به گزارش خبرگزاری تسنیم از گلپایگان، سنگ نگارهها یا هنرهای صخرهای هر گونه خط و نقش به جای مانده از دستان بشر بر بستر سنگها و صخرهها هستند که یکی از کهنترین آثار تاریخی به جای مانده از انسانها به شمار میروند و به تعبیری میتوان آنها را مادر هنر، خط و فرهنگها دانست.
انسانهای کهن بسیاری از عقاید، آداب و رسوم و باورها و شیوههای زندگی خویش را چه با هدف ماندگاری و چه با هدف رساندن پیامشان به دیگران بر پیکره سنگها نقش میکردند و به همین دلیل با مطالعه بر روی سنگ نگارهها میتوان به سیر تکاملی خط پی برد و به بسیاری از حلقههای مفقوده در تکامل هنری بشر در گذشتههای دور تا به امروز دست یافت.
در شهرستان گلپایگان بزرگترین و کاملترین مجموعه سنگ نگارهها و نقوش صخرهای ایران از دورههای کهن زندگی انسانها وجود دارد و پژوهشگران در مدت 6 سال پژوهش روی سنگ نگاره شهرستان گلپایگان موفق به کشف 30 منطقه دارای سنگ نگاره و نمونههای منحصر به فردی از خطوط باستانی شدهاند.
در میان سنگ نگارههای گلپایگان کلکسیونی از نقوش حیوانات مختلفی همچون بزکوهی، قوچ کوهی، آهو، انسان، اسب، گرگ، شیر، شتر یک کوهان و دوکوهان، پلنگ، گراز، گوزن مرال، شوکا و زرد ایرانی، مار، لاک پشت، و بسیاری دیگر از حیوانات وجود دارد.
بیش از 75 درصد از نقوش سنگ نگارههای گلپایگان را بزکوهی به خود اختصاص داده و این امر بدین خاطر است که بزکوهی در ایران باستان نمادی از آب، فراوانی نعمت و زایندگی بوده است.
صورت فلکی یا پیکر آسمانی مجموعههای از ستارهها است که از دیدگاه زمینی به شکل خاصی تشبیه و نامگذاری شده که در سنگ نگارههای گلپایگان هم دیده شده و در ارتباط نزدیک با اعتقاد پیشینیان درباره خوش یمن بودن و فال نیک است، ارتباط دیگر پیکرهای آسمانی را میتوان به تقویم و گاهشماری نسبت داد.
اما آنچه در این منطقه بسیار و جالب و جذاب به نظر میرسد مشاهده نقش نخل در میان سنگ نگارههای تیمره گلپایگان است با وجود اینکه دلایلی مبنی بر زیست این گونه گیاهی در این منطقه وجود ندارد.
محسن جمالی پژوهشگر سنگ نگارههای تاریخی گلپایگان در این باره به تسنیم گفت: سنگ نگارهها یادگارهای پیشینیان روی سطح صاف سنگها و صخرهها هستند. سنگهایی که به سان بومهای نقاشی عرصه را برای هنرنمایی پیشینیان مهیا میکردهاند و البته هنر و فرهنگ و باور آنها نیز در این میان تاثیر بسزایی داشته است.
وی افزود: گلپایگان با دارا بودن بیش از 30 منطقه دارای نقوش صخرهای و سنگ نگاره به عنوان قطب هنر صخرهای ایران مطرح است و نگارههای صخرهای این منطقه از حیث زیبایی، قدمت، گستردگی و مفاهیم ارزشمند تاریخی در ایران بیمانند است.
نگارنده کتاب "سنگ نگارههای گلپایگان؛ گذرگاه تاریخ" با اشاره به کشف نقوش جدید در این منطقه گفت: یکی از کشفهای مهم در این رابطه کشف نقش درخت نخل در میان سنگ نگارههای تیمره شهرستان گلپایگان بوده که بسیار حائز اهمیت است.
وی بیان کرد: این در حالی است که با توجه به اقلیم و آب و هوای شهرستان گلپایگان و همچنین بررسی شواهد و مستندات تاریخی هیچگونه شواهد و دلایلی مبنی بر زیست اینگونه گیاهی در منطقه ندارد. بر این اساس بسیاری از فرضیات دیگر از جمله نمایش محیط طبیعی در بحث انگیزش ایجادی این نقوش رد میشود و باید به سراغ دیگر فرضیات برویم.
جمالی تصریح کرد: در مرحله نخست میتوان آن را به کاروانیانی نسبت داد که یا در مناطق دارای این گیاه زیست میکردهاند یا از این مناطق عبور کردهاند، اما فرضیه قویتر این که ممکن است این نقش حاصل باورها و اعتقادات انسانهای همزمان بوده باشد.
وی افزود: اما از آنجاییکه نقش مذکور شباهت زیادی به نقش نخل روی استوانههای هخامنشی دارد میتوان این نقش را هم دوره آنها و همچنین با مفاهیم اسطورهای آنها همسان دانست، مفهومی که در افسانه درخت آسوریک بیشتر جلوهگری میکند.
پژوهشگر سنگ نگارههای گلپایگان گفت: منظومه درخت آسوریک از مشهورترین آثار مکتوب بازمانده ایران باستان و به زبان پهلوی اشکانی است و شرح مناظره حیوان بز (نماد آب و فراوانی در ایران باستان) و درخت نخل است. در مناظرهای که بز با درخت نخل دارد و سرانجام به پیروزی بز میانجامد. (بز و درخت نخل هر کدام نماد مفهومی در زمان خود بودهاند)
وی خاطرنشان کرد: نکته جالب توجه اینکه در نگاره گلپایگان در بالای نقش درخت نخل نقش دو بزکوهی دیده میشود که دلایل محکمتری بر درستی این فرضیه به ما نشان میدهد.
جمالی با اشاره به اهمیت توجه به این مجموعه ارزشمند گفت: این اثر تاریخی ارزشمند همچون نگینی در میان سنگ نگارههای ایران میدرخشد و متاسفانه جز تابش آفتاب و بارش باران و وزش باد همنشینی ندارد و امیدواریم با تدابیری که اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در نظر میگیرد شاهد حفظ و حراست از این اثر ارزشمند و به تبع آن رونق گردشگری در این بخش شویم.
انتهای پیام/