اضلاع پنجگانه استراتژیک برای پسابرجام

به گزارش حوزه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، در نگاه اول به نظر می رسد توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) موجب شده است تا موقعیت سیاسی و بین المللی ایران در وضعیت جدید و مناسب تری نسبت به دوران قبل از آن قرار گیرد. در واقع، نقش مثبت برجام از جنبه های سیاسی و اقتصادی در شرایط کنونی کشور قابل توجه بوده و بسیاری از تحلیل ها و دیدگاه های مطرح شده در این خصوص بیانگر آن است که برجام در جهت معرفی و اثبات نقش و جایگاه محوری و ثبات ساز ایران موثر بوده است.

با این وجود، بررسی موشکافانه تر برجام از جنبه های تکنیکی و سیاسی-راهبردی بیانگر آن است که این توافق می تواند برای سیاست خارجی کشور در حکم شمشیر دو لبه باشد. بدین معنی که تنها استفاده صحیح و هوشمندانه از فرصت های برجام موجب افزایش مطلوبیت های استراتژیک کشور خواهد شد و در صورت عدم چنین سیاستی، طرف مقابل به شدت از آن در جهت افزایش چالش های سیاسی و امنیتی ایران استفاده خواهد کرد.

موارد فوق بدین معنی است که به رغم مطرح بودن سناریوهای مختلف در مورد چشم انداز آینده برجام اعم از خوشبینانه یا بدبینانه، به نظر می رسد اجرای برجام برای طرفین اجتناب ناپذیر می نماید. بنابراین مقطع زمانی کنونی به عنوان دوره پسا برجام از حساسیت های زیادی برخوردار است.

در این راستا، نخستین پرسش مهمی که به ذهن متبادر می شود آن است که آیا برجام به عنوان یک متغیر جدی از ظرفیت و قابلیت لازم برای متاثر ساختن مولفه های امنیت ملی ایران در سطوح داخلی و خارجی برخوردار است؟ اهمیت پاسخ به این پرسش از آن جهت است که تحلیل چرایی و ضرورت های طراحی استراتژیک ایران در دوره پسا برجام بر این پایه استوار است.

ابتدا در مورد تاثیرگذاری برجام بر مولفه های امنیت ملی ایران به نظر می رسد دلایل زیر قابل توجه باشد:

1- برجام نتیجه و محصول یک فرایند است و در آینده نیز وضعیت فرایندی خود را حفظ خواهد کرد. بدین معنی که بازیگران اصلی با نگاه به آینده برجام را شکل داده اند.    

2- برجام تاثیر جدی بر ادبیات و گفتمان مسئولین ایران در تعریف جدید از روابط و وضعیت سیاست داخلی و خارجی کشور داشته است.

3-کارکردهای متفاوت و متنوعی که طرفین برای برجام تعریف کرده اند. در این راستا، به نظر می رسد آمریکایی ها برای برجام کار ویژه های زیر را تعریف کرده اند:

الف-نتیجه گیری از توافق هسته ای با ایران به عنوان معرفی الگوی موفق دیپلماسی

ب-نتیجه گیری از برجام جهت مدیریت بهینه تر سیاست های منطقه ای

ج-استفاده از فرصت برجام برای سازماندهی الگوی جدید تعامل با سیاست داخلی ایران
در مقابل، ایران نیز بر این باور است که در دوره پسا برجام با فرصت های زیر مواجه است:

الف-بهبود موقعیت سیاسی و بین المللی

ب-افزایش قدرت دیپلماسی

ج-استقبال بین المللی از سرمایه گذاری های اقتصادی جدید در ایران

د-تثبیت قدرت بازدارندگی ایران

موارد فوق بدین معنی است که داشتن طراحی استراتژیک برای دوره پسا برجام یک ضرورت امنیت ملی برای ایران محسوب می شود و در این طراحی باید اضلاع پنجگانه زیر مورد توجه قرار گیرد:

1-جهت دهی های عملیاتی مناسب به ارزش ابتکارات دیپلماتیک؛ بدین معنی که امروزه سیاست خارجی کشور از مزیت ها و ظرفیت های جدید دیپلماتیک برخوردار شده و باید این ظرفیت ها با جهت گیری های مناسبی همراه گردد.

2- از تاثیر گذاری منفی برجام بر ارزش های گفتمانی و اصولی انقلاب اسلامی ایران جلوگیری شود. به خصوص اینکه طرف مقابل تلاش می کند کارویژه های مختلفی با هدف تغییر در مبانی و اصول استراتژیک انقلاب اسلامی ایجاد نماید.

3-مدیریت هوشمندانه محاسبات کلان استراتژیک کشور؛ در این راستا، حفظ اجماع نخبگی و جلوگیری از دو قطبی شدن سیاسی کشور یک ضرورت استراتژیک است.

4-سرعت دهی به پیشرفت های علمی و اقتصادی به منظور استفاده از فرصت های جدید دوران پسا برجام.

5-مدیریت افکار عمومی با هدف مصونیت سازی روانی و سیاسی جامعه.

نوذر شفیعی-عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس

انتهای پیام/