به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، کورش علیانی نوشت:گرایس میگوید اگر در گفتوگو بنا را بر صداقت، پرهیز از گفتن حرفهای بیدلیل، پرهیز از دادن اطلاعات بیجا، پرهیز از حرفهی نامربوط، پرهیز از ابهام و ایهام و درازگویی و رعایت نظم نگذاریم، گفتوگو به نتیجه نمیرسد.
پاول گرایس (Paul Grice)، فیلسوف انگلیسی معاصر (22 اسفند 1291 - 6 شهریور 1367) از فیلسوفانی بود که هر چند زبانشناس نبود، اما زبان را موضوع پژوهشهای خود قرار داده بود و میکوشید با روششناسیای آکادمیک و نه تنها با اندیشیدن صرف و حدس و گمان به زبان بپردازد.
مهمترین یادگار پاول گرایس در این کار چیزی است که آن را اصل تعاون (cooperative principle) مینامند. در واقع گرایس با بررسی گفتوگوهای بسیار متوجه شد میان دو نفر اگر میل به همکاری و تفاهم وجود نداشته باشد گفتوگو شکل نمیگیرد، یا در نهایت به ثمر نمیرسد. به گمان او دو نفر برای این که بتوانند گفتوگو کنند باید حرف هم را بفهمند. عین عبارتی که او به کار برده این است «سهم خود را [از گفتوگو] چنان که بایسته است به عهده بگیرید، در همان مرحلهای که پیش میآید، با هدفی که پذیرفته شده است یا در جهتی که گفتوگویی که مشغولش هستید در آن جهت پیش میرود.»
البته این که اصل تعاون گرایس به جای شکل اِخباری و گزارشی شکل امری و تجویزی دارد قطعاً جزو نقاط قوت این اصل محسوب نمیشود. انسان دانشگاهی تفکیک میان توصیف و تجویز را فراموش نمیکند.
به هر حال، گرایس برای این که منظورش را از این اصل روشن و واضح بیان کند اصل تعاون را به چهار اندرز (maxim) مجهز کرد. این چهار اندرز اصل تعاون را روشنتر و واضحتر شرح میدهند:
1. اندرز کیفیت (quality): بکوشید سهم خود را با صداقت بیان کنید.
او باز در توضیح همین اندرز گفته است نه تنها آنچه را که باور دارید خطا است، نگویید، که از گفتن آنچه شواهد کافی برایش ندارید خودداری کنید.
2. اندرز کمیت (quantity): در سهم خود آن مقدار اطلاعات بگنجانید که لازم است و نه بیشتر.
3. اندرز ربط (relevance): مربوط بگویید.
به زبان خودمانی حرف نامربوط نزنید و خارج از موضوع حرف نزنید.
4. اندرز منش (manner): صریح باشید.
از ابهام و ایهام و درازگویی دوری کنید و در گفتارتان منظم باشید.
گرایس به طرز شکوهمندی محق بود. آنچه او به نام اصل تعاون و چهار اندرز آن صورت بندی کرده بود واقعاً شرایط یک گفتوگوی موفق و معقول است. اما بعدها دیگران متوجه شدند که علیرغم این که اصل تعاون گرایس و اندرزهایش درست است و علیرغم این که همهی ما - حتی اگر نتوانیم اصل تعاون را به این دقت که او بیان کرده بیان کنیم - به این اصل آگاه هستیم، اما انسانها در بسیاری از گفتوگوها این اصل و اندرزهای آن را زیر پا میگذارند.
این که چرا چنین میشود پرسشی بود که پاسخ به آن افقهای جدیدی را در پژوهش های مربوط به شرایط گفتوگو میان انسانها گشود.
منبع:خبرآنلاین
انتهای پیام/