
طاهری: علوم انسانی ما از غرب گرفته شده و امروز بزرگترین دانشمندان علوم انسانی در اسرائیل پرورش مییابند. دیدگاه اسلام نسبت به انسان با آن چیزی که غرب میگوید خیلی فرق میکند. غرب فقط به دنبال پوسته و ظواهر است و هدفش هم حفظ ظواهر است در حالیکه اسلام این را نمیگوید، انسانشناسی اسلام با انسانشناسی غرب خیلی فرق میکند.
غرب برای غلبه بر دنیا با علوم تجربی وارد نشده ولی با برداشت استعمارگونه از جامعهشناسی و انسانشناسی به دنبال غلبه بر جهان است چون با رواج اندیشههای خود در قالب علوم انسانی به راحتی و بدون صرف هیچ هزینهای میتواند انسانها را به دنبال خود بکشد و کشورها را مستعمره خود کند.
تنها راه اسلامی کردن دانشگاهها، اسلامی کردن علوم انسانی است
برای اسلامی کردن دانشگاهها همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودهاند باید از علوم انسانی آغاز کرد و به نظر میرسد که تنها راه تحقق این امر ارتباط و هماهنگی بین حوزه و دانشگاه با برگزاری جلسات مداوم است. باید در دانشگاهها برای شالکه علوم انسانی اسلامی برنامهریزی شود تا اساتید حوزه و دانشگاه در کنار هم برای رشته علوم انسانی برنامهریزی کنند و دنبال این هم نباشند که سریع و در کوتاه مدت جواب بگیرند.
مطلبی را آیتالله حائری درباره پول و اقتصاد اسلامی مطرح میکنند و میگویند تا زمانی که پول ما پول غربی است این مشکلات موجود در نظام بانکی و اقتصاد هم وجود دارد داریم و به راحتی میتوانند بر ما تأثیر بگذارند. زمانی که خدمت ایشان توفیق شاگردی داشتم ایشان میگفتند پول باید پول اسلامی باشد در این صورت است که کسی نمیتواند کشور اسلامی را تکان بدهد. در آن زمان همه با نظر ایشان مخالف بودند اما امروز بانکهای کشور با ایشان جلساتی برای بهبود اوضاع پول ایران دارند.
باید علوم انسانی اسلامی را در جامعه رواج داد یعنی گروههایی از اساتید حوزه و دانشگاه کنار هم بنشینند و معایب و محاسن را بررسی و دیدگاهها را جمعبندی کنند و نتیجه حاصل در اختیار دانشگاهها گذاشته شود.
برای اصلاح علوم انسانی باید روحانیت و حوزه علمیه پیشقدم شوند
قربانی: علوم انسانی از جهانبینی نشأت گرفته، جهانبینی غرب با جهانبینی اسلامی فرق میکند. اعتقاد من این است که ما باید برای اسلامی کردن دانشگاه و علوم انسانی تا حد ممکن خود را نسبت به بهرهگیری از علوم انسانی غربی تحریم کنیم چون متأسفانه در دانشگاههای ما کتابهای زیادی از غرب ترجمه و تدریس میشود.
میتوانیم با برنامهریزی علوم انسانی را تقویت کنیم و با بهرهگیری از آن حتی علوم غرب را نیز تحت تأثیر قرار دهیم. این برای جامعه ما یک نیاز و ضرورت است، چون میخواهیم یک جامعه و تمدن اسلامی را ایجاد کنیم.
برای اصلاح علوم انسانی باید روحانیت و حوزه علمیه پیشقدم شوند و پس از آن مبانی و اصول علوم انسانی به دانشگاهها تزریق شود. با این کار اگر دانشجوی ما به غرب رفت، چون پایه دانش وی درست بنا شده علوم و مبانی غربی نمیتواند بر وی غلبه کند.
مطلب دیگر این است که این تفکیک بین دانشگاه و حوزه باید کمی دیرتر باشد یعنی دانشآموز پس از اتمام تحصیلاتش مدت دو سال دروس مشترک دانشگاهی و حوزوی بخواند پس از آن مختار به انتخاب باشد. من فکر میکنم بین زمانی که افراد مجاز به انتخاب حوزه و دانشگاه میشوند، خلائی وجود دارد و این خلاء سبب میشود افراد یا نگاه صِرف دانشگاهی و دنیوی پیدا کنند یا نگاه دینی در صورتی که باید هر دوی اینها کنار هم باشد.
تسنیم: برخی علت تهاجم فرهنگی در جامعه را خوب عمل نکرن حوزه علمیه میدانند و علت تحریمها را کمکاری دانشگاه در تولید علم عنوان میکنند. نظر شما راجع به این جمله چیست؟
طاهری: این مطلب درست است و باید واقعیت را پذیرفت. به نظر من هنوز حوزه علمیه به باور مقام معظم رهبری نسبت به تهاجم فرهنگی یا شبیخون فرهنگی یا ناتوی فرهنگی نرسیده است شعارش را میدهند اما شعار دادن مهم نیست اینکه ما بپذیریم و برایش نقشه بکشیم مهم است.
میدانیم که دشمنان ما دنبال کنار زدن فرهنگ ما هستند، مثل این است که به شما بگویند احتمال دزدی وجود دارد شما چکار میکنید، درب منزلتان یا قفل منزلتان را محکمتر میکنید یا دزدگیر به درب و پنجره خانهتان نصب میکنید اما یک وقت به شما میگویند دزد در خانه شما است و وقتی دزد در خانه باشد چکار میکنید؟ سلاحتان را آماده میکنید برای درگیر شدن با دزد من معتقدم حوزه علمیه ما در قضیه اول قرار دارد.
در دانشگاه و بحث تولید علم نیز 20 سال است که مقام معظم رهبری مدام این موضوع را تکرار میکنند به طور مثال اگر همین شتابی که در تولید علم هستهای و سلول بنیادی داشتیم در علوم مختلف دیگر هم داشته باشیم تحریم نمیتواند مشکل این مردم و کشور باشد.
امروز اقتصاد و بانک ما مشکل دارد. اگر در بانکداری و اقتصاد براساس موازین اسلامی علم تولید شده بود و براساس آن کار میشد مشکلات کنونی یا وجود نداشت یا کمتر بود. علاوه بر آن بودجه تحقیقاتی و پژوهشی نسبت به سرانه ملی چقدر است؟اگر بودجههای کلانی که برای همایشها و غیره خرج میشود و هیچ نفعی هم ندارد در امور پژوهشی و علمی هزینه میشد نتیجه بهتری داشت.
حوزه علمیه نباید در مراحل و موضوعات مختلف عقبنشینی میکرد
قربانی: من در این زمینه حوزه علمیه را بیشتر مقصر میدانم. اگر در کار اقتصادی مشکل داریم حوزه علمیه مقصر است چون محیط حوزه محیط اسلامی است دانشگاه باید پشت سر روحانیت حرکت کند. اگر دانشگاه حرکت نکرد روحانیت کم کاری کرده است. باید اقتصاد ما بر مبنای فرهنگ اسلامی باشد، اقتصاد ما اسلامی میشود. به نظر من هر چند دانشگاهها نیز کمکاری کردند ولی باید حوزههای علمیه بیشتر کار میکردند. ما بر اساس اعتقادات اسلامی انقلاب کردیم، حوزه علمیه نباید در مراحل و موضوعات مختلف عقبنشینی میکرد.
انتهای پیام/