خبرگزاری تسنیم_ محراب محمدزاده
«جشنواره های پی در پی که شمار آنها روز به روز بیشتر میشود، با تئاتر ما چه کرده و اساساً با این روال چه میتوانند بکنند؟ اتلاف هزینهها و اعتبارتی از این دست، هنگامی که تنه اصلی تئاتر محتضر ما در انتظار معجزهای به سر میبرد، چه معنایی میتواند داشته باشد؟ دوازده و اندی سال برای یک جشنواره سن کمی نیست. در این دوازده سال چه اهداف مشخصی دنبال شده و به راستی چه درصدی از این اهداف حصول شده؟»
بخشی از گزارش نادر برهانیمرند با عنوان «از جشنوارهای به جشنوارهای دیگر...» / اولین شماره مجله «سینما تئاتر»/ بهمن و اسفند 1372
***
پیش از آنکه به وضعیت امروز جشنوارهها پرداخته شود و اینکه چند درصد از این جشنواره ها مفید هستند یا نه، به مطلبی از نادر برهانیمرند که 22 سال پیش نوشته شده، اشاره کردیم که نمونههای ان در سالهای دور و نزدیکتر از آن نیز وجود دارد. پس مسئله تعدد جشنواره و دغدغه خروجی آنها تنها معطوف به امروز نیست و همواره مورد نقد بوده است.
تا چند روز دیگر جشنوارههای سریالی تئاتر ایران آغاز میشود، جشنوارههایی که حامیان مختلفی دارد، حامیانی که به زعم بسیاری از صاحبنظران و هنرمندان تئاتر هدفشان از برگزاری جشنوارهها صرفاً کاری است که باید طبق عادت انجام بدهند و مهم نیست خروجی چه باشد، به همین دلیل هم اغلب هیچ برنامه مشخص و دستآورد خاصی را با خود همراه ندارند.
نگاه گزارش محور مدیران طی سالهای متمادی باعث شده که جشنواره ها فراز و نشیبهای بسیاری را طی کنند و در سالیان مختلف گاهی کاهش و گاهی هم افزایش داشته باشند. برخی جشنوارهها همچنان کجدار و مریض به راه خود ادامه میدهند، برخی جشنواره رویکردشان را تغییر میدهند و برخی به طور کل فراموش میشوند و هیچ اثری از آنها باقی نمیماند و این چرخه بدون هیچ دستاوردی به کار خود ادامه میدهد.
آنچه بیش از هر مسئلهای حائز اهمیت است، دستاورد جشنوارهها است، این دستاوردها در اغلب اوقات تقریبا هیچ است. البته گاهی هم به واسطه یک جشنواره، ظرفیت سختافزاری یک استان افزایش پیدا میکند.
حسن پارسایی از نمایشنامهنویسان پیشکسوت تئاتر معتقد است:«هم اکنون تئاتر ما شاهد معضلی بنام جشنواره زدگی است و جشنواره ها جای تئاتر مستمر را گرفته اند و دغدغه اصلی اهالی تئاتر شده است.» همچنین در اختتامیه بیست وسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، سعید پورصمیمی ایرج راد، فرهاد ناظرزاده کرمانی ، محمد رحمانیان و حسین سلیمی، داوران جشنواره در بیانیه پایانی خود اعلام میکنند:«جشنواره زدگی خطری است که می تواند تئاتر کشور را به بیراهه ببرد، دور افتادن از فرهنگ این مرز و بوم و رفتن به سوی مفاهیم و سبک هایی که جایی در میان مردم و حتی روشنفکران و صاحبان اندیشه ندارند، ورطه ای است که می تواند بسیاری از تلاشها را بی نتیجه سازد.»
جشنوارهها کم و زیاد میشوند و هنرمند که کاملا درگیر جشنوارهها است از اجرای عموم و مردم دورتر، چراکه جشنوارهها اغلب تنها در دایره محدود خود برگزار میشوند و تنها پاسخگوی تعداد محدودی از خود هنرمندان هستند، از طرف دیگر هم اجراهای جشنوارهای پس از جشنواره به فراموشی سپرده میشوند و اصلا مجال دیده شدن در میان مردم را ندارند، نمونه نزدیک آن را میتوان در جشنواره نمایشهای آیینی سنتی امسال ملاحضه کرد، جشنوارهای که هنوز نتوانسته برگزیدگانش را طی دو سال به اجرای عموم برساند، حالا دوره هفدهمش در شُرف برگزاری است و دوباره حجمی از تولیدات هنرمندان بدون هیچ نتیجهای بایگانی میشود.
یکی از مواردی که همواره به عنوان مشکل اصلی جشنواره از آن یاد میشود، عدم استمرار در برنامهریزی است، برنامهریزیهایی که هرساله و با سلیقههای مختلف بر جشنوارهها حاکم میشود یکی از معضلات اصلی جشنوارههای تئاتر محسوب میشوند. از طرف دیگر هم بیهویت بودن برگزیده شدن در این جشنواره نیز باعث میشود از نظر سابقه هنری نیز جشنوارههای ارزشی نداشته باشند و هنرمد نیز در این میان تنها در نقش یک عامل برای خالی نماندن برنامه جشنوارهها است. در هر صورت جشنوارههای تئاتر چوب دو سر طلا هستند که هر چند وقت یک بار روی خوششان را نشان میدهند، اما در اکثر مواقع جشنوارهها آن طور که باید نیستند.
پیش از این جشنوارهها راهی بودند برای رسیدن به اجرای عموم، اما این امکان نیز طی چند سال اخیر و به ویژه معاون هنری جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزایش چشمگیری داشته است. حالا چندین سوال پیرامون جشنوارههای سریالی تئاتر ایران که از 24 مرداد امسال آغاز و تا پایان مهر ماه ادامه پیدا میکند مطرح است؛ جشنوارههای تئاتر چه مزیتی برای هنرمندان هم به جهت پیش روی درست جریان تئاتر و هم حل مشکلات معیشتی هنرمندان دارد؟ جایگاه مردم در این جشنوارهها کجاست؟ بودجه این جشنوارهها تا چه حد می توانند مشکلات تئاتر را حل کنند؟ آیا جشنوارهها تنها منبع درآمد هنرمندان تئاتر است که نسبت به پرداخت شدن آن مطمئن هستند؟ جشنوارههایی که نه مردم آن را میبینند و نه مسئولان، چقدر جریان ساز و تاثیرگذار هستند؟ و سوالات بسیاری که در این راستا میتوان عنوان کرد.
انتهای پیام/