اینکه ماجرا از کی و کجا شروع شد روایت های مختلفی دارد ولی وقتی چشم باز کردیم دیدیم نیمی از بلوطستان در قلب زاگرس مرکزی ایران نیست شده است.
خسارت زوال در برخی مناطق زاگرس به 100 درصد می رسد، بیش از 560 هزار هکتار از بلوط ها به چشم خود زوال را دیده اند، اگر اوضاع همینطور ادامه یابد و زوال کار خود را بکند احتمالا کل بلوطستان نیستی را به چشم خواهد دید.
در بخش هایی از جنگلهای بلوط لرستان درختان خشکیده زوال دیده به دم تیغ تبر و اره سپرده شدند تا جای پای آنها نهال و دانه بلوط کاشته شود، که آیا 50 سال دیگر این بلوط ها پا می گیرند و جای خالی مادران و پدرانشان را پر می کنند یا نه!
برخی کارشناسان معتقدند که زوال واگیر دارد و بلوط های بیمار و خشکیده برای نجات بلوطستان باید قطع شوند تا شاید بقیه بلوط ها فرصت حیات بیابند، برخی دیگر معتقدند که بلوط سرسخت زاگرس خود را از بیماری نجات می دهد و دوباره سبز می شود پس برای مبارزه باید به او فرصت داد.
تناقض در اظهارات که هر کدام به نظر می رسد پشتوانه کارشناسی دارد نشان می دهد که هنوز زوال چندان شناخته شده نیت و درمان ها با نوعی آزمون و خطا همراه است.
در این میان خلاء پژوهش هم تا حدودی احساس می شود هر چند که با گذشت شش سال به نظر می رسد به اندازه کافی فرصت برای بررسی وجود داشته و اگر هنوز با سوالات و ابهامات زیادی مواجه هستیم شاید یادآور فرصت سوزی ها باشد.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان لرستان معتقد است که آموزش و پژوهش در زمینه پدیده زوال بلوط و علل آن لازم است و به مهر می گوید: هم پدیده زوال و هم پدیده خشکسالی نقاط مبهم آموزشی و پژوهشی دارند.
مراد سپهوند با بیان اینکه اگر آموزش و پژوهش و مشارکت مردمی پشتوانه انجام کارها نباشد آن برنامه ها به نتیجه نمی رسند افزود: کمیته تخصصی زوال بلوط تنها کمیته تخصصی استان در خصوص پدیده زوال بلوط بوده که در مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان تشکیل شده که تا کنون جلسات زیادی برگزار کرده است.
وی با یادآوری این موضوع که بررسی پدیده زوال در جنگل های غرب کشور نیاز به کار جدی دارد بیان داشت: آنچه در مورد علل پدیده زوال در کشور و در لرستان استفاده می شود نتیجه تحقیقات کشورهای دیگر است و در کشور ایران به ندرت پژوهش هایی در این خصوص صورت گرفته به طوریکه تعداد آن ها انگشت شمار است.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان لرستان گفت: این مرکز تا کنون 30 فقره طرح پژوهشی در زمینه علل زوال بلوط آماده کرده است ولی اعتباری برای انجام کارهای پژوهشی در این خصوص در اختیار مرکز تحقیقات استان قرار ندارد.
سپهوند با بیان اینکه راهکارهای مقابله با پدیده زوال و خشکسالی بلوط بدون انجام کارهای پژوهشی و آموزشی راه به جایی نخواهد برد افزود: در مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان 12 نفر عضو هیئت علمی دانشگاه ها وجود دارد که در زمینه جنگل و مرتع و آبخیزداری تحصیل کرده اند لذا بایستی از این ظرفیت برای انجام کارهای تحقیقاتی در زمینه زوال بلوط استفاده کرد.
وی یادآور شد: کار تحقیقاتی مشخصی در رابطه با پدیده زوال به علت کمبود اعتبارات در استان صورت نگرفته است و کارهای صورت گرفته در این خصوص در حد داده ها و اطلاعات اولیه است.
در این میان استاندار لرستان تاکید می کند سالها فرصت برای مطالعه و پژوهش بوده پس چرا کاری انجام نشده است؟
استاندار لرستان از عدم کار پژوهشی در رابطه با زوال بلوط توسط کارشناسان مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان انتقاد کرده و می گوید: کارشناسان این مرکز مطابق وظیفه کارمندی خود نیز در این رابطه کار نکرده اند.
هوشنگ بازوند با اشاره به اینکه حدود پنج سال از بحث زوال و خشکیدگی بلوط می گذرد افزود: در این مدت مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان هنوز یک صفحه کار تحقیقاتی در این زمینه به ما ارائه نداده است.
وی عنوان کرد: این 12 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان چه اولویتی بالاتر از موضوع زوال و خشکیدگی بلوط را برای انجام کارهای پژوهشی دارند که تا کنون تحقیقاتی در این زمینه انجام نداده اند.
استاندار لرستان اضافه کرد: همه چیز با پول حل نمی شود بلکه برای توسعه استان فکر کردن و راهکار ارائه دادن از هر چیز دیگر مهم تر است لذا بایستی اولویت اصلی مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان پرداختن به موضوع زوال بلوط باشد.
بازوند با بیان اینکه انجام همه کارها را نباید به پول و اعتبارات وصل کرد اظهار داشت: موجی برای نابودی جنگل های استان شکل گرفته که راهکار رفع این مشکل تنها مقابله و استفاده از نگهبان نیست بلکه از طریق امور پیشگیرانه و مشارکت مردم در این زمینه می توان بر این مشکل غلبه کرد.
استاندار لرستان که در آخرین جلسه کارگروه جنگلهای لرستان با پرداخت اعتباری بالغ بر 150 میلیون تومان به مرکز تحقیقات کشاورزی و آبخیزداری استان موافقت کرده است از رئیس این مرکز می خواهد برنامه مشخصی برای انجام تحقیقات در زمینه علل زوال بلوط ارائه دهند و در بازه زمانی کوتاهی نتیجه تحقیقات خود را اعلام کنند.
زمان از دست می رود، بلوط پشت سر بلوط نیست می شود، هنوز دقیقا نمی دانیم قصه زوال چیست و بلوطستان تا کی دوام می آورد، جای خالی همتی دیده می شود که برای نجات بلوط ها آستین بالا بزند و به میدام گام بگذارد.
با این کاسه چه کنمی که دست گرفته ایم مشغول قطع درختان خشکیده هستیم و نهال می کاریم، هنوز نمی دانیم نهال ها کی پا می گیرند و اصلا مسیر را درست رفته ایم یا نه!
آنها که راه حل را یاد بیابند از کمبود اعتبار می نالند و سال به سال می شود دریغ از پارسال، دریغ از بلوطستان و دریغ از بلوط های کهنسال.
حال که با موافقت استاندار لرستان، قرار است گره از مشکل متخصصان باز شود بلوط ها انتظار دارند که همت ها مضاعف تر شود و بیماری نیستی ریشه یابی و درمان آن پیدا شود تا شاید رمقی به پاهای بلوط، این همراه دیرین زاگرس راه یابد.