«تصور کن»؛ نقاشی‌هایی معترض یا کودکانه دیدن جنگ کثیف + تصویر

خبرگزاری تسنیم:

گوندوز آقایف (Gunduz Aghayev) کاریکاتوریست آذربایجانی است که در 1981 متولد شده است و تحصیلات خود را در آکادمی هنر آذربایجان دنبال کرده است. وی در طول سال‌های اخیر اقدام به انتشار مجموعه‌‌ای از تصاویری کرده است که در اعتراض به فضای سیاسی حاکم بر جهان است. آقایف با دستمایه قرار دادن برخی از مفاهیم انسانی که این روزها در دست سیاستمداران به ابزاری برای تبلیغ تبدیل شده‌اند، هجویه‌ای انسانی خلق می‌کند.

از وی مجموعه‌های «سلفی مقدس»، «رهبران جهان»، «پلیس جهانی» و «رهبران هدایت» پیشتر منتشر شده بود و در تازه‌ترین فعالیت او مجموعه‌ای با محوریت کودکان در فضای مجازی منتشر شده است. وی برای این مجموعه عنوان «تصور کن» انتخاب کرده است.

نقاش در این تصاویر کسانی را محکوم می‌کند که جنگ افروزان، کودکان را به بخشی از بازی کثیفشان در جنگ و وحشت تبدیل کرده‌اند. کودکان معصومانی هستند که باید به آنان آینده اهدا شود. در آنچه آقایف به تصویر کشیده است، درخواست از جامعه بشری است که اجازه ندهند گناهان گذشته تکرار شود و بگذارند جهان برای کودکان به نابی کودکان باشد. 

در این مجموعه تعدادی از مهمترین و شاخص‌ترین تصاویر متعلق به جنگ‌های سده اخیر، در قامت نقاشی آقایف تبدیل به جهانی زیبا و کودکانه شده است که در ادامه این گزارش بررسی شده‌اند:

1- بمباران بلیتز لندن

سال 1940، منطقه بلیتز (Blitz) لندن توسط هواپیماهای آلمانی بمباران شد تا در جریان جنگ جهانی دوم لندن دیگر شهر امنی نباشد. این اتفاق نقطه عطفی در جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود که در پی آن وضعیت انگلستان در این کارزار دستخوش تغییرات می‌شود. در این تصویر پسرک لندی در کنار دو دوست خود، بر کنار خرابه‌های یک خانه احتمالاً به خانه‌شان اشاره می‌کند، خانه‌ای که دیگر نیست.

آقایف این تصویر را به کارتونی رویایی تبدیل کرده است. والت دیزنی، خالق میکی‌موس همراه با مخلوقش به کاخی بر فراز ویرانه‌ها اشاره می‌کند. کاخ نماد شرکت والت دیزنی است و به نوعی اشاره‌ای است به دیزنی‌لند که سالیان سال است به محبوب‌ترین مکان برای کودکان شناخته می‌شود.

2- دختر ناپلم

تصویری از جنگ ویتنام پس از انفجار یک بمب ناپلم. کودکان هراسان و سوخته از منطقه بمباران شده می‌گریزند. صحنه‌ای دردناک که می‌توان عمق فاجعه، بی‌خانمانی کودکان و به احتمال قوی مرگ والدینشان را درک کرد.

آقایف این تصویر دهشتناک را به مامنی برای کودکان تبدیل کرده است. این بار کودکان هراسان نیستند و لبخند به لب دارند و به جای فرار از کنار زمین سوخته، بر کناره مزرعه‌های طلایی بازی می‌کنند. سربازان مهاجم، مترسکانی هستند که هیچ خطری پدید نمی‌آورند. در میانه تصویر، دخترک بادکنکی به شکل مجسمه آزادی در دست دارد که تصویری کنایی است از تقابل دخترک ویتنامی و مهاجمان آمریکایی.

3- کوین کارتر

کوین کارتر فوتوژورنالیستی اهل آفریقای جنوبی و عضو باشگاه بنگ بنگ برای انتشار عکسی از جریان خشکسالی در سودان - در زمان جنگ داخلی - به سال 1993 برنده جایزه پولتزیر شد. عکس او کودک سودانی را در حالتی نشان می‌داد که تا مرگ فاصله‌ای ندارد و کرکس در نزدیکیش به کمین نشسته است. عمق فاجعه موجود در عکس به قدری بود که کارتر چندی بعد اقدام به خودکشی کرد، در حالی که تنها 33 سال بیشتر نداشت.

آقایف یکی از تلخ‌ترین تصاویر جهان عکاسی را به تصویری شاد و کودکانه تبدیل کرده است. کارتر دیگر مرد پشت دوربین نیست. او در قاب نگاره آقایف ظاهر می‌شود تا از دوستی میان کودک آفریقایی و کرکس تصویر بگیرد. در شخصیت‌پردازی آقایف، کرکس که مفهوم لاشخوری را تداعی می‌کند، آن پرنده مغضوب نیست؛ بلکه دوست یک کودک است. در جهان کودک دشمن معنا ندارد.

4- کودکان ویتنامی

عکس صحنه‌ای را به نمایش می‌گذارد که نیروهای ویتنامی در نبرد با متخاصم آمریکایی، دو کودک را از مهلکه نجات می‌دهند. فرم بدن سرباز به نحوی است که می‌شود وضعیت خطیر آن لحظه را درک کرد و آنکه چرا جان آن دو کودک در خطر است.

آقایف تجربه دردناک کودکی این دو بچه ویتنامی را تبدیل به یک جهان فانتزی با قهرمانان کمیک کرده است. این سوپرمن است که کودکان را در آغوش گرفته است و در اطراف آنان اسپایدرمن و دیگر ابر قهرمانان کمیکی حضور دارند. به جای دود ناشی از انفجار، فضا نقاشی ابری است و از بار منفی دود کاسته شده است.

5- مرگ آیلان

کشوری که زیباییش شهره آفاق است. کشوری که نقطه تلاقی تمدن‌هاست، این روزها جولانگاه بی‌تمدنی است. نیمی از مردم کشور زیبای سوریه آواره هستند و موج عظیمی از آنان به سمت اروپایی در حال حرکت هستند که مسبب آتش سوزنده خانه‌شان است. از تابستان سال گذشته بود که انتشار تصاویری از غرق شدن و مرگ پناهجویان سوری در دریای سیاه و مدیترانه در فضای رسانه‌ای جهان بلوایی به پا کرد؛ اما هیچ یک به اندازه تصویر دردناک کودک سه ساله سوری بر بستر ساحل ترکیه عذاب‌آور نبود. هر چند بعدها تصاویری از سوءاستفاده عکاس این تصویر منتشر شد؛ ولی فاجعه رخ داده به هیچ وجه پاک نشد.

آقایف در مقام هنرمندی که درد وجودش را آزار می‌دهد، آیلان را زنده کرده است تا بر کناره دریا همچون کودکان دیگر به بازی مشغول باشد. آیلان آقایف با دستان کوچک خانه‌ای از شن می‌‌سازد که در آتش داعش و ... می‌سوزد و در آن سو، آیلان شنی، خفته بر ساحل، آرام آرام در زمین نمناک کناره فرو می‌رود. نقاش علاقمند است که باور کند که مرگ آیلان حقیقت ندارد.

6- مشایعت برادر مرده

اینکه چگونه جنگ جهانی دوم آغاز شد محل جدل است؛ ولی اینکه چگونه پایان یافت همه متفق القول آن را به بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی ربط می‌دهند. اتفاق ناگواری که زشتی‌اش هیچگاه از صفحه تاریخ پاک نخواهد گشت. قتل بی‌شمار انسان بی‌گناه که هیچ دخالتی در جنگ فراگیر جهانی نداشتند، همواره یادآور دهشت جنگ است. در تصویر بالا کودک ژاپنی، در حالی که برادر مرده خود را بر پشت دارد، او را به سمت هیمه سوزانده جنازه مشایعت کرده است. پسربچه قامت صاف کرده است تا برادر مرده آسیبی نبیند. او به هیمه آتش خیره است. سکوتش بوی غم می‌دهد.

آقایف غم کودک را تحمل نمی‌کند. هواپیمای آمریکایی را ساقط می‌کند تا دیگر کودکی چشم بسته بر پشت برادر نباشد. دو برادر بر ساحل دریا دوان‌اند و آن سکوت غمناک اکنون به لبخندی زیبا بدل شده است.

7- روزنامه‌نگار کشته شده

المار حسین‌اف (Elmar Huseynov) روزنامه‌نگار مستقل آذربایجانی بود که در سال 2005 و در سن 37 سالگی به قتل رسید. حسین‌اف از منتقدان دولت الهام علی‌اف بود و در اواخر عمر در نشریه مونیتور نقدهای تندی بر حکومت خاندان علی‌اف می‌نگاشت. وی در مقابل آپارتمانش به ضرب گلوله فردی ناشناس به قتل رسید و دادستانی کل و وزارت امنیت ملی جمهوری جعلی آذربایجان از سال 2005 میلادی تاکنون برای شناسایی قاتلان المار حسین اف، پرونده رسیدگی به قتل این روزنامه ‌نگار را در دست بررسی دارند؛ اما عاملان این جنایت تاکنون دستگیر نشده‌اند.

در تصویر اصلی فرزند این روزنامه‌نگار بر تصویر پدر مقتول در حال نوشتن بوسه می‌زند. سردی شیشه قاب از بوسه پسر گرم می‌شود و از این صحنه دردناک، آقایف، هموطن حسین‌اف پدر را در جهان کاریکاتور زنده می‌کند تا فرزند بر گونه پدر به زمان نوشتن بوسه زند.

==================
گزارشی از احسان زیورعالم

انتهای پیام/