علل قاچاق میوه و ۳ راهکار برای کاهش آن

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از عیارآنلاین، با توجه به اقلیم مناسب کشورمان تولیدات میوه در ایران حدود 5/2 برابر میانگین جهانی است. مناطق تولید میوه در دنیا شامل 3 منطقه معتدله (عرض جغرافیایی 30 تا 50 درجه شمالی و جنوبی)، نیمه گرمسیری (عرض جغرافیایی 23 تا 30 درجه شمالی و جنوبی) و گرمسیری (عرض جغرافیایی 0 تا 23 درجه شمالی و جنوبی) می‌­باشد. کشور ایران در عرض جغرافیایی 25 تا 40 درجه شمالی قرار دارد. به همین دلیل تولید میوه­‌های معتدله و نیمه گرمسیری در ایران زیاد است (شکل 1). میوه­‌های مناطق معتدله (سیب، گلابی، به، هلو، شلیل، زردآلو، آلو، گیلاس، آلبالو، بادام، گردو، فندق) نیاز به آب و هوای خنک دارند به همین جهت در مناطقی با عرض جغرافیایی بالاتر کشت می­‌شوند، میوه­‌های نیمه گرمسیری (مرکبات، پسته، خرمالو، انجیر، انار، زیتون، خرما و کیوی) در مناطقی با گرمای بیشتر و میوه­‌های گرمسیری (موز، انبه، آناناس، نارگیل و تمر هندی) در عرض جغرافیایی پایین ­و گرمای بیشتر از مناطق نیمه گرمسیری کشت می­‌شوند. در مناطق مختلف به دلیل شرایط اقلیمی خاص می­‌توان میوه­‌های مختلفی پرورش داد. مثلاً تولید میوه­‌های معتدله در مناطق مرتفع و خنک مناطق نیمه گرمسیری یا تولید میوه­‌های نیمه گرمسیری در مناطق کم ارتفاع و گرم مناطق معتدله.

نوبرانگی و واردات خارج از فصل، علت حضور میوه بی‌کیفیت و گران خارجی

کارشناسان باغبانی بر این باورند که با توجه به شرایط اقلیمی و تولید چند برابر نیاز کشور در میوه‌­های معتدله و نیمه گرمسیری می­‌بایست به جد از واردات این نوع میوه­‌ها به کشور جلوگیری کرد. شاید این سؤال مطرح شود که میوه قاچاق شده که کیفیت پایین‌تر و قیمت بالاتری نسبت به تولید داخلی دارد قابل‌رقابت با تولید داخل نخواهد بود و ورود آن به بازارهای داخلی ضربه‌ای به تولید داخل نخواهد زد. درحالی‌که تجربه نشان می‌‌دهد میوه‌های قاچاق شده یا شأن نوبرانه دارند و یا خارج از فصل وارد کشور می‌شوند و میوه داخلی در بازار وجود ندارد که با آن رقابت کند. بنابراین به جهت اصل جایگزینی اقتصاد سهمی از بازار میوه‌های فصل داخلی را به خود اختصاص داده و بازار آن‌ها را به هم می‌زند. به همین جهت اختصاص تعرفه‌های بالا و مبارزه با قاچاق میوه برای کشور ایران ضروری است.

بررسی‌های میدانی در سطح شهر تهران

در این راستا برای مشخص نمودن مقدار واردات میوه خارجی به‌طور تصادفی در چند میوه‌فروشی و بازار میوه و تره‌بار در سطح شهر تهران بازدید حضوری صورت گرفت. بازدید از میادین و بازارهای میوه و تره­‌بار قلمستان (واقع در میدان قزوین)، هفت‌چنار (خیابان رنجبر)، فلاح (خیابان سادات)، ثارالله (تقاطع خیابان کارگر شمالی-فاطمی) و میدان میوه و تره­‌بار جلال آل احمد نشان داد میوه­‌های هلو کاردی و زعفرانی مغان، زردآلو شکرپاره، بادامی و قیسی شیراز و شاهرود، شلیل شبرنگ شهریار، آلو قطره‌طلا شهریار و اطراف تهران، آلو شابلون شهریار، سیب گلاب سمیرم، انگور یاقوتی سنقر و شیراز، انگور عسکری تاکستان، لیموترش میناب، هندوانه شیراز، خربزه مشهد، غوره تاکستان مشاهده شد که نشان از داخلی بودن اکثر میوه­‌های موجود داشت. دراین‌بین میوه موز و آناناس که گرمسیری می­‌باشند از میوه­‌های خارجی این میادین بود. همچنین، تنها در بازار میوه ثارالله واقع در تقاطع خیابان کارگر شمالی-خیابان فاطمی میوه­‌های گلابی ترکیه، پرتقال مصری و گریپ‌فروت خارجی مشاهده شد که با توجه به عدم صدور مجوز برای واردات قانونی میوه­‌های معتدله و نیمه گرمسیری در کشور؛ نشان از واردات غیرقانونی و قاچاق میوه­‌های خارجی مشاهده‌شده دارد. لازم به ذکر است که میوه­‌های خارجی غیرمجاز تنها در یک مکان مشاهده شد که آن‌هم کمتر از 5 درصد کل میوه­‌های آن مرکز را شامل می­‌شد.

با توجه به بررسی میدانی (شکل 2) انجام‌شده می‌توان گفت به‌جز میوه‌های گرمسیری که مجوز قانونی واردات دارند؛ میوه‌های دیگر موجود در میادین میوه کاملاً داخلی است و تنها در بازارهای محدودی که میوه‌های لوکس با قیمت‌های چند برابر قیمت واقعی ارائه می‌دهند، می‌توان میوه‌ قاچاق وارداتی پیدا کرد. در این راستا با توجه به پتانسیل بسیار بالای کشورمان در تولید میوه‌های معتدله و نیمه گرمسیری و تولید 5/2 برابری میوه نسبت به میانگین‌های جهانی می‌بایست با واردات غیرقانونی همین مقدار اندک میوه خارجی هم مبارزه کرد.

پیشنهاد‌ها

1-  تعرفه‌های واردات برای میوه‌های خارج از فصل و نوبرانه بالا رود تا امکان واردات قانونی فراهم نشود. مدیران دولتی و بالأخص مسئولین وزارت جهاد کشاورزی مراقب باشند، نتیجه بزرگ کردن مسئله قاچاق، کاهش تعرفه‌ها و واردات قانونی است، بنابراین به‌جای بر طبل قاچاق کوبیدن، در نظارت به دستگاه‌های مسئول کمک دهند و محصولات غیر فصل را معرفی کنند.

2– باهدف کاهش قاچاق، تعزیرات حکومتی نقش نظارتی خود را در میادین میوه و بالأخص میوه‌فروشی‌ها با جدیت تمام ادامه دهد و میوه جمع‌آوری‌شده در صورت امکان صادرات مجدد شود تا هزینه نظارت‌ها تأمین شود و در صورت عدم امکان صادرات بین خانواده‌های نیازمند که توان تأمین میوه را نارند، توزیع شود. پروانه کسب متخلفان هم باطل و اجازه فعالیتِ فعالان میادین میوه که در زنجیره بازار رسانی میوه قاچاق سهیم‌اند، باطل شود.

3– به جهت امکان وقوع تهدیدات زیستی، واردات میوه‌ از مسیر پیله‌وری سلب شده یا حداقل مجوز پیله‌وری کشاورزی توسط وزارت تخصصی (جهاد کشاورزی) و پس از طی مراحل قرنطینه‌ای صادر شود.