گسترش فسـاد در عراق با ورود یانکی‌ها به بغداد
خبرگزاری تسنیم: البته هیچ چیز نمی‌تواند گسترش فساد را در عراق توجیه کند اما در عین حال نباید از این واقعیت غافل شد که اولین پرونده های که از فساد گسترده مالی در عراق منتشر شد به دوران اشغال این کشور از سوی آمریکا و تعیین حاکم آمریکایی بر می‌گردد.
اگر تا چند روز پیش چنین تصور می شد که اولویت اول دولت و نظام سیاسی عراق مبارزه با خطر داعش است که بخشی از دولت اسلامی خودخوانده خود را در مناطق اشغالی عراق در استان های سنی نشین تشکیل داده است ، اما در پی درخواست مردم و حمایت مرجعیت دینی عراق اولویت مهم دیگری در دستور کار دولت و پارلمان این کشور قرار گرفته است و آن مبارزه همه جانبه با فساد در این کشور است .
حال یکی از سوال های مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که باز شدن باب مبارزه با فساد چه تاثیری می تواند بر مبارزه با تروریسم و در راس آن داعش داشته باشد و آیا می توان این دو مبارزه را مکمل هم دانست ؟ سوال مهم دیگری که مطرح است اینکه اساسا چه ضرورتی برای باز کردن پرونده مبارزه با فساد در این مقطع زمانی وجود داشته است ؟ و در نهایت اینکه چه عوامل و زمینه هایی باعث اینهمه فساد در عراق شده که در نهایت مرجعیت را به دخالت واداشته است ؟
ریشــــــــــه‌های اولیــــــــه پیدایـــــش فســــــــاد در عـــــــــــراق
البته هیچ چیز نمی تواند گسترش فساد را در عراق آنهم در میان شیعیان توجیه کند اما در عین حال نباید از این واقعیت غافل شد که اولین پرونده های که از فساد گسترده مالی در عراق منتشر شد به دوران اشغال این کشور از سوی آمریکا و تعیین حاکم آمریکایی بر می گردد. برای مثال حدود 5 سال پیش در 1390 پارلمان عراق با ارسال نامه ای 50 صفحه ای به سازمان ملل، از این سازمان خواست برای پیدا شدن 17 میلیارد دلار وجه دولت عراق، به بغداد کمک کند.این مبلغ در زمان تشکیلات موقتی «پل برمر» به «صندوق توسعه عراق» تحویل داده شده بود، تا این صندوق بتواند به کارکنان دولتی عراق حقوق بدهد و به پروژه های بازسازی در این کشور کمک کند.
در آن مقطع روزنامه اماراتی «اتحاد» به نقل از «احمد علی الابریهی»، نائب رئیس بانک مرکزی عراق، پل برمر، را مسئول گم شدن پول های عراق دانست و گفت" این وجوه بین 28 مه تا 28 ژوئن 2004 (8 خرداد تا 8 تیر 1382) مفقود شده است و در آن زمان برمر حاکم نظامی عراق بود. «علی الدباغ»، سخنگوی دولت عراق، نیز در گفت وگو با شبکه الجزیره گفت: "هیچ کس در دولت عراق اقدامات تشکیلات پل برمر را کنترل نمی کرد، بنابراین فکر می کنم لازم است آمریکا پاسخ سوالات در مورد اینکه این پول ها چگونه و در کجا هزینه شده اند را بدهد." وی افزود: "ما می دانیم که برخی از عراقی ها نیز در یکسری فعالیت های غیر شفاف و فساد مالی مربوط به دوران برمر در عراق دست داشته اند."
البته بعدها پرونده های دیگری افشاء شد که از سرقت 9 میلیارد دلاری از ثروت‌های ملی و نفتی عراق در چارچوب برنامه نفت در برابر غذا و یا حتی از سرقت کمک های ارسالی آمریکا به عراق حکایت می کرد.هر چند این شاخص ها از نقش مسئولان عراقی در پایان دادن به فساد در دوران بعد از اشغال نمی کاهد اما حداقل این نکته را آشکار می کند که چگونه دوران اشغال در پاشیدن بذر فساد در کشوری که سال ها تحت یک نظام دیکتاتوری اداره می شده نقش و دست داشته است .
لــــــــزوم مبــــــــــارزه فراگیـــــــــــر با فســـــــــاد در عـــــــــــراق
متاسفانه فساد مالی و اقتصادی و مظاهر متنوع آن رشدی سرطان گونه در عراق داشته و لایه های مختلف نظام سیاسی ، اقتصادی ، پارلمانی و حتی نهادهای امنیتی و نظامی را در بر می گرفت و در واقع یکی از دلایل سقوط غیرمنتظره موصل بدست داعش همین گسترش فساد در ارتش و نهادهای نظامی بوده است و خیلی از فرماندهان ارتش برای افرادی حقوق می گرفتند که وجود خارجی نداشتند. به عبارت دیگر برای دریافت حقوق اسامی افراد زیر دست خود را خیلی بیشتر از آنچه که بود معرفی می کردند و بعد از دریافت پول آن را به جیب می زدند.
یا اینکه برای خیلی از پروژه های اقتصادی بودجه تعریف می شد اما در آن محل به مصرف نمی رسید و برای مثال با وجود اینکه دولت تاکنون چند میلیارد دلار برای حل مشکل برق این کشور هزینه کرده اما همین مشکل سر جای خود باقی مانده و در جریان اعتراضات منجر به تصویب برنامه مبارزه با فساد نیز قطع مکرر برق با وجود افزایش سریع دما نقش تسریع کننده داشته است .
در یک چنین شرایطی که خیلی از مردم عراق حتی برای تامین نیازهای اولیه خود با مشکلات طاقت فرسای دست و پنجه نرم می کردند خیلی از کسانی که پایشان به قدرت رسیده در کمترین زمان به درآمدهای کلان و بعضا میلیاردی رسیده اند که این مسئله خشم و اعتراض مردم را در پی داشته است. به طور خلاصه می توان گفت که گستره فساد به قدری در عراق رشد کرده که برای بازگرداندن اعتماد و اطمینان مردم به نهادها و نظام سیاسی جدید چاره ای جز مبارزه جدی و گسترده با فساد باقی نمانده است.
تاثیر مبــــــــــــارزه با فســـــــــــاد بر مبــارزه با ترویســـــــــــم
به طور کلی می توان گفت عراق کنونی دو دشمن سرسخت داخلی و خارجی دارد: در داخل همچنانکه گفته شد رشد سرطانی فساد مالی و اقتصادی بوده است که پایه های در دوران اشغال گذاشته شد و متاسفانه بعد از پایان اشغال نیز ادامه داشته است و دوم داعش است که هنوز بخش های زیادی از مناطق سنی نشین عراق را زیر اشغال خود دارد.
هر چند از یک جهت مبارزه همزمان با این دو دشمن سرسخت هزینه و وقت زیادی می برد اما به نظر می رسد پیشبرد این دو مبارزه آثار و پیامدهای مثبت متقابلی نیز بر همدیگر دارد. زیرا همچنانکه گفته شد بخشی از دلایل ناکارایی ارتش عراق در برابر داعش نفوذ و گسترش فساد در داخل نهادهای نظامی و امنیتی بوده است و از این دید پالایش این نهادها از فساد می تواند کارایی آنها را افزایش دهد و آن را در برابر خطرات و تهدیدهای بعدی مقاوم و واکسینه سازد .
از همه مهمتر اینکه ادامه حمایت مردم و مرجعیت را از دولت عراق بیشتر و دلگرم می سازد و موجبات افزایش و تقویت وحدت ملی را جدا از طوایف قومی فراهم می سازد . بر این اساس می توان گفت که هر چند امکان دارد مخالفان نظام سیاسی جدید عراق (همچنانکه از خط خبری رسانه های وابسته به عربستان و قطر نیر بر می آید ) در صدد فرصت طلبی از ماجرای اخیر بر آیند و برای ایجاد اختلافات داخلی میان شیعیان عراق بکوشند اما در مجموع به نظر می رسد اجرای برنامه جدید مبارزه جدی و فراگیر با فساد هم آثار و کارکردهای مثبت در عرصه داخلی در پی خواهد داشت و ارتباط میان دولت ، مردم و مرجعیت را به عنوان سه ضلع مهم قدرت در این کشور تقویت خواهد کرد و هم اینکه توان آن را در مبارزه با تروریسم افزایش خواهد داد و روند مبارزه با داعش را (با حمایت های جدیدی که احتمالا از سوی اهل سنت صورت خواهد گرفت ) سرعت و شتاب خواهد داد .
نــــــــــتــــــــیجــــــه گــــــــــــــــــــــیــــــــــــــری
در مجموع هر چند مبارزه با فساد گسترده در عراق دیر آغاز شده اما با توجه به آثار و کارکردهای مثبتی که در هر دو عرصه داخلی و خارجی و بخصوص در مبارزه با داعش برای این کشور به همراه خواهد داشت ، اقدام بسیار مهم تلقی می شود و همچنانکه حمایت مرجعیت از مبارزه با داعش تحولات غیرمترقبه و سرنوشت سازی را در این عرصه رقم زد حمایت مرجعیت از مبارزه با فساد نیز که با استقبال قاطبه مردم و مسئولان سیاسی عراق روبرو شده است نتیجه مشابه ای را نوید می دهد و اگر مبارزه با تروریسم تکفیری را به جهاد اصغر تعبیر کنیم مبارزه با فساد را می توانیم به جهاد اکبر مزین کنیم.
انتهای پیام/ر
