به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، محدوده جغرافیایی تحقیق حوزهای آبریز دشت بیرجند است که ویژگیهای جغرافیایی خاص آن را از سایر حوزهها در خراسان جنوبی متمایز ساخته است.
خشکسالی سالها است که بر استان خراسان جنوبی سایه افکنده است و هر سال داغتر بر عطش چشمهها و قناتها و چاهها افزوده میشود.
سونامی خشکسالی داستان دردناکی است که آن چنان بر جان استان خراسان جنوبی افتاده که هیچ چیز از درخت، باغ، چشمه، قنات و چاه گرفته تا ماهی، زنبور، حیاتوحش و غیره از آسیب آن در امان نماندهاند.
اینک در آستانه ورود به 18 سال خشکسالی در این استان کویری به هر طرف که نگاه کنی رد پای خشکسالی جایی عمیق بر جای گذاشته است.
از خشک شدن قناتها، از بین رفتن درختان، بیکاری کشاورزان و روی آوردن به شغلهای کاذب، مهاجرت درصد قابلتوجهی از ساکنان روستاها تنها بخشی از پیامدهای خشکسالی مداوم در این استان بوده است.
اگر بخواهیم گذرا به مسائل و مشکلات حاصل از خشکسالی و خسارتهای آن در این استان اشاره کنیم کتاب قطوری خواهد شد که دردنامه مرارتهای ساکنان این دیار کویری را حکایت خواهد کرد.
استان خراسان جنوبی به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و حاشیه کویر با حوادث طبیعی مختلف از جمله خشکسالی مواجه است.
خشکسالی باعث بروز افت شدید منابع زیرزمینی شده است
قاینات روزگاری به عنوان نگین سبز کویر خراسان جنوبی و برخوردار از بهترین منابع و دشتهای آبی منطقه بود و طبیعتی سبز و روستاهای آباد آن را احاطه کرده بود به ویژه زمانی که آب آشامیدنی روستائیان بدون کمترین مشکل و با بهترین کیفیت از چشمهها و قنوات تأمین میشد.
اما با گذشت زمان و افت منابع آبهای زیرزمینی و خشکیدن دهها بند و نیمه چاههایی که تأمین و تسهیل کننده جریان آب قناتها و چشمهها بودند، خوشبینی که پیرامون دشتهای وسیع سرسبز وجود داشت، از بین رفت.
هر سال و هر روزی که میگذرد کمبود آب شرب در روستاهای قاینات بیشتر خودش را نشان میدهد به طوری که در حال حاضر بخش قابل توجهی از روستاهای قاینات با تانکر آبرسانی میشود.
این در حالی است که فرسودگی شبکههای آبرسانی و به تبع آن درصد بالای هدر رفت آب در کنار کمبود اعتبارات برای بازسازی شبکههای تأمین منابع پایدار آب شرب مشکلات موجود را حادتر کرده است.
مدیر امور آب و فاضلاب روستایی قاین در این باره در گفتوگو با خبرنگار تسنیم گفت: خشکسالی 17 ساله بیش از هر چیز منابع آبی شهرستان قاینات را تحت الشعاع قرار داده و باعث بروز افت شدید منابع زیرزمینی شده و روستاهای قاین را تشنهتر از قبل کرده است.
کاهش آب شرب روز به روز در قاین حادتر میشود
عیدی این موضوع را از بزرگترین چالشهای پیش رو عنوان کرد و افزود: مشکل کاهش آب شرب در این شهرستان روز به روز محسوستر شده و با تشدید تبعات آن قطعا اهالی روستاهای قاینات در تابستان با کمبود شدید کمی و کیفی آب شرب مواجه خواهند شد.
مدیر امور آب و فاضلاب روستایی شهرستان قاینات بیان کرد: آب شرب مورد نیاز 127 روستای شهرستان قاینات از 54 منبع آبی شامل 36 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق، 7 رشته قنات و 11 دهنه چشمه آب تأمین میشود.
عیدی گفت: در حال حاضر 10 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق و 15 رشته قنات و دهنه چشمه به دلیل کمبود آب شرب از مدار تولید خارج شده و تعدادی از منابع آبی دیگر در آستانه خشکیدن است و با توجه به اینکه با کاهش بارندگی در سال گذشته مواجه بودیم قطعا این مشکلات هر روز بیشتر خواهد شد.
مدیر امور آب و فاضلاب روستایی قاین از خارج شدن 6 روستای قاینات از چرخه آبرسانی با تانکر سیار خبر داد و تصریح کرد: در سال گذشته تعداد 46 روستا با تانکر سیار آبرسانی میشد که علیرغم خشکسالیها در منطقه آب و فاضلاب روستایی این شهرستان توانست 6 روستای پرجمعیت را از چرخه آبرسانی سیار در سال 94 خارج کند.
وی ادامه داد: در حال حاضر 40 روستای شهرستان با 10 هزار و 259 خانوار در هر ماه یک هزار و 630 سرویس آب با حجم 19 هزار و 560 متر مکعب با تانکر آبرسانی میشود.
مدیر امور آب و فاضلاب روستایی قاین تصریح کرد: بعضی از روستاها مانند گلگنج و جلگه سده و رومشتیک بیشترین سرویس حمل آب را به خود اختصاص داده بودند که با آبرسانی پایدار به طور دائم از نعمت آب شرب بهداشتی و سالم بهرهمند و سبب خوشحالی مردم این روستاها شده است.
عیدی به روستاهایی که از چرخه آبرسانی سیار خارج شدهاند اشاره کرد و افزود: روستای گلگنج با 81 خانوار، رومشتیک با 85 خانوار، فرخی با 85 خانوار، جلگه سده با 75 خانوار، جنت آباد با 46 خانوار و روستای وزق با 12 خانوادر از چرخه آبرسانی با تانکر خارج شدهاند.
مدیر امور آب و فاضلاب روستایی بیرجند نیز بیان کرد: بررسی مصرف مشترکین در 6 دوره سال 94 نشان میدهد متوسط مصرف در تابستان 94 نسبت به مدت مشابه سال 93 مقدار 18 درصد افزایش داشته است.
تنها با رعایت الگوی مصرف میتوان از قطعی آب جلوگیری کرد
صفوی نژاد گفت: با توجه به وضعیت منابع آبی و تاسیسات موجود تنها با رعایت الگوی مصرف و صرفه جویی میتوان از قطعی آب جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: متاسفانه با خشک شدن منابع آب کشاورزی در روستاها برخی از مشترکین از شبکه آبرسانی برای آبیاری باغات استفاده میکنند و این در حالی است که انشعاب آب فقط برای مصارف شرب و بهداشتی واگذار شده و استفاده غیر از آن تخلف محسوب میشود.
مدیر امور آب و فاضلاب روستایی بیرجند تصریح کرد: استفاده از آب شبکه در ساخت و سازها، پروژههای سنگ فرش معابر نیز بدون مجوز و توجه به ظرفیت شبکه سبب کاهش افت فشار و قطعی آب در برخی شبکههای روستایی میشود.
صفوی نژاد افزود: متاسفانه در حالی که خشکسالی و کاهش چشمگیر نزولات آسمانی روستائیان را مجبور به مهاجرت میکند واگذاری زمین از سوی بنیاد مسکن برای ساخت خانههای موقت و مشکلات عدیدهای که برای خدماترسانی ایجاد کرده است لزوم نظامند توسعه روستاها قطعا در کاهش هزینههای جاری دولت و هزینه کرد بهینه منابع مالی موثر است.
170 میلیون مترمکعب آب در خراسان جنوبی اضافه برداشت میشود
مدیرعامل آب منطقهای خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه در حال حاضر 170 میلیون متر مکعب آب در استان اضافه برداشت میشود گفت: منابع آبی خراسان جنوبی با بیلان منفی از نظر تغذیه و برداشت روبهرو است.
حسین امامی اظهار داشت: برای تأمین آب مورد نیاز خراسان جنوبی سه طرح انتقال آب که شامل انتقال آب از سد دوستی، دریای عمان و طرح باروری ابرها از چند سال گذشته بوده در حال پیگیری است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب از منابع زیرزمینی خراسان جنوبی برداشت میشود افزود: 90 درصد آن در بخش کشاورزی به مصرف میرسد و راندمان بهرهوری از آب در این بخش 35 تا 40 درصد است.
منابع آبی خراسان جنوبی با بیلان منفی روبهرو است
مدیرعامل آب منطقهای خراسان جنوبی با بیان اینکه در حال حاضر 170 میلیون مترمکعب آب در خراسان جنوبی اضافه برداشت میشود گفت: منابع آبی خراسان جنوبی با بیلان منفی از نظر تغذیه و برداشت روبهرو است.
امامی افزود: در حال حاضر مشکلاتی در بحث کمی و کیفی منابع آبی وجود دارد و در برخی از نقاط خراسان جنوبی افت منابع زیر زمینی بالای یک متر است.
وی با بیان اینکه در سال گذشته از طریق کنتورگذاری صرفهجوییهای بسیار خوبی انجام شده است اظهار داشت: یکی از برنامههای کلان ما کنتورگذاری بوده که با تلاشهای زیاد در سال گذشته صرفهجویی خوبی حاصل شده است و باید تلاش کنیم تا پایان سال مالی امسال کنتورگذاری را به 100 درصد برسانیم و کل مصرف آب خراسان جنوبی را روزانه رصد کنیم.
مدیرعامل آب منطقهای خراسان جنوبی گفت: 40 محدوده مطالعاتی در استان تعداد دشتهای ممنوعه را 22 دشت اعلام کرده که از این میان دو دشت سده و سرایان ممنوعه بحرانی و براساس تحلیل دادههای شبکه سنجش آب خراسان جنوبی گویای افت سطح آب در دشت میغان و دهنو نهبندان است.
امامی افزود: بر اساس قانون توزیع عادلانه آب حفر چاه عمیق، نیمه عمیق و احداث قنات یا هرگونه افزایش بهره برداری از منابع آب در دو دشت میغان و دهنو شهرستان نهبندان به مدت 4 سال ممنوع است.
انتهای پیام/ح