ریچارد وایتز، مدیر مرکز تحلیل سیاسی– نظامی موسسه هدسون در بهمن ماه سال گذشته نوشت: شکی نیست که موضع بی اعتنایی غربی ها به پوتین در نشست گروه20 در ماه گذشته میلادی (دیماه 1393)که استرالیایی ها میزبان آن بودند و رهبران غرب در آن جا جمع شده بودند، بر سیاست های روسیه تاثیر مستقیم خواهدگذاشت. رهبران غرب در دیدارهای دو جانبه خود در استرالیا درباره نقض استقلال اوکراین و حوادثی که در روابط اقتصادی آن با غرب به وجود آمد، با یکدیگر مفصل گفت وگو کردند. نشستی که باعث ترک زودهنگام پوتین از نشست شد و اعلام کرد که تحریم های غرب بیش از آن که به روسیه آسیب بزند به ضرر اقتصاد اروپا خواهد بود.
پوتین به همین بسنده نکرد و توافقات بزرگ و پراهمیت و حیاتی ای را با کشورهای دیگر منعقد کرد که برای غرب اهمیتی حیاتی دارند، توافقاتی که می توانند از نفوذ دیپلماتیک روسیه حمایت کنند و جایگاه و ارزش آن را بسیار تقویت کنند، از جمله نزدیکی روابط با چین، ایران، سوریه، کره شمالی و پاکستان. پوتین در همان دوران در دیداری تاکید کرد که دولت او متعهد می شود در پشت دیوار آهنین جدید، یک کشور منزوی در عرصه جهانی نباشد.[1] در این میان موقعیت و جایگاه بسیار ویژه جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان، برای روسیه ای که می کوشد گرفتار انزوای جهانی نگردد از اهمیتی دوچندان برخوردار است.
دیدارهای متعدد مقامات ایران و روسیه در طی یکسال گذشته و در نهایت حضور ولادمیر پوتین برای دومین بار در ایران آنهم پس از هشت سال حکایت از گسترش روز افزون همکاری های دوکشور در موضوعات مختلف و راهبردی دارد. در این یادداشت مروری خواهیم داشت به مهمترین دیدارهای مقامات دوکشور روسیه و ایران در یکسال گذشته که در نهایت به سفر پوتین به تهران ختم می شود.
دیدار معروف «سپر»!
1- دیدار عصر دوشنبه (7 مهر1393) ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با دکتر روحانی (که بعد از نشست سران ساحلی دریای خزر در آستاراخان روسیه برگزار شد)؛ دیداری که در بحبوحه مذاکرات هسته ای صورت می گرفت و با هدیه معنی دار پوتین به روحانی بازتاب و تحلیل و تفسیرهای مختلفی را درپی داشت. آن زمان، چهار دیدار دو رئیس جمهور طی یکسال، نشان از شتابی داشت که دو کشور بزرگ و همسایه برای توسعه روابط آغاز کرده بودند.
در پایان این دیدار بود که رئیس جمهور روسیه سپر رزمی یکی از سربازان شاه عباس اول (قرن هفدهم) را به رئیس جمهور ایران هدیه داد. پوتین آخرین جمله ای که با لبخند به روحانی گفت، این بود: «ظاهرا این سپر بدست حریف افتاده، اما ایران برنده آن نبرد بود.»
عده از کارشناسان و تحلیلگران داخلی هدیه «سپر» از جانب پوتین به روحانی، آنهم در اوج مذاکرات هسته ای را دعوت تلویحی پوتین به ایستادگی و مقاومت بیشتر تیم مذاکره کننده ایران، در برابر خواسته های غرب تعبیر و تفسیر کردند.
سفر نماینده رهبری به مسکو
2- در بهمن ماه 1393«علی اکبر ولایتی» مشاور امور بین الملل رهبر معظم انقلاب به عنوان فرستاده ویژه رییس جمهوری اسلامی ایران به مسکو سفر کرد و در دیدار با ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه، پیام روحانی را تسلیم وی کرد. ولایتی در دیدار با پوتین که بیش از یک ساعت به طول انجامید، ضمن تسلیم پیام رییس جمهوری کشورمان، درباره موضوع های دوجانبه، چندجانبه و بین المللی بحث و تبادل نظر کرد.
رییس جمهور روسیه در این دیدار ضمن استقبال از توسعه همکاری ها میان تهران و مسکو، دیدگاه های خود را نسبت به پیام رییس جمهوری ایران اعلام کرد. وبگاه خبری روسی «ایران رو» که به بررسی آخرین تحولات ایران و روسیه در جهان میپردازد، طی گزارشی به سفر«دکتر علی اکبر ولایتی» به روسیه اشاره کرده و نوشت:« تهران با انتخاب فرستادهاش به مسکو علامت میدهد که از مذاکره با آمریکا نفعی نخواهد برد.»
در بخشی از این گزارش با اشاره به دلیل انتخاب دکتر ولایتی از سوی ایران برای سفر به مسکو آمده است: «ولایتی وزیر امور خارجه اسبق ایران، از سیاستمداران بانفوذی است که در دفتر رهبر معظم ایران هم اینک فعالیت میکند».[2]
سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به روسیه
3- 24فروردین سال جاری سفر علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به روسیه رفت. در این دیدار بود که ولادیمیر پوتین رییس جمهور این کشور با امضای فرمانی محدودیت فروش موشکهای پدافند هوایی اس-300 به جمهوری اسلامی ایران را لغو کرد. دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان با تشریح گفت وگوهای انجام شده با همتای روسی خود بر مواضع مشترک دو کشور در موضوعاتی چون بحران یمن و نفی تجاوز به این کشور، عضویت ایران در سازمان همکاریهای شانگهای و ضرورت لغو مجموعه تحریمهای اعمال شده علیه جمهوری اسلامی همزمان با امضا موافقتنامه هسته ای تاکید کرد.
سفر وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
3- اواخرفروردین سال جاری «حسین دهقان» وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح کشورمان تهران را به مقصد مسکو ترک کرد تا در کنفرانس امنیت بین المللی سال 2015 (16 و 17 آوریل- 27 و 28 فروردین) شرکت کند. در آن سفر که بهدعوت همتای روس دهقان صورت گرفته بود، وزیر دفاع کشورمان ضمن سخنرانی در جمع نمایندگان 15 کشور و حاضران در کنفرانس، با مقامهای روسیه و نیز نمایندگان یاد شده در مورد مسایل گوناگون منطقه و جهان به رایزنی و گفتگو پرداختند.
این سفر به نوعی پاسخ به سفر «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه به تهران در اواخر دی ماه 1393 و نشانه ای از تلاش دو کشور برای گشودن فصلی نو در همکاریهای دفاعی و نظامی بهشمار میرفت.
دیدار روحانی و پوتین در نیویورک
5- هفت مهرماه سال جاری دکتر روحانی در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل با پوتین دیدار و گفتگو کرد. در این دیدارد بود که رییس جمهور روسیه با ابراز امیدواری برای سفر به تهران، بر تقویت و تعمیق و ارتقای سطح روابط دو کشور در حوزه های اقتصادی، علمی و راهبردی تاکید کرد.
دیدار پوتین با رئیس مجلس شورای اسلامی ایران
6- علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در آبان ماه سال جاری بود که در دیدار با رییس جمهور روسیه از نقش سازنده وی در حل و فصل پرونده هسته ای ایران تشکر کرد و گفت: کار با روسیه در شرایط جدید قطعا رو به گسترش خواهد بود. ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه نیز در این دیدار، از دکتر لاریجانی خواست سلام گرم وی را به مقام معظم رهبری و همچنین دکتر روحانی رییس جمهور برساند.
وی با تاکید بر اینکه پرونده هسته ای ایران با منطق و مذاکره به اتمام رسید گفت: گفتگوی من با اقای روحانی در نیویورک بسیار سازنده بود و هم اکنون روابط مسکو و تهران در حال توسعه است.
سفر پوتین به تهران
اولین بار آذرماه 1393 (دسامبر2014) بود که پوتین سفر خود به تهران را ممکن دانست. پوتین در کنفرانس مطبوعاتی بزرگ سالانه خود اظهار داشت: "سفر من به تهران کاملا ممکن است و ما آنرا از طریق کانال های دیپلماتیک در زمان مناسب با ایران هماهنگ خواهیم کرد".
رییس جمهور روسیه ضمن اشاره به دیدار های منظم خود با حسن روحانی رییس جمهور ایران گفت:"اگر ببینیم که به دیدار جداگانه ای نیاز داریم، هیچگونه محدودیتی در رابطه با هیچگونه فشار خارجی نداریم"[3]
7- سرانجام در 2 آبان 1394 پوتین پس از ورود به فرودگاه مهرآباد در اقدامی بی سابقه مستقیم به سمت خیابان فلسطین تهران رفت و با آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری دیدار کرد. رئیس جمهور روسیه در حاشیۀ این دیدار یکی از قدیمیترین نسخههای خطی قرآن کریم را به ایشان اهدا کرد.
این سفر بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشته و کارشناسان و تحلیلگران، این سفر را فصل نوینی در تعمیق روابط و اتحاد راهبردی دو کشور قلمداد نمودند.
عزیمت مستقیم پوتین از فرودگاه بدون تشریفات جهت دیدار با رهبر انقلاب و هدیه قرآنی نفیس که دارای ارزش برجسته مادی و معنوی می باشد نشان از درک صحیح پوتین از جایگاه رهبری در تعیین خطوط راهبردی و استراتژیک ایران و نیز شخصیت معنوی و کاریزمای رهبرانقلاب علاوه بر سایر ابعاد شخصیتی ایشان دارد. در عین حال این پیام را به دنبال دارد که روسیه با اسلام سر ناسازگاری و چالش نداشته و برای کتاب آسمانی این دین الهی آنقدر ارزش و اهمیت قائل هست که آن را به عنوان هدیه ای ارزشمند، پیشکش رهبر جمهوری اسلامی ایران کند.
پینوشت:
[1] http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1943016/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%88%DB%8C%E2%80%8C+%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87+%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1+%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7+%D8%A8%D9%87+%DA%A9%D9%85%DA%A9+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86.html
[2] http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931110000438
[3] http://ir.sputniknews.com/persian.ruvr.ru/2014_12_18/281426442/
منبع:تبیین