رئیس کُلّی که هیچ‌وقت رئیس کُل نشد+عکس

به‌گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، قوانین و مصوبات پولی و بانکی، علاوه بر مرجعیت حقوقی گاهی به عنوان اسنادی معتبر گوشه هایی از تاریخ حوزه پول و بانک کشور ما را نیز روشن می سازند. شاید کمتر کسی در بانک مرکزی یافت شود که با مصوبه‌ای از هیئت وزیران به شرح زیر برخورد کرده باشد:

"هیئت وزیران در جلسه مورخ 7/12/59 بنا به پیشنهاد شماره 10357 مورخ 5/12/59 وزارت امور اقتصادی و دارایی به استناد بند 5 قسمت "ب" ماده19 قانون پولی و بانکی کشور مصوب هیجدهم تیر ماه 1351 انتصاب آقای حسن عضدی را برای مدت 5 سال از تاریخ 7/12/59 به سمت رئیس کل بانک مرکزی ایران تصویب نمودند. «محمدعلی رجایی - نخست وزیر»"

و اما اصل ماجرا چه بود؟

بر اساس مصوبه شورای انقلاب اختیاراتی که شاه در قانون اساسی پیش از انقلاب (موسوم به فرمان همایونی) داشت، به رئیس جمهور واگذار شد. طبق این مصوبه اختیار عزل و نصب رئیس شهربانی، فرمانده ژاندارمری و رئیس کل بانک مرکزی با رئیس جمهور وقت یعنی ابوالحسن بنی صدر بود.

مجلس دوم خرداد ماه سال 1359 کلیات "حذف فرمان همایونی" را تصویب کرد. بنی صدر با این استدلال که مصوبه مجلس به کاهش اختیارات رئیس جمهور می انجامد، با آن مخالف بود.

چند روز بعد شورای نگهبان بر مصوبه مجلس مهر تایید زد. البته بند مربوط به انتصاب رئیس کل بانک مرکزی و معاونان وی به علت مغایرت با قانون اساسی (دخالت قوه مقننه در قوه مجریه) به تایید شورای نگهبان نرسید.

پس از روی کار آمدن شهید رجایی به عنوان نخست وزیر، یکی از موارد اصلی اختلاف وی با بنی صدر تعیین رئیس کل بانک مرکزی بود. مطابق قانون جدید رئیس کل با پیشنهاد وزیر اقتصاد و دارایی، تصویب هیئت وزیران و حکم رئیس جمهور منصوب می شد. شهید رجایی، حسن عضدی را در تاریخ 7/12/59 طبق مصوبه ای که عیناً در بالا آمد، معرفی کرد.

ولی از آنجایی که علیرضا نوبری از نزدیکان بنی صدر و از زمان تصدی وی بر وزارت اقتصاد، سمت رئیس کل بانک مرکزی را عهده دار بود، این انتصاب با مخالفت شدید رئیس جمهور وقت مواجه شد. رجایی دلایلش را برای برکناری نوبری به صورت مکتوب نوشت. بنی‌صدر با این استدلال که رییس کنونی باید دوره پنج ساله خود را به پایان برساند، با آن مخالفت کرد.

لحن نامه‌ها کم‌کم تند و به نقد شخصیت طرفین کشیده شد. تا جایی که سوم اردیبهشت سال 60 ، بنی‌صدر نامه‌ای مفصل در 39 صفحه و 92 صفحه پیوست برای رجایی فرستاد که در 18 بند آن نامه به شدت از روش کار و گفته‌های شهید رجایی در ماجرای انتخاب رئیس کل بانک مرکزی و اداره کشور انتقاد شده بود و او را به دروغگویی، ریا، تکبر، جعل و تحریف سخنان خود متهم کرد.

حسن عضدی متولد 1325 در استان گیلان دارای مدرک دکترای اقتصاد سیاسی از دانشگاه تگزاس آمریکا، به علت مخالفت بنی‌صدر هیچگاه در بانک مرکزی حضور نیافت تا اینکه در تاریخ 20/3/1360 محسن نوربخش به عنوان رئیس کل منصوب شد. عضدی با سمت معاون وزیر فرهنگ و آموزش عالی در ماجرای انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر ماه سال 1360 به همراه شهید بهشتی و یارانش به شهادت رسید.

انتهای پیام/