به گزارش گروه "رسانهها" خبرگزاری تسنیم، آلودگی اقیانوسها ازجمله مشکلات بزرگ زیستمحیطی است که نهتنها اقیانوسها بلکه بخشهای بزرگی از خشکیها را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. این آلودگیها به طور مستقیم، حیات موجودات دریایی و به طور غیرمستقیم، سلامت انسانها را با خطر مواجه میکند.
نشت مواد نفتی، تجمع زباله های سمی و دفع انواع مختلف آلاینده ها، از مهم ترین و اصلی ترین منابع آلاینده اقیانوس هاست. دور انداختن زباله ها یا رها کردن حجم انبوهی از زباله در گوشه و کنار این دنیای بزرگ و پهناور، آغازگر داستانی است که به مرگ و میر بسیاری از موجودات زنده ساکن خشکی ها و آب ها منجر می شود. در میان انواع مختلف زباله ها که در آب ها انباشته می شود، زباله های پلاستیکی که روند تجزیه آنها بیش از 500 سال طول می کشد، تهدید جدی تری است. این در حالی است که به گفته محققان حتی بعد از گذشت این مدت زمان زباله های پلاستیکی تجزیه نمی شود و به ذرات کوچک تری تبدیل می شود که در این شرایط خطرات بیشتری برای طبیعت و موجودات زنده خواهد داشت.
مناطق مرده در اکوسیستم های دریایی
اقیانوس ها گستره وسیعی از سطح زمین را شامل می شود. پیش از این تصور می شد با توجه به وسعت و عمق بسیار زیاد اقیانوس ها، حجم انبوه زباله ها و مواد شیمیایی که انسان وارد اقیانوس می کند، تاثیر چندان زیادی بر آنها نگذارد تا جایی که حتی بسیاری افراد که با موضوع ضرورت کاهش آلودگی آب دریاها و اقیانوس ها مخالف بودند، در توجیه منطق خودشان به یک باور نادرست اشاره می کردند. باور این افراد آن بود که تنها راهکار مقابله با آلودگی رقیق سازی است که در سطح اقیانوس ها چنین مقدمات و امکاناتی وجود دارد و بر این اساس، آلودگی اقیانوس ها تهدیدی جدی محسوب نمی شود.
امروزه در سطح اقیانوس ها شواهدی دیده می شود که هشداری جدی و بیانگر آن است که باید دیدگاه ها را نسبت به این مقوله تغییر دهیم. هر سال تابستان در حاشیه رودخانه می سی سی پی، منطقه مرده ای شکل می گیرد و این در حالی است که نواری به طول هزاران مایل در شمال اقیانوس آرام دیده می شود و همه این شواهد نشان می دهد رویکرد ما نسبت به این که آلودگی اقیانوس ها به سبب رقیق سازی، کمترین پیامدها را بر جای می گذارد، بتدریج به فروپاشی اکوسیستم دریایی منجر شده است که می تواند تهدیدی جدی برای اقیانوس ها باشد. شواهد موجود در محیط زیست دریایی نشان دهنده آن است که در طول هزاران سال گذشته از دوران رم باستان تا امروز، اقیانوس ها بشدت تحت تاثیر پیامدهای ناشی از رفتار و عملکرد انسان ها بوده است، اما مطالعات اخیر نشان می دهد، در سه قرن گذشته به علت تخلیه زباله های صنعتی در دریاها و اقیانوس ها و همچنین جاری شدن فاضلاب و پساب از مناطق روستایی و شهرهای ساحلی، تخریب اکوسیستم دریایی بویژه در مناطق ساحلی به میزان قابل توجه و چشمگیری افزایش یافته است.
آلودگی اقیانوس ها و دریاها آغازگر ورود آلاینده های خطرناک به اکوسیستم دریایی است که معمولا اثر و نشانه ای از آن یافت نمی شده است. آفت کش ها، علف کش ها، کودهای شیمیایی، مواد شوینده، روغن، فاضلاب، مواد پلاستیکی و دیگر مواد جامد ازجمله آلاینده هایی هستندکه توسط انسان به اقیانوس راه پیدا می کنند. بسیاری از این آلاینده ها در اعماق اقیانوس ها تجمع می یابند که در این منطقه از اقیانوس ها این آلاینده ها طعمه موجودات ریز دریایی می شوند و به این ترتیب به زنجیره غذایی جهانی راه پیدا می کنند. دانشمندان در مطالعات اخیر خود دریافته اند، حتی داروهایی که انسان می خورد و به طور کامل در بدن او تجزیه نمی شود، در نهایت به بدن ماهی هایی راه پیدا می کند که روزی خوراک ما انسان ها خواهند شد. بسیاری از آلاینده هایی که به اقیانوس ها راه پیدا می کنند، محدوده ای فراتر از خط ساحلی را تحت تاثیر قرار می دهند. برای مثال استفاده از کودهای غنی از نیتروژن، آبراه های محلی، رودخانه ها و منابع آب زیرزمینی را تحت تاثیر قرار می دهد و در پایان نیز ردپای آن در مصب ها، خلیج ها و دلتاهای رودخانه ها دیده می شود. افزایش مواد مغذی در آب ها می تواند به افزایش جمعیت جلبک هایی منجر شود که از اکسیژن موجود در آب تغذیه می کنند. به این ترتیب در مناطقی که این جلبک ها وجود دارند زندگی سایر موجودات دریایی در معرض تهدید قرار می گیرد و بتدریج رو به نابودی می رود. دانشمندان در بررسی های اخیر خود بیش از 400 منطقه مرده را در اکوسیستم های دریایی شناسایی کرده اند.
گستره آلودگی ها در اعماق آب ها
مواد زائد و زباله های جامد، مواد پلاستیکی و بسیاری اجسام دیگر که از مناطق خشکی به آب ها راه پیدا می کنند یا توسط کشتی هایی که در مسیرهای آبی در تردد هستند، به دریاها ریخته می شوند، پیامدهای بسیار خطرناکی برای موجودات زنده ساکن دریاها دارند و ممکن است مرگ این موجودات را رقم بزنند. پستانداران دریایی، ماهی ها و پرندگان به اشتباه این اجسام را به عنوان موادغذایی طعمه خود قلمداد می کنند. این در حالی است که اغلب تغذیه از این اجسام و ضایعات برای آن موجودات کشنده است. تورهای ماهیگیری که در دریاها رها می شود بسیاری از ماهی ها و پستانداران دریایی را به دام می اندازد. در بعضی مناطق مشخص، جریان های اقیانوسی موجب انباشته شدن حجم انبوهی از زباله های پلاستیکی و ضایعات دیگر شده که در نهایت به ایجاد مناطق وسیعی به شکل سرزمین هایی پوشیده از زباله دیده می شود. در شمال اقیانوس آرام بر اثر انباشته شدن حجم انبوهی از زباله و ضایعات مختلف، منطقه ای موسوم به چرخه زباله اقیانوس آرام در گستره ای به وسعت ایالت تگزاس در آمریکا ایجاد شده است در حالی که این پیامدها فقط به این اقیانوس محدود نیست و اوایل سال 2010 میلادی دانشمندان موفق شدند در اقیانوس آرام منطقه مشابهی را شناسایی کنند.
وقتی از آلودگی صحبت می شود، اولین تصویری که در ذهن نقش می بندد، آلودگی فیزیکی یا شیمیایی است، اما آلودگی اقیانوس ها فقط به آلودگی ناشی از انتشار مواد شیمیایی یا آلودگی ناشی از انباشته شدن اجسام در سطح یا اعماق آب ها محدود نمی شود. در اعماق دریاها و اقیانوس ها امواج صوتی فواصل طولانی معادل چندین کیلومتر را طی می کنند. افزایش میزان انتشار امواج صوتی ناشی از تردد کشتی ها، دستگاه های ردیاب، سکوهای نفتی و حتی منابع طبیعی مولد صوت مانند زمین لرزه می تواند در روند مهاجرت، ارتباطات، شکار و الگوی تولیدمثل بسیاری از موجودات دریایی بویژه پستانداران آبزی مانند نهنگ ها و دلفین ها اختلال ایجاد کند. بر این اساس می توان گفت آلودگی صوتی از دیگر خطرهایی است که اکوسیستم های دریایی و اقیانوسی را در معرض خطرات جدی قرار می دهد.
افزایش حجم زباله ها در اقیانوس ها
آخرین بررسی ها و ارزیابی ها نشان می دهد، حدود 269 هزار تن زباله پلاستیکی در اقیانوس ها رها شده که بخش قابل توجهی از حجم انبوه این زباله ها را قطعات بسیاری ریز پلاستیکی تشکیل می دهد که آب های آزاد سطح دنیا را تحت تاثیر قرار داده و به موجب آن، پیامدهای گسترده ای را در سطح دریاهای آزاد شاهد هستیم. پیش از این زباله های پلاستیکی به عنوان یکی از نگرانی های اصلی در حوزه محیط زیست دریایی مطرح بود، اما تاکنون حجم دقیق زباله های پلاستیکی برآورد نشده است. در سال های اخیر، گروهی از محققان شش کشور دنیا، داده های به دست آمده از ماموریت های اکتشافی متعدد در سطح اقیانوس ها را جمع آوری کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. براساس نتایج به دست آمده از این ارزیابی ها 5.25 تریلیون قطعه پلاستیک ریز و درشت در اقیانوس های سراسر دنیا وجود دارد که می تواند سلامت آب های آزاد دنیا را تحت تاثیر قرار دهد. معمولا قطعات پلاستیکی درشت در نزدیکی سواحل و قطعات ریزتر در مناطقی دور از سواحل شناور هستند. به گفته دانشمندان، اگر چنین روندی در مدت زمان طولانی تری ادامه داشته باشد، حیات بسیاری از گونه های آبزی در معرض خطر قرار می گیرد.
قطعات بزرگ پلاستیکی، طعمه موجودات بزرگ دریایی مانند شیرهای دریایی یا فوک ها می شود، در حالی که قطعات کوچک تر به دام ماهی ها می افتد و سموم ناشی از آن به زنجیره غذایی راه می یابد و به انسان ها می رسد. با توجه به وجود مواد شیمیایی خطرناک در زباله های پلاستیکی و همچنین آلاینده هایی که مواد پلاستیکی به خود جذب می کنند، وجود زباله های پلاستیکی در اقیانوس ها با مشکلات متعدد همراه است. مواد پلاستیکی در داخل آب مانند آهن ربا عمل می کنند و آلاینده های چرب و روغنی اطراف آنها تجمع می یابد. بنابراین مواد پلاستیکی را می توان از متهمان اصلی آلودگی اقیانوس ها دانست.
منبع: جام جم
انتهای پیام/