به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، هرچه تحولات یمن به پیش میرود، ابعاد دیگری از تلاشهای عربستان برای تشکیل دولت موازی در عدن آشکار میشود. از جمله شاخصهایی که این احتمال را تقویت میکند میتوان به بیانیه عبدربه منصور هادی در اعلام عدن بهعنوان پایتخت جدید یمن علیرغم مغایرت آن با قانون اساسی این کشور و ادامه فراری دادن وزرای کابینه نخست وزیر مستعفی خالد بحاح به عدن اشاره کرد. البته در این میان انتشار بیانیه دربار پادشاهی عربستان درباره اینکه عبدربه خواستار انتقال گفتگوهای فراگیر ملی از صنعا به ریاض شده است از این احتمال نیز خبر میدهد که گویا عربستان در تلاش است از تشکیل دولت موازی در عدن بهعنوان اهرم فشار برای پیشبرد طرحهای سیاسی مورد نظر خود در یمن در پوشش شورای همکاری خلیج فارس استفاده کند.
مروری بر مداخلات عربستان در یمن از زمان فراری دادن عبدربه به عدن
زمانی که عبدربه منصور هادی بهطور مخفیانه از محل اقامت خود در صنعا پایتخت یمن به شهر ساحلی عدن در جنوب یمن انتقال یافت و بلافاصله در کاخ ریاست جمهوری سابق یمن جنوبی مستقر شد، مشخص بود که این انتقال بر اساس یک طرح و نقشه از پیش طراحی شده صورت گرفته است و در آن سرویسهای اطلاعاتی و امنیتی عربستان نقش اساسی داشتهاند کما اینکه در آن مقطع نیز رویکرد رسانههای عربستان (که بهعنوان کانالی برای انتقال پیامهای دیپلماتیک این کشور مورد استفاده قرار میگیرند) دال بر تأیید صریح این نقش آفرینی مبتنی بوده است.
با گذشت زمان ابعاد دیگری از سناریوی انتقال عبدربه مشخص شد که از جمله مصادیق آن میتوان به ازسرگیری فعالیت سفارتی عربستان و برخی دیگر از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از جمله قطر و امارات عربی متحده و بازگشایی سفارتخانههای آنها در عدن اشاره کرد. در ابتدا تصور میشد که عربستان با این اقدام در پی تجزیه یمن و تشکیل دولت مورد نظر خود در جنوب یمن است کما اینکه سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان نیز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود با جان کری وزیر خارجه آمریکا بر آن مهر تأیید زد و از عبارت "انتقال دولت قانونی جمهوری یمن به یمن جنوبی" استفاده کرد (هرچند که بعداً وزارت امور خارجه عربستان با صدور بیانیهای آن را اشتباه لفظی خواند) اما بااینحال برخی دیگر از شاخصها ازجمله بیانیه روز شنبه (16 اسفند) عبدربه در معرفی عدن بهعنوان پایتخت جدید یمن نشان داد که عربستان در خصوص تجزیه یمن سیگنالهای منفی دریافت کرده و اکنون در تلاش است تشکیل دولت موازی را در عدن بهگونهای هدایت و مدیریت کند که از آن شائبه تجزیه به گوش نرسد.
البته نباید از این واقعیت غافل شد که بیانیه عبدربه در معرفی عدن بهعنوان پایتخت جدید یمن کاملاً در تعارض با قانون اساسی این کشور قرار دارد و به همین علت عبدربه بلافاصله بعد از موارد نقض قانونی این اقدام که از سوی مخالفان و رقبا افشاء شد، از موقتی بودن عدن برای پایتخت جدید یمن سخن گفت. در مجموع چند هدف درباره معرفی عدن بهعنوان پایتخت یمن متصور است: نخست مشروعیت زدایی از مناطق تحت کنترل حوثیها از جمله صنعا و دوم ممانعت از اینکه عبدربه و حامیان سعودی آن به تجزیه یمن متهم شوند. از زمانی که عبدربه توسط سرویسهای اطلاعاتی و امنیتی سعودی بهطور مخفیانه از صنعا خارج و در عدن مستقر شد، شائبه تجزیه یمن بار دیگر در یمن قوت گرفت. سوم اینکه عبدربه با این اقدام میخواهد خود را رئیسجمهور همه یمن معرفی کند و در همان حالی که میخواهد از حوثیها و کمیتههای انقلاب مشروعیت زدایی کند، در مقابل میکوشد برای خود مشروعیت سازی کند. در این میان فرار وزیر دفاع یمن از صنعا به عدن نشان میدهد که همان کسانی که عبدربه را از صنعا خارج و در عدن مستقر کردند، میخواهند وزرای خالد بحاح نخست وزیر مستعفی یمن بهخصوص وزرای کلیدی آن را نیز به عدن منتقل کنند و از این طریق از حوثیها مشروعیت زدایی و برای عبدربه مشروعیت سازی کنند و در عین حال تشکیل دولت موازی را به پیش ببرند.
همراهی نکردن کشورهای عربی و غربی برای مشارکت در پروژه سیاسی عربستان در یمن
با وجود اینکه برخی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس سفارتخانههای خود را بهجای صنعا در عدن بازگشایی کردهاند و بهطور مشخص سفرای عربستان، امارات عربی متحده و قطر فعالیت خود را در این شهر از سر گرفتهاند اما هیچیک از دیگر کشورهای عربی و غربی که عربستان انتظار اقدام مشابه داشت، با رویکرد عربستان در این زمینه همراهی نکردهاند. یکی از این کشورها که ریاض حساب خاصی روی آن باز کرده بود دولت مصر است که اکنون بر سر چند موضوع مشخص از جمله: رویکرد مصلحتی عربستان برای نزدیکی به اخوان المسلمین برای مقابله با داعش در کل منطقه و همچنین نزدیکی به شاخه یمنی آن یعنی حزب اصلاح برای مقابله با حوثیها در یمن و یا رهبری تشکیل نیروی مشترک عربی اختلاف پیدا کرده است.
بین کشورهای غربی نیز هرچند برخی از این کشورها به بستن سفارتخانههای خود در صنعا و خارج کردن کارکنان خود از این شهر اقدام کردند که همسویی با کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس و در رأس آن عربستان محسوب میشود اما تاکنون بیشتر از این پیش نرفتهاند و در این راستا آمریکا با وجود بستن سفارت خود در صنعا به بازگشایی سفارت خود در عدن اقدام نکرد و بهجای آن قرار است از طریق دفتر نمایندگی خود در جده کارها را در یمن پیگیری کند.
بین چهار عضو دیگر شورای امنیت دو عضو آن یعنی چین و روسیه کماکان سفارتخانههای خود را در صنعا حفظ کردهاند و همین امر این انگیزه را برای انقلابیون یمن بهرهبری حوثیها فراهم کرده است که برای جبران خلأ ناشی از قطع روابط کشورهای عربی و غربی به کشورهای غیرعربی و غربی از جمله ایران، روسیه و چین نزدیک شوند و در این راستا بهتازگی یک هیئت سیاسی و اقتصادی از سوی کمیتههای انقلابی یمن بهرهبری حوثیها به ایران سفر کردند و در جریان آن پروازهای هوایی بین تهران و صنعا از سر گرفته شد.
میان دو کشور اروپایی عضو دائم شورای امنیت نیز باید گفت که هیچ کدام از دو کشور فرانسه و انگلیس به بازگشایی سفارت خود در عدن اقدام نکرده اما در عین حال در عرصه سیاسی و تبلیغاتی به حمایتهای خود از دولت عبدربه ادامه میدهند. باز در مقام مقایسه بین این دو کشور نیز انگلیس نقشی پیشتار و فعال ایفا میکند.
نتیجهگیری
در مجموع به نظر میرسد تصمیم عربستان برای تشکیل دولت موازی در یمن جدی است تا در وهله اول از آن بهعنوان اهرم فشار برای پیشبرد طرح سیاسی مورد نظر خود در یمن و تحمیل آن به انقلابیون این کشور در پوشش شورای همکاری خلیج فارس استفاده کند و اگر در این مسیر موفقیتی به دست نیاورد حداقل بتواند طرح مورد نظر خود را در جنوب یمن اجرا کند. در این میان هرچند برچسب تحرکات ضدانقلاب در یمن به نام عبدربه منصور هادی رئیس جمهور مستعفی و فراری این کشور زده میشود اما شواهد موجود حاکی از این است که خود عبدربه نیز بهجای اینکه یک بازیگر مستقل باشد یک بازیخورده است که در زمین عربستان سعودی بازی میکند. هرچند مداخلات عربستان در یمن تازگی ندارد و در مقاطع مختلف تاریخی جریان داشته است اما از زمانی که عربستان از بحران جانشینی در داخل عبور کرده و به ثبات نسبی در داخل رسیده دوباره بر تحرکات و مداخلات خارجی خود افزوده است و در این راستا یمن را با توجه به پیروزی انقلابیون در اولویت قرار داده است. بااینحال آنگونه که از شواهد و قرائن موجود برمیآید کشورهای عربی و غربی با احتیاط عمل میکنند و با توجه به تضعیف موقعیت منطقهای عربستان نمیخواهند همچون گذشته تخممرغهایشان را در سبد عربستان بگذارند.
انتهای پیام/ر*1