نبود صنایع تبدیلی یاقوت کویر ایران؛ واسطه‌ها بیشترین سود را از تجارت عناب می‌برند
این روزها که برداشت عناب در استان خراسان جنوبی روزهای آخر خود را سپری می‌کند و کشاورزان به دنبال فروش محصول خود هستند، از طرفی دیگر دلالان عمده فروش بر سر باغ‌های عناب هر قیمتی که دلشان خواست برای کشاورز تعیین می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم ازبیرجند، خراسان جنوبی با داشتن 98 درصد سطح زیرکشت عناب به عنوان نخستین تولیدکننده این محصول در کشور و جهان مطرح است، چنانکه می‌توان از این محصول با برنامه‌ریزی‌های صحیح در راستای توسعه اقتصادی استان گام برداشت.
عناب میوه منحصر به‌فرد خراسان جنوبی است و آغاز فصل برداشت آن از اوایل مردادماه به‌صورت تازه‌خوری در شهرهای گرمسیر استان آغاز می‌شود و در روستاهای کوهستانی استان به‌علت آب و هوای سرد به‌طور معمول اوایل مهر آغاز برداشت عناب است.
خراسان جنوبی با داشتن 98 درصد سطح زیرکشت عناب نخستین تولید کننده در جهان
خراسان جنوبی با داشتن 98 درصد سطح زیرکشت عناب به عنوان نخستین تولید کننده این محصول در کشور و جهان است که اگر با برنامه‌ریزی صحیح در راستای توسعه اقتصادی استان گام برداشته شود درآمد بیشتری نصیب کشاورزان و تولید کنندگان این محصول می‌شود.
در خراسان جنوبی که سومین استان پهناور کشور است کمتر باغی را می‌توان یافت که در آن محصول عناب کشت نباشد، باغ‌های قدیمی در هکتارهای زیادی و در نقاط غیر هموار هم وجود درختان عناب به وضوح دیده می‌شود و مردم خراسان جنوبی با کشت و برداشت این محصول خو گرفته و به نوعی با محصول عناب عجین شدند و برخی از کشاورزان و تولید کنندگان از طریق فروش محصول عناب امرار معاش دارند.
بیشتر زمین‌های کشاورزی در خراسان جنوبی به گفته محققان به دلیل شوری خاک و آب برای کشت بیشتر محصولات باغی مناسب نیست و در 20 سال گذشته عناب به عنوان محصول اصلی مطرح می‌شد زیرا با محیط و مردم سازگاری دارد گرچه کاملاً معلوم است شرایط اقلیم خاص منطقه از قبیل کمبود آب که از اعصار قدیم مسأله‌ساز بوده، سبب شده که مردم محصولاتی مانند عناب، زرشک و زعفران را برای کاشت انتخاب کنند.
کشت عناب از میلیون‌ها سال قبل
عناب از گذشته‌های بسیار دور کشت شده و فسیل‌های به جا مانده قدمت آن به بیش از 12 تا 14 میلیون سال پیش می‌رسد و درخت عناب بومی چین است که نزدیک به 7 هزار و 700 سال پیش در چین کاشت شده و از طریق جاده ابریشم به دیگر نقاط از جمله هندوستان، ایران، افغانستان و آسیای میانه انتقال یافت و در واقع نقاطی که کمبود آب و شرایط خاکی مناسب نباشد رشد می‌کنند.
در ایران کشت عناب در استانها به صورت پراکنده دیده می‌شود، اما در خراسان جنوبی، اصفهان، گلستان، مازندران و فارس بیشتر وجود دارد و در برخی دیگر از استانها از جمله سیستان و بلوچستان، گرگان، گیلان و کرمان می‌روید.
اما این روزها که فصل برداشت عناب به پایان رسیده است، برآن شدیم تا ببینیم مشکل تولیدکنندگان عناب در خراسان جنوبی چیست...
یکی از کشاورزان تولید کننده عناب خراسان جنوبی در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: قیمت خرید عناب در شهرستان‌های مختلف استان زیاد ثابت نیست چون کشاورزان از چند طریق مختلف محصول عناب خود را به فروش می‌رسانند که یکی از روش‌ها این است که عمده فروشان، یا خریداران محلی و دلالان به سرزمین مراجعه و با قیمتی ارزان و به صورت مستقیم محصول عناب را خریداری می‌کنند.
وی بیان کرد: بازار عمده فروشی در مراکز شهرستان‌ها تمرکز می‌کنند و فروشندگان این بازار کشاورزان و خریداران محلی هستند که محصول خود را عرضه می‌کنند و در بازار خرده فروشی کشاورز میوه و محصول خود را به صورت مستقیم به مراکز خرده فروشی تحویل می‌دهد و درآمد مناسبی نصیبش می‌شود.
واسطه‌ها بیشترین سود را از معاملات محصول عناب می‌برند
این کشاورز تولید کننده عناب گفت: خریداران عمده عناب تعداد معدودی هستند و در خرید محصول نوعی انحصاری به وجود می‌آید که در حقیقت واسطه‌های بازار بیشترین سود را از این معاملات می‌برند.
یکی دیگر از کشاورزان تولید کننده عناب خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند، اظهار داشت: عناب در بازارهای جهانی و حتی بازارهای داخل کشور هنوز به خوبی شناخته نشده که این امر باعث شده تا این محصول خراسان جنوبی پول زیادی نصیب کشاورز نشود.
وی اظهار داشت: فروختن عناب یکی از مهم ترین دغدغه‌های ما کشاورزان است زیرا دلالان هنگامی که برای خرید به سر زمین مراجعه می‌کنند هر نرخی که خود بر روی محصول می‌گذارند ما ناچار هستیم قبول کنیم و بعد از گذاشتن نرخ کم، هزینه را یک جا پرداخت نمی‌کنند بلکه چند ماه بعد اندک اندک پول خرید عناب را پرداخت می‌کنند.
اما آنچه که از سخنان و درد و دل کشاورزان تولید کننده عناب در خراسان جنوبی دستگیرمان شد، این بود که تقریبا تمامی تولید کنندگان عناب از عدم قیمت گذاری این محصول، سود کم برای کشاورز و قیمت گران برای فروش در بازار توسط دلال، عدم نظارت دولت بر قیمت این محصول و نبود صنایع تبدیلی را از مهم ترین مشکلات می‌دانند.
طبق نظر کارشناسان عناب در ایران به صورت خشک بیشتر مصرف می‌شود اما در کشورهای ارمنستان و چین به صورت کنسرو و مربای عناب استفاده می‌شود.
2720 هکتار زمین کشاورزی خراسان جنوبی زیر کشت عناب است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: در حال حاضر 2 هزار و 729 هکتار از اراضی خراسان جنوبی زیر کشت درخت عناب است.
هاشم ولی‌پور مطلق افزود: سال گذشته 4 هزار و 188 تن عناب در خراسان جنوبی برداشت شد که پیش بینی می‌شود امسال 4 هزار و 300 تن عناب به ارزش 516 میلیارد ریال برداشت شود.
وی بیان کرد: در حال حاضر بیشتر عناب تولیدی خراسان جنوبی در بازارهای داخلی به مصرف می‌رسد ولی تلاش برای بهبود کمی و کیفی این محصول برای صادرات از اهداف سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: سالانه 9 هزار و 500 خانوار از فروش محصول عناب بهره مند می‌شوند و خشکسالی‌های 17 ساله در خراسان جنوبی سبب شده تا حدودی مزه عناب فرق کند اما با توجه به مقاومت خوب درخت عناب به شرایط تبدیلی که نیاز انسان است این سازمان از هرنوع سرمایه گذاری در این زمینه استقبال می‌کند.
ولی‌پور مطلق افزود: در حال حاضر برخی از واحدهای بسته بندی خشکبار در بسته بندی عناب فعالیت داشته ولی با توجه به گسترده بودن فرآورده‌های غذایی و دارویی عناب، سرمایه گذاری بیشتری در این بخش نیازمند است و از میوه عناب به عنوان داروی لعاب دار و نرم کننده برای تصفیه خون وک مک به هاضمه استفاده می‌شود.
وی اظهار داشت: راه اندازی صنایع تبدیلی باید توجیه اقتصادی داشته باشد و این محصول خاص است و ظرفیت مشخصی دارد که راه اندازی صنایع تبدیلی برای سرمایه گذاری توجیه اقتصادی ندارد.
خراسان جنوبی یکی از قطب‌های پرورش عناب در جهان
وی اظهار داشت: خراسان جنوبی یکی از قطب‌های پرورش دهنده عناب در جهان است و شهرستان‌های خوسف، سربیشه و بیرجند از قطب‌های پرورش عناب در خراسان جنوبی و ایران است که بیشتر باغات عناب در حومه شهرستان بیرجند است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: عناب از جمله محصولاتی است که دارای بازار محدودی بوده و مصرف آن بیشتر به صورت سنتی است و این محصول مسیر تولید کننده تا مصرف کننده را به صورت سنتی طی می‌کند و عناب به عنوان یک ماده داوریی به عنوان آجیل در سبد خانواده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نبود صنایع تبدیلی و جمع آوری عناب در بازارهای سنتی
اما با چرخی که در بازارهای خراسان جنوبی بزنیم متوجه می‌شویم که بازار موجود عناب شمال خریداری در سرباغ، و خرده فورشی است و فروشندگان بازاری سرباغ کشاورزان هستند که این بازار ممکن است مورد سوء استفاده برخی از عاملان خرید قرار گیرد و ناخواسته قیمتی را به کشاورز تحمیل کنند.
محقق و پژوهشگر گیاهان دارویی خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: عناب یک گیاه دارویی و با خواص غذایی بالا به صورت تازه و خشک مصرف می‌شود که این میوه سرشار از ویتامین C است و در حالت تازه 36.74 درصد و در حالت خشک 65 تا 71.77 درصد قند دارد که به این علت از آن در تولید کمپوت و شیرینی استفاده می‌شود.
محسن پویان افزود: جوشانده ریشه عناب برای کاهش تب استفاده می‌شود و گرد ریشه خشک آن را برای التیام زخم و جراحت‌های کهنه استفاده می‌کنندو عناب مدت‌های زیادی است که شناخته شده و میوه عناب برای آرامش اعصاب واضطراب کاربرد دارد و خون را تصفیه و سموم بدن را دفع می‌کند.
وی بیان کرد: عناب پوست را جوان می‌کند و برای کاهش استرس بسیار مفید است و مردم کشورهای کره و چین عناب را به عنوان داروی سنتی که مبنای گیاهی دارد استفاده می‌کنند زیرا این محصول خواص آنتی اکسیدان دارد و از سرطان جلوگیری می‌کند اما مصرف زیاد این محصول برای افرادی که غلظت خون دارند توصیه نمی‌شود.
محقق و پژوهشگر گیاهان دارویی خراسان جنوبی گفت: جوشانده برگ عناب برای تسکین وعصاره آن برای درمان گلو درد استفاده می‌شود.
اما آنچه که مطرح بود این است که با توجه به گسترده بودن فرآورده‌های غذایی عناب نیاز به سرمایه گذاری بیشتری در این بخش دارد و با هدایت تسهیلات مالی دولتی به سمت پروژه‌های مرتبط با فرآیند تولید تا مصرف این محصول ارائه شود و بازوهای تشویقی مالی وغیر مالی برای جوانان و فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی و صنایع خدمات وابسته به آن گام خوبی در فعال کردن نقش عناب در اقتصاد خراسان جنوبی باشد.
گزارش اعظم انصاری
عکس حمید قربانی
انتهای پیام/
