جزئیات مذاکرات مسقط درباره یمن و «نقش صفر» عربستان در رایزنیها
خبرگزاری تسنیم: روزنامه الاخبار لبنان در مقالهای به بررسی جزئیات مسایل مطرحشده در مذاکرات مسقط بین انقلابیون یمن و مقامات آمریکایی و نقش ایران در آغاز این مذاکرات پرداخته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، روزنامه الاخبار لبنان، در مقالهای بهقلم ابراهیم امین نوشت: مذاکرات غیرمستقیم بین آمریکا بهنمایندگی عربستان سعودی و طرفهای درگیر در ائتلاف تجاوز بر ضد یمن و هیئت انصار الله با حضور مقامات مسقط و میانجیگری آنها به پایان رسید. هیئت انصار الله بعد از این نشست آمادگی خود را برای ترک مسقط بهسمت مسکو در پاسخ به دعوت مقامات روسیه اعلام کرد.
در حالی که رهبران انصارالله دیدار با مقامات آمریکایی را در عمان تکذیب کردهاند، منابع مطلع به روزنامه الاخبار گفتند که مذاکرات فرصت همگرایی مستقیم بین طرفهای برجسته را فراهم کرد و به طرف آمریکایی یک نکته مهم را فهماند و آن اینکه انصار الله وابسته به ایرانیها نیستند و مسائلی که در مورد آنها تفاهم حاصل آمده باب گفتگوهای سیاسی بین طرفهای یمنی را باز خواهد کرد و مرحله بعدی گفتوگوها منحصراً با میانجیگری سازمان ملل خواهد بود.
این منبع در عین حال تکیه کردن روی نتایج فوری و نزدیک را بعید دانست و تأکید کرد که همچنان همه طرفها بر حوادث میدانی متمرکز هستند. وی پیشبینی کرد که در هفته آینده تحولات عمدهای رخ دهد که بیش از پیش عربستان سعودی را تحت فشار بگذارد.
روند مذاکرات در عمان
با آغاز آتشبس انسانی در یمن که چند هفته پیش صورت گرفت و البته ادامه پیدا نکرد آمریکا خواستار برقراری ارتباطاتی با طرفهای مرتبط در زمینه بحران یمن برای حل این موضوع شد، این موضع بهویژه بعد از آن صادر شد که گزارشهای دیپلماتیک آمریکا از شکست تجاوز عربستان سعودی در تحقق هر نتیجهای از حمله به یمن خبر داد و تصریح کرد که مصیبت انسانی در یمن به عامل فشاری بر تمامی کشورهای جهان تبدیل خواهد شد.
در همین رابطه دولت آمریکا «آن پترسون» معاون وزیر خارجه این کشور در امور خاور نزدیک را مسئول انتقال به شبهجزیره عربستان و برقراری تماسهای مستقیم با مقامات عربستان سعودی کرد. این تحولات پیش از آن بود که ایرانیها و آمریکاییها به این نتیجه برسند که پادشاهی عمان بهترین و قابل قبولترین دولت برای میزبانی مذاکرات و ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم در قبال این بحران است. این چیزی بود که ریاض نیز بعد از شکست کنگره گفتگوهای یمنی در داخل عربستان که تنها شامل هواداران منصور هادی و عربستان سعودی بود؛ با آن موافقت کرد. مقامات آل سعود در اوج شکست سیاسی که بعد از شکستهای میدانی برای آنها ایجاد شده بود از عزیمت به ژنو نیز خودداری میکردند.
در ابتدا محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در سفری فوری به مسقط عزیمت کرد، در زمان معین سفر هیئت عالیرتبه از انصار الله نیز با تدابیر امنیتی ویژه که مقامات عمان بر آن نظارت داشتند، وارد مسقط شدند. دولت عمان هواپیمای ویژه را به صنعا فرستاد تا هیئت مذکور شامل مسئولان سیاسی انصار الله بهریاست محمد عبدالسلام را به مسقط منتقل کند.
بعد از یک دور مذاکرات مستقیم بین ظریف و مسئولان عمان، تهران اعلام کرد که "کنار" این گفتگوها باقی خواهد ماند تا در صورت نیاز برای رسیدن به نتایج مثبت از آن حمایت کند. این در حالی بود که طرف آمریکایی اعلام کرده بود که تنها هیئت انصار الله متولی مذاکرات خواهد بود و ایران نباید در آن مشارکت کند.
تیم آمریکایی بهصورت همزمان رایزنیهایی را با برخی پایتختهای غربی بهویژه انگلیس و آلمان انجام داد. تعدادی از دیپلماتهای این دو کشور نشستهایی را با برخی مقامات یمنی در ریاض و قاهره و مسقط برگزار کردند. با آغاز مذاکرات این دیپلماتها نیز برای مشارکت در مذاکرات با انصار الله بهعنوان مشاور به مسقط رفتند.
وقتی که هیئتهای مرتبط در عمان تکمیل شد، مقامات این کشور هتلی را برای میزبانی از هیئت آمریکایی و مشاوران خارجی و هیئت انصار الله و دیگر مقامات یمنی اختصاص دادند. طرف عمانی نقش میانجی و رساندن پیامها بین اتاقهای آمریکاییها و انصار الله را بهعهده داشتند. مسقط با وجود تلاشها نتوانست نمایندهای از عربستان سعودی برای انجام مذاکرات مستقیم با هیئت یمنی فراهم کند.
از یمن نیز تعداد زیادی از شخصیتهای مرتبط از جمله مقامات جبهه جنوبی شامل علی ناصر محمد رئیس جمهور سابق یمن جنوبی و متحد برجسته وی محمد علی احمد به این مذاکرات دعوت شدند. محمد علی احمد از قاهره وارد مسقط شد. وی در آنجا نشستهایی را با برخی مقامات مصری و دیپلماتهای خارجی از جمله سفیر انگلیس در صنعا برگزار کرده بود.
چهارچوب گفتوگوهای عمان
در دور اول مذاکرات مسئولان آمریکایی دیدگاههای سعودیها را به مقامات یمنی ابلاغ کردند که سقف آن بسیار بالا و غیرقابل تحقق بود، مانند این که شورای همکاری خلیج فارس مرجع میزبان گفتگوهای یمنی ــ یمنی باشد. یا اینکه ریاض خواسته بود تمامی مبارزان انصار الله به شمال یمن بازگردند. این کشور همچنین بر بازگشت عبدربه منصور هادی به صنعا یا عدن تأکید داشت. آمریکاییها متوجه شدند که اوضاع به این ترتیب پیشرفت نخواهد داشت، به همین علت مسئول آمریکایی به ریاض رفت و بعد از بازگشت از ریاض برنامه کاری جدیدی برای مذاکرات تشکیل داد.
عربستان در مذاکرات آینده نقشی ندارد
یک منبع عضو مذاکرات به الاخبار، گفت که ساعتهای بسیار طولانی برای تماس بین مذاکره کنندگان صرف شد، بحثها در مورد هر بند و هر نقطه و هر کلمهای بود. چارچوب کلی ایدهها شامل موارد زیر بود:
ــ توافق مبنایی برای ایجاد راهکاری مناسب جهت خارج کردن منصور هادی از عرصه سیاسی کشور.
ــ آغاز تأسیس شورای ریاست جمهوری و مرحله انتقالی جدید و تفاهم بر آن در جریان مذاکرات ژنو. به این ترتیب قرار بود پروژه دولت مشارکت و ثبات به دولت توافقی تغییر یابد.
ــ همه گروهها با تکیه بر نتیجهبخشی در مذاکرات بهعنوان مبنای مذاکرات آینده توافق کردند. البته در سال گذشته نیز چنین توافقی در صنعا به دست آمده بود که شامل انتخابات ریاست جمهوری، پارلمان و قانون اساسی جدید و تشکیل راهکار جدید مدیریت بخشهای جنوبی کشور میشد. انصار الله با تمامی بندهای این توافق غیر از بندی که خواستار تجزیه یمن به شش اقلیم بود، موافقت کرد. اینها علاوه بر توافقنامههای صلح و مشارکت و مصوبات سازمان ملل متحد در این رابطه بهویژه قطعنامه 2216 بود.
در این توافق تأکید شد که دعوت به نشست ژنو از سوی اعضای سازمان ملل متحد صورت گیرد و این هیئت مسئول ریاست جلسات باشد و دو طرف با حضور 7 نماینده در میز مذاکرات حضور داشته باشند. نحوه توزیع نمایندگیها بهشرح زیر است: دو نماینده از انصار الله، دو نماینده از حزب کنگره بهریاست علی عبدالله صالح، یک نماینده از حزب الحق، یک نماینده از حزب بعث و یک نماینده زن از سازمان زنان. در طرف مقابل نیز دو نماینده از سوی دولت البحاح، دو نماینده از سوی حزب اصلاح، یک نماینده از حزب سوسیالیست و یک نماینده از حزب الناصری و یک نماینده از حزب سلفی الرشاد حضور خواهد داشت.
در مورد مسائل مربوط به جنوب یمن بررسیها برای تعیین جهت عقبنشینی کمیتههای مردمی از استانهای جنوبی بهصورت تدریجی دنبال میشود، اما موانع موجود در وهله اول شامل هویت نیروهای نظامی مسئول اخراج عناصر القاعده در استانهای جنوبی بود که این موضوع بهویژه نگرانیهای طرف آمریکایی را بهدنبال داشت.
هیئت انصار الله از همان ابتدا اعلام کرد که مانعی در تخلیه تمامی شهرهای جنوبی از وجود تمامی عناصر مسلح غیر از نیروهای پلیس و ارتش نمیبیند، اما طرف مقابل قرار دادن مسئولیت این مناطق بهعهده ارتش را رد کرد و مدعی شد که ارتش تحت تأثیر انصار الله و علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق یمن قرار دارد.
در نهایت توافق شد که کمیتههای مردمی و نیروهای ارتش از داخل شهرهای اصلی جنوب عقبنشینی کنند و ارتش در طول مرزهای شهرها و استانها مستقر شود. همچنین پیشنهادی برای تأسیس نیروی نظامی متشکل از اهالی جنوب این کشور مطرح شده که شامل 10هزار نفر است که مسئولیت حفاظت از مؤسسات دولتی و اماکن عمومی و خصوصی را بهعهده دارند. این نیروها کنار نیروهای ارتش و مؤسسات امنیتی کار میکنند. انصار الله این پیشنهاد را پذیرفته است، بهشرطی که این نیروها تحت نظارت هیئت سیاسی بهریاست علی ناصر محمد رئیس جمهور اسبق این منطقه کار کنند و محمد علی احمد نیز در این راستا به وی کمک کند. این پیشنهاد البته هنوز با موافقت آمریکا و عربستان سعودی همراه نشده است.
در سایه این تماسها، و در راستای تلاش برای تثبیت آتشبس، ارتباطهای انجامشده به نتایج مورد قبول و نهایی مبتنی بر توقف تجاوز عربستان سعودی و عملیات نظامی در یمن برای ادامه گفتوگوها منجر نشد. این در حالی بود که پترسون مسئول آمریکایی از انصار الله خواسته از حمله به شهرها و روستاهای منطقه مرزی عربستان در عسیر و نجران و جیزان خودداری کند و در مقابل آمریکا فشارها برای توقف حملات هوایی را افزایش داده و زمینه بیشتری برای رسیدن کمکهای انسانی به تمامی مناطق یمن باز کند.
انتهای پیام./*1