به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ترجمه کتاب «دا»، پرمخاطبترین کتاب دفاع مقدس، چه به زبان انگلیسی و چه به زبان اردو با حواشیای همراه بود. در ابتدا که کتاب به زبان انگلیسی برگردانده شد، موجی از رضایت و امید در میان مخاطبان برای معرفی هرچه بهتر این ادبیات ایجاد شد، اما دیری نپایید که خبرهای ناخوشایندی از آن به گوش رسید. چندی است که ترجمه این کتاب خواندنی به زبان اردو هم خبرساز شده است. در ابتدا سیده زهرا حسینی، راوی کتاب «دا»، از «تحریف» در این ترجمه خبر داد.
اخبار و پیگیریهای اهالی رسانه به این رسید که در ترجمه این اثر به زبان اردو که با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انجام شده است، ایراداتی از منظر ترجمه وجود دارد. به همین منظور نشستی با محوریت نقد ترجمه این کتاب به زبان اردو با حضور مرتضی سرهنگی، علیرضا قزوه و جمعی از اساتید دانشگاه و مترجمان زبان اردو عصر امروز، 18 خرداد ماه، در حوزه هنری برگزار شد. نکته جالب این مراسم اذعان کارشناسان بر مفقود بودن فرهنگ دفاع مقدس در ترجمه حاضر و باز هم غیبت سیده اعظم حسینی، نویسنده کتاب، بود.
«دا» برگ برنده ادبیات معاصر ماست
لطفی از اساتید دانشگاه با اشاره به اهمیت کتاب «دا» در این نشست گفت: هنوز سه سال از انقلاب نگذشته بود که جنگ تحمیلی رخ داد. وقتی جایی آتشی درمیگیرد، کسی به فکر تفسیر آن نیست؛ بلکه تنها به این میاندیشد که آن آتش را خاموش کند. متأسفانه برخی از این جنگ به عنوان «خشونت» یاد میکنند. این در حالی است که رئیس انجمن ایرانشناسی فرانسه میگفت که بعد از جنگ سیل خاطرات در میان مردم سرازیر شد و رودخانه فرهنگی ایجاد کرد. در اینجاست که مشخص میشود جنگ ایران و عراق یک دفاع مقدس بود. «دا» به ما میگوید که آتش جنگ خاموش شده است، اما باید یاد آن را گرامی بداریم.
وی ادامه داد: روحیه راوی در این کتاب یک روحیه ایثار است که از کودکی آن را با خود داشته است. در این کتاب مؤلفههای مختلفی میتوان دید؛ مانند شهادت و مقدی بودن راوی به چادر؛ از این روست که «دا» رمان نیست، اما یک گفتمان و روایتی از دفاع از سرزمین است. این کتاب برگ برنده ادبیات معاصر ماست، با وجود این برخی راوی را یک فرد خود رأی میشناسند و از کتاب به عنوان خاطرات «اغراقگونه» یاد میکنند. ما بارها در شاهنامه با اعراق مواجهیم، اما هیچ کس حاضر نیست از گفتن به عنوان یک شخص ضعیف یاد شود؛ حال آنکه «دا» روایتگر خاطراتی است که در چند سال پیش رخ داده است؛ اسطوره نیست و ریشه در واقعیت تاریخی دارد.
در ترجمه بر اصالت «دا» تأکید کنیم
لطفی با بیان اینکه سیده زهرا حسینی آرشیو مستند جنگ است، افزود: نباید بگذاریم خاطرات او خدشهدار شود. نقدهای امروز سعی دارند که این کتاب را به حیطه نقد فمینیستی بکشانند. باید تلاش کنیم که این کتاب این سمتها نرود. اگر میخواهیم کتاب را به دیگر زبانها منتشر کنیم، باید بر ایثار و شهادت به عنوان اصالت «دا» تاکید داشته باشیم. امیدواریم کلینیکی برای ترجمه راه بیفتد تا برخی از موارد اینچنینی مثل کرم کتاب را نخورد.
کیومرثی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران دیگر سخنران این نشست بود. وی با بیان اینکه در ترجمههای اینچنینی باید حساسیت زیادی به خرج داد، گفت: چه خوب بود قبل از انتشار ترجمه آن را به متخصصان نیز نشان میدادند. ترجمه شدن از ترجمه نشدن بهتر است، اما باید دید که آیا مترجم در فضای آن موضوع قرار گرفته است یا نه. «دا» گفتمان رسمی جنگ است و از این نظر ارزش خاصی دارد.
وی افزود: ترجمه اردوی «دا» نشان میدهد که مترجم با فضای جنگ آشنا نبوده و از این رو نتوانسته است فضای دفاع مقدس را به طور کامل منتقل کند.
کیومرثی یادآور شد از خصوصیات مترجم این است که فرهنگ را از یک زبان به زبان دیگر منتقل کند به همین خاطر گاه از مترجم به عنوان مولف نیز یاد میشود؛ چرا که مترجم منتقل کننده امر عظیمی است. ترجمه «دا» به زبان ارو دارای اشکالاتی است؛ از جمله اینکه در برخی موارد ترجمه به غلط یا برعکس انجام شده و یا در پارهای از موارد برخی از پاراگرافها ترجمه نشدهاند. همچنین نیاز است که در انتهای کتاب اعلامی برای توضیح بیشتر برخی از واژهها در نظر گرفته شود؛ چرا که مخاطب اردو زبان درک درستی از واژگانی مانند «ساواک» و ... ندارد. امیدوارم قبل از اینکه این ترجمه به چاپهای متعدد برسد، ویرایش مجدد بر آن انجام شود.
در ادامه این نشست شهریار از مترجمان اردو زبان مقیم ایران نیز با بیان اینکه بر گردان «دا» دیر انجام شده است، به علاقه پاکستانیها به شهدای ایران اشاره کرد و گفت: امیدوارم ترجمه این نوع کتابها برای طلاب پاکستانی در ایران بیشتر انجام شود؛ چرا که شهدای ایران در نظر پاکستانیها مورد احترامند.
مترجم «دا» به فرهنگ شهادت و انقلاب آشنایی نداشته است
وی ادامه داد: ترجمه تولد دوباره یک اثر است. کتابهایی که تقدس دارند، نباید غیرمنصفانه ترجمه شوند و همچنین مترجم باید به فرهنگ زبان مبدأ آشنایی داشته باشد. ترجمه اردوی «دا» نشان میدهد که مترجم به فرهنگ شهادت و انقلاب آشنایی چندانی نداشته است.
به گفته شهریار ترجمه دا به زبان اردو در برخی موارد از واژههای کهن استفاده شده حتی مترجم با ناآشنایی به زبان فارسی امروز از برگردان برخی اصطلاحات صرف نظر کرده است.
سیده زهرا حسینی: واقعیتهایمان را به دست باد میسپاریم
سعیده حسینجانی، مدیر مرکز ترجمه حوزه هنری نیز در این نشست با بیان اینکه ترجمه حاضر متعلق به دو، سه سال گذشته است، گفت: این ترجمه از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و همکاری رایزنی فرهنگی ایران در کراچی انجام شده است. متأسفانه هندیها قصد دارند از ترجمه اردوی «دا» استفاده کرده و آن را به زبان هندی برگردانند. سازمان فرهنگ و ارتباطات قول مساعد داده تا همکاری بیشتری با حوزه هنری در زمینه ترجمه انجام دهد تا چنین اتفاقاتی دیگر رخ ندهد.
سیده زهرا حسینی راوی کتاب دا نیز در این نشست با انتقاد از شیوه ترجمه انجام شده در کتاب گفت: غرب با انتشار آثارش از زاویه افکار خود دفاع میکند اما واقعیاتهایمان را به باد میسپاریم حوزه هنری متولی این امر است و باید جلوی این رویه را بگیرد.
انتهای پیام/