خبرگزاری تسنیم: محمد مهدی بندرچی ـ کارشناس ارشد مطالعات منطقه ای
در ساعات سراسر لطافت ماه رمضان به نظر میرسد سخن از سیاست و یا حکومتداری باید کم رنگتر از سایر اوقات باشد. شیعه اما بیش از هر دین و یا هر مذهبی قادر است به منابع لطیف و پرمغز معنویت به هدف ارتباط با خداوند دسترسی بیابد. دلیل این دسترسی سرشار، ایمان شیعه به جانشینان پیامبر خاتم (ص) است که از جانب خداوند به این مقام نصب شدند و نامشان از زبان نبیّ امین یکجا برای امّت بیان گردید.
غالب سخنان معنوی و نجواهای لطیف روحی در ایامی که مخصوص عبادات و ارتقاء معنویات است، به آمرزش طلبیدن از گناهان و مفاهیم فردی که بین خالق و مخلوق در جریان است اختصاص دارند. در گنجینه معارف شیعه، مفهوم بسیار والایی به نام ادعیه وجود دارد که بخش مهمی از ادبیات علمی و اجتماعی مذهب امامیه را تشکیل میدهد.
شیعیان به دلیل آنکه در تاریخ تحت فشارهای سیاسی و سرکوبهای فراوان منطقهای و بینالمللی دشمنان خود قرار داشتهاند، حیات هویتی خود را در قالبهایی پوشیدهتر ادامه دادهاند. یکی از این قالبها برای بیان معارف آسمانی، گنجینهی دعاها بوده است. این دعاها نه فقط مبانی معنوی و ساختارهای فردی را استوار میسازند و در تمامی موقعیتها نوعی از یاد و ارتباط با خدا را برای یک مؤمن مهیا میسازند، بلکه در کنار معنویت فردی به تأمین مبانی اجتماعی شیعیان نیز رهنمون میشوند. دعاها نه فقط برنامههای معنوی پرباری برای افراد فراهم میکنند، بلکه گامهای سیاسی و الگوهای تربیت جمعی را در همین برنامههای معنوی پیش پای جامعه قرار میدهند.
از مولای زمان و کهف امن و امان، حضرت بقیة الله الاعظم ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ در نوشتهای که علامه مجلسی آنرا با سند معتبر نقل میکند، آمده است که دعای شریف افتتاح را در هر شب از شبهای ماه مبارک رمضان بخوانید زیرا ملائکه این دعا را میشنوند و برای خوانندگان آن استغفار مینمایند.
متن این دعای شریف که در کتب معروف و با ارج امامیه همچون زاد المعاد، المصباح، مصباح المتهجد و کتاب شریف «اقبال الاعمال» روایت شده است، در عین اختصار یک برنامهی معنوی و ضمناً مانیفست حکومتداری در قالب آرمانگرایی پیروان اهل بیت است. این مجموعه که توصیه شده برای هر شب ماه رمضان در برنامهی عبادی اهل ولایت گنجانده شود، حول مناجات با خداوند و نهایتاً بر محور انتظار موعود امتها، حضرت مهدی ارواحنا فداه، انشاء و تدوین شده است.
شرحهایی که بر دعای افتتاح نگاشته و پیرامون آن تولید میگردند، علاوه بر مفاهیم نظری در حوزه معارف توحیدی، قادرند به مبانی عملی تشکیل حکومت اسلامی نیز وارد شوند. جملهی معروفی از این دعا، به ترمینولوژی یا واژه شناسی حکومت ایده آل منتظران یاری رسانده و مفهوم «دولت کریمه» را برای اندیشه و عمل سیاسی اهالی سرزمین انتظار پایهگذاری مینماید.
در این دعا شیعیان که به انتظار تشکیل حکومت آرمانی مهدی ـ علیه السلام ـ چشم دوختهاند، یکی از راههای توجه خود به خداوند را در اثر خواست تشکیل دولت کریمه میدانند. دولتی که اسلام و اهل آن را عزیز میدارد و دورویی و دورویان را خوار میشمارد.
تکرار و تأمل در این عبارات طیّ سی شب، آنهم در لطیفترین شبهای معنوی، باعث خواهد شد روح عبادات شیعیان سرشار از امید و البته به دور از رهبانیّت گردد. این حالت هم قوه ی تقوی را تقویت میکند ـ که به تصریح قرآن هدف عبادات ماه رمضان است ـ و هم معنویت و تقوی را در قالب تکاپوی اجتماعی برای تشکیل حکومت خدامحور از آسیب تصوف و تحجر مصون میدارد.
نخستین نکتهای که با تکرار هر شب این مفاهیم در ذهنها جا میگیرد، اصالت تشکیل حکومت بر اساس حاکمیت امام عصر ـ علیه السلام ـ است. در ایام غیبت کبرای آن موعود ناظر، که حقیقتاً عین الله الناظره است، تشکیل این حکومت باید تحت نظارت قوه فقه و با استفاده از ملکهی اجتهاد باشد.
مدل حکومتداری ولایتفقیه نیز طبق قاعدهی انتظار که این شبها چونان قند مکرر یادآوری میگردد، باید بر اساس همان معیارهایی باشد که در دولت ظهور وعده داده شده است. یکی از خواص و نتایج رعایت این معیارها، زمینهسازی پیوسته برای تشکیل دولت امام معصوم میباشد. بخشی از این معیارها در قالب جملات همین دعای شریف بیان شده و بخشی وسیع نیز در دائرة المعارف کلمات اهل بیت ثبت شده و قابل بررسی و بهکارگیری هستند.
دولتی که آرمان شهر اسلام است، طیّ اشارات دعای افتتاح قابل رهگیری است به صورتی که خداوند در عبارات این دعا مورد حمد و سپاس قرار میگیرد به نحوی که جهت این حمد گفتنها، لطفی است که خدای متعال برای استقرار نهایی حکومت آسمانی به بندگان صالح خود مرحمت کرده و عاقبت به بالا بردن مستضعفان و فرو کشیدن مستکبران ختم خواهد شد. وقتی در دعای هر شب ماه رمضان اشاره میشود که خداوند در دولت موعود به هلاکت پادشاهان و جانشانی صالحان وعده داده است، معنویت و تقوای منتظران خودبهخود در این ماه جهت یافته و به مبارزه و تکاپو تبدیل خواهد شد.
اگر شیعیان دولتی تشکیل دادهاند با تکرار دعای افتتاح از لاک عبادتهای داخل پستو بیرون میآیند و به دنبال آن خواهند بود که طبق بیان این دعا، دولتی را اداره کنند که نهایت امر برای آنان «کرامت دنیا و آخرت» را بهدست خداوند روزی گرداند.
از بیان عبارت شریف دعای افتتاح فهمیده میشود که تشکیل دولت کریمه عاملی است که خداوند به واسطه آن، بندگان را در چارچوبی از کرامت و احترام و عزت، روزی میرساند و این کرامت دنیا و آخرت اصولاً نوعی روزی است که خداوند به واسطه تشکیل دولت کریمه برای اسلامیان ارزانی میدارد.
شاید هیچ مذهبی در تاریخ ادیان به این اندازه واضح برای برنامههای عبادی و معنوی مؤمنان تولید ادبیات نکرده باشد. همین موازنهی درونی و بیرونی که به توازن معنویت فردی و الوهیت اجتماعی نظر داشته است، نشانی از حقانیت مکتب اهل بیت است. این مکتب بر اساس همین نشانهها، معنا و تأویل بدون تردید تکمیل شدن دین اسلام در یوم الغدیر است.
انتهای پیام/