"لغو بیمه" قالیبافان زنجانی را خانه‌نشین کرد
محدودیت اعتبارات همراه همیشگی دستگاه‌های اجرایی است ولی صنعت فرش زنجان از همراه همیشگی بیشترین ضربه را خورده و قالیبافان را خانه‌نشین کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، براساس اظهارات ناصر باباخانی، مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان زنجان مشکل این روزهای صنعت فرش علاوه بر کانال فروش این کالای گرانبها، لغو بیمه قالیبافان از سوی دستگاه‌های ذیربط است به طوری که بر اساس آمارهای ارائه شده حدود 17 هزار نفر در استان زنجان تحت پوشش بیمه قالیبافی قرار داشتند که بیمه 8 هزار نفر از آن‌ها باطل شده است.
تاریخ فرش و قالیبافی در استان زنجان با تاسی از هنر فرش و قالی ایرانیان در تاریخ خود را نشان داده است. هر چند شهرت فرش‌های هر منطقه با توجه به الهام گرفتن از محیط طبیعی و مواد و مصالح اولیه و ذوق و بافندگان و طرح‌های آن تا حدی متفاوت بوده است به طوری که در طول ادوار تاریخی و به دلیل مهاجرت‌های ناشی از جنگ‌ها و یا جابجایی‌های قومی ناشی از تحولات سیاسی و اقتصادی طرح‌ها و بافت‌های فرش و قالی هم از یکدیگر الهام و تاثیر گرفته‌اند و نقشه‌ها و طرح‌ها و حتی بافت‌ها به یکدیگر شبیه شده‌اند.
استان زنجان با توجه به شرایط اقلیمی و اجتماعی و بافت شهر نشینی آن و از طرفی به دلیل اینکه از نظر سیاسی سلطانیه مرکز حکومتی ایلخانان در قرن هشتم هجری بوده هنر معماری و هنری و سایر حرفه‌ها در آن متمرکز و رشد و نمو کرده است.
قرار گرفتن در مسیر تجارت بازرگانی شمالغرب و مرکز ایران و همسایگی با استان‌های کردنشین غربی، استان‌های شمالی و مرکزی از موقعیت ایده‌آلی در جلب و جذب صنایع، حرفه‌ها و سایر داشته و از دیگر سو زندگی روستایی روستانشینان و فعالیت‌های کشاورزی و دامداری غالب آنان زمینه‌های لازم برای تهیه مواد اولیه فرش و قالی و رنگرزی سنتی از گیاه و یا پوست درختان و میوه‌ها را فراهم کرده است.
استان زنجان در زمینه فرش و قالی بافی از قطب‌های فعال فرشبافی و قالیبافی در ایران به شمار می‌رود. از ابتدا دو نوع فرش و قالی در استان وجود داشته و دارد که فرش پشمی با طرح‌های ماهی و لچک ترنج که با نام و شهرت بیجار عرضه می‌شود و دیگری فرش ابریشمی با الگوهای فرش‌های قم و کاشان مطابقت دارد.
شاه بلاغی و افشار دیگر انواع فرش و قالی هستند که در استان زنجان بافته می‌شوند. فرش شاه بلاغی به دلیل ارزان بودن و با وجود کیفیت پایین‌تر از بیجار و افشار، طرفداران زیادی دارد. و بافندگان هم با توجه به کشش بازار و مشتری‌پسندی به آن‌ها روی آورده‌اند چرا که از طرفی صادرات فرش که به صورت مدت‌دار در استان زنجان حالت ایده‌آلی نداشته و از طرفی دیگر نقشه طرح این فرش و قالی‌‌ها انتزاعی است و دارای مشتریان نسبتا بالایی است.
فرش و قالی صادراتی استان زنجان شامل شاه‌بلاغی، گل‌فرنگ، شکارگاه و شطرنجی بوده که متاسفانه با توجه به اینکه فرش و قالی در استان از نظر پایه‌ای تابع شکل تبعی و الگوگیری بوده که هیچ گاه طراحان و طرح‌های بومی فرش و قالی در زنجان وجود نداشته مگر اینکه با کمی ایجاد تغییر سلیقه‌ای بافندگان که بیشتر نوع و طرح هر شهر و استان را نشان می‌دهد.
در استان زنجان به جز فرش و قالی و تابلو فرش‌های ابریشمی، از پشم هم به دو نوع سنتی در روستا رنگرزی و ریسیده تهیه و فرش و قالی بافته می‌شود که دارای کیفیت سنتی بالا و همچنین نوع صنعتی آن توسط رنگرزی کارگاهی و کارگاه‌های ریسیدگی عرضه می‌شود که حمایت از بخش‌های سنتی و بالا بردن کیفیت و سرعت آن بازار جهانی را بار دیگر به ایرانیان بازمی‌گرداند.
نمونه این فرش‌ها قلتوق و بیدگینه در زنجان و ابهر است که با توجه به نقش و بافت سنتی از رونق و رواج بالایی برخوردار است زیرا رج شماره 25 تا 28 و طرح‌ها و نقشه‌های سنتی در ایران مشهور بوده و حمایت از آن با استانداردهای ملی و جهانی خود الگو و نمونه طرح‌های منحصربفرد استان زنجان را رقم می‌زند.
در اعلام نمونه فرش و قالی استان زنجان و نمونه مهارت و ذوق و سلیقه بانوان و فرشبافان زنجانی فرش و قالی و فرآیند تهیه آن توسط بافندگان خوش سلیقه و با ذوق بیدگینه در 30 کیلومتری زنجان روستای زرین‌آباد را باید یادآور شد که تار وپود فرش‌ها از پشم خالص گوسفندان در همان روستا تولید و تهیه می‌شود.
رنگ‌آمیزی پشم‌ها از رنگ‌های طبیعی و اصیل همان روستا به عمل می‌آید که با انگشتان هنرمندانه مادران، خواهران و گاه برادران بافته می‌شود و جالب‌تر اینکه بافندگان طرح ریزماهی افشار از نقشه استفاده نمی‌کنند و همه نقشه‌ها و طرح‌ها را در ذهن خود دارند و چنین طرح‌ها و نقشه‌ها و محصولات کم‌نظیری را خلق می‌کند.
اگر اندک توجهی در طرح‌های جدید و کمک به آن‌ها در طرح و نقشه و تهیه مواد و مصالح به آن‌ها شود آثار و محصولات بی‌نظیری به نام هنرمندان و بافندگان زنجانی در جهان به دست می‌آید.
مشکلات فرش و قالی در استان زنجان
در دو سه سال اخیر بازار فرش استان زنجان همانند بازار فرش سایر استانها از رونق افتاد که وضع تحریم‌های غرب علیه ایران، ناامنی موجود در منطقه، رکود بازارهای اروپا و وجود رقبایی نظیر هند و پاکستان که با قیمت و کیفیتی پایین نسبت به فرش‌های ایرانی کالای خود را به بازار عرضه می‌کنند،از جمله دلایل آن بوده است.
سیما شیرمحمدی‌فرد، کارشناس اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان زنجان تهیه مواد و مصالح مورد نیاز، طرح و نقشه و بافت و عرضه از مشکلات صنعت فرش در فرآیند تولید تا عرضه آن به بازار مصرف عنوان می‌کند.
وی با بیان اینکه زنجان به دلیل شرایط اقلیمی از استان‌های تولیدکننده پشم بوده که در صورت نیاز به آسانی آن را تهیه می‌کند، تهیه ابریشم در داخل را برای تولیدکنندگان دور از انتظار نمی‌داند و می‌گوید که زنجان در موضوع ابریشم نیز هر چند به اندازه سایر استانها فعال نیست اما در صورت حمایت می‌تواند با رواج صنعت نوغانداری تولیدکننده ابریشم باشد.
متاسفانه طرح و نقشه در استان زنجان از فعالیت و جنب و جوش درخور شایسته‌ای برخوردار نیست حتی به همان اندازه فرش‌های بافته شده و الگوهای رایج هم طراحان و افراد خبره وجود ندارد و فرشبافان به صورت تجربی و ذهنی طرح‌های وارداتی از استان‌های دیگر را می‌بافند.
نقشه‌های یاد شده استان زنجان نیز توسط بافندگان به صورت ذهنی و طرح‌های قدیمی که بافندگان آن هم در حال پیرشدن و خارج شدن از رده هستند و چون اقبالی از جوانان و طرح و نقشه نمی‌شود امکان فراموشی آن طرح‌ها و برخی از نقشه‌ها هم وجود دارد البته اخیرا از طرف دولت و مسئولان حمایت‌ها و پشتیبانی‌هایی شده و می‌شود و فارغ‌التحصیلانی از دانشگاه‌ها در استان زنجان فعال شده‌اند.
در عیوب نقشه فرش و قالی استان زنجان می‌توان به عدم اصالت رنگ، طراح رنگ، خلوت بودن نقشه، شلوغ بودن و آشفتگی نقشه، عدم تناسب نقش مایه با رج‌شمار، عدم تناسب سطوح، عدم استفاده از تضادهای رنگی مختلف در صوتر لزوم، عدم رعایت سلیقه مشتریان اشاره کرد.
علاوه بر این در حال حاضر 40 تا 50 هزار بافنده در استان زنجان وجود دارد که برای برخی از این خانواده‌ها فرشبافی به عنوان شغل مکمل در کنار کشاورزی محسوب شده و یا صد در صد محل درآمد برخی دیگر از این خانواده‌ها از محل فرشبافی است که بر اساس صحبت‌های ناصر باباخانی، مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان زنجان بیش از 7 هزار بافنده فرش برای دریافت وام 4 تا 10 میلیون تومانی در این اتحادیه ثبت نام کرده‌اند که متاسفانه عمده متقاضیان وام 2 تا 3 میلیون تومانی باید مسیرهای طولانی را طی کنند که این موضوع به هیچ عنوان خوش آیند نیست.
اگر خواهان رونق بخشیدن به صنعت فرش بوده و قصد جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها را داریم باید تسهیلات ارزان قیمت و مدت‌دار را در اختیار بافندگان فرش قرار دهیم چرا که عمده بافندگان فرش در کنار کار کشاورزی به بافندگی فرش پرداخته و یا در برخی روستاها شغل و حرفه اصلی بومیان فرشبافی بوده و 100 درصد منبع درآمدشان از محل بافت فرش است.
برخلاف تولید انبوه فرش وضعیت صادرات خارجی این قلم کالا به دلیل نبود سرمایه‌گذار و تاجر بومی به هیچ وجه مناسب و مطلوب نیست. در حال حاضر تاجری که فرش را از بافنده خریداری کرده و آن را با نام زنجان در بازار مصرف عرضه کند وجود ندارد که این موضوع از جمله دغدغه‌های اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان زنجان است.
فرش‌های تولید شده در استان زنجان دارای تنوع بوده و کیفیت و رنگ به کار برده شده در بافت این کالا بسیار مطلوب است از طرفی قیمت بالای فرش تولید شده از دیگر مزایای بافت فرش است به طوری که قیمت فرش تولید شده در استان از 100 هزار تا 10 میلیون تومان در هر متر به فروش می‌رسد.
اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان زنجان توانایی این را دارد تا تمامی تولیدات فرش دستبافت استان را خریداری و به نمایندگی مستقیم خود در شش کشور برزیل، آلمان، ایتالیا، لبنان، یونان و روسیه صادر کند.
سیدمحسن جعفری، مدیر اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان و ناصر باباخانی، مدیرعامل اتحادیه فرش دستبافت روستایی استان زنجان از جمله مسئولان صاحب‌نظر در حوزه صنعت فرش هستند که معتقدند به طور قطع در بین افرادی که بیمه آن‌ها لغو شده اشخاص غیر قالیباف هم وجود داشته است اما از سوی دیگر تمامی آن 8 هزار نفری که بیمه قالی‌بافی‌شان لغو شده غیرقالیباف هم نبوده‌اند و مسئولان نبایدصرفا به دلیل محدودیت در میزان اعتبارات اقدام به لغو بیمه قالیبافی کنند که در برخی از موارد باطل کردن بیمه اشخاص، غیرکارشناسانه است.
آن‌ها بر این باورند که سخت‌گیری‌های بیش از حد مسئولان و اقدام به لغو بیمه قالیبافی می‌تواند ضربه مهلکی بر پیگره صنعت فرشبافی در استان زنجان که از مناطق مطرح کشور در تولید فرش باکیفیت است، باشد.
گزارش از لیلا محمدی
انتهای پیام/
