تحول در شعر انقلاب در آینه اشعار استاد سبزواری/ منزل کودکی؛ آرامگاه ابدی شاعر انقلاب

به گزارش خبرگزاری تسنیم از سبزوار، حسین ممتحنی فرزند عبدالوهاب متخلص به حمید سبزواری در سال 1304 در سبزوار چشم به جهان گشود. در واقع حمید، تخلص شعری او است. سبزواری از شاعران انقلاب اسلامی است که از دوران جوانی شعرهای زیادی را در وصف انقلاب سروده است. از جمله آثار او می‌توان به دو مجموعه شعر با نام‌های "سرود درد" و "سرود سپیده" اشاره کرد.

حمید سبزواری را پدر شعر انقلاب می‌دانند زیرا هیچ شاعری به اندازه حمید سبزواری در خدمت اهداف، آرمان‌ها و شخصیت‌های انقلاب نبوده است پس لقب پدر شعر انقلاب برازنده و شایسته استاد حمید سبزواری است.

در همین راستا مسئول انجمن شعر سبزوار با بیان اینکه حمید سبزواری ابتدا در آموزش و پرورش مشغول به کار بود، گفت: در آن زمان به دلایل سیاسی و موضع گیری‌هایی که استاد سبزواری داشت از آموزش و پرورش اخراج شد و بعد به بانک بازرگانی در آن زمان رفت و در اوایل انقلاب خود را بازنشسته کرد.

حسین شنوایی با بیان اینکه حمید سبزواری پس از بازنشسته شدن، خود را وقف انقلاب و زبان انقلاب شدن کرد، افزود: شعر حمید سبزواری دو دوره کلی دارد که یکی مربوط به قبل از انقلاب و دیگری مربوط به بعد از انقلاب است که دفتر نخست وی سرود درد است و تمام شعرهای قبل انقلاب را در برمی‌گیرد و دفتر دوم وی سرود سپید و در بردارنده شعرهای بعد از انقلاب وی است.

وی با بیان اینکه شعرهای قبل از انقلاب سبزواری، نیز دو مرحله است، اظهار داشت: مرحله نخست مربوط به قبل از انقلاب تا قیام 15 خرداد یعنی از سال 1330 تا سال 1342 بود که شعرهای ایشان در این دوره بیشتر جنبه وطنی داشت و خیلی جهت گیری های مذهبی و سیاسی نداشت.

وی با بیان اینکه مرحله دوم شعرهای قبل از انقلاب استاد بیشتر جهت گیری‌های سیاسی و مذهبی پیدا کرد و سمت و سوی اسلامی، بازگشت به خویشتن و هویت اسلامی به خود گرفت، یادآور شد: از سال 42 به بعد حدود نیم قرن است که ایشان زبان گویایی برای انقلاب و مسائل اسلامی است.

شنوایی با بیان اینکه مجموع شعرهای دو دوره قبل از انقلاب سبزواری بیشتر در قالب‌های غزل و قصیده، دو بیتی پیوسته، مثنوی، رباعی و شعر نو نیمایی است، ادامه داد: از این میان عمده شعرهای وی در قالب قصیده است و معتبرترین آثار وی که آثار فخیم و معتبری است در قالب قصیده است و قصاید او یادآور قصاید ناصر خسرو است و از حیث لفظ و محتوا نیز یادآور قصاید مسعود سعد است.

ویژگی بارز غزلیات استاد سبزواری

وی با بیان اینکه غزلیات استاد سبزواری بیشتر سیاسی و اجتماعی است و خیلی جنبه شخصی ندارد، اظهار کرد: غزلیات استاد یادآور غزل های فرخی یزدی شاعر آزاده دوران معاصر پهلوی اول است.

این شاعر سبزواری بابیان اینکه محتوای بیشتر شعرهای دوران قبل از انقلاب سبزواری، درباره دوران حاکمیت ان زمان، توصیف نابسامانی‌ها، تشویش به قیام و آگاهی دادن به مردم بوده است، خاطرنشان کرد: حمید سبزواری در یکی از ابیات بسیار زیبای خود مبنی بر اینکه "من حمیدم نه ستایشگر هر محمود، حق پرستم نه ستاینده اهریمن" آزادگی و انقلابی بودنش کاملاً مشهود است.

استاد شنوایی با اشاره به اینکه برخی از غزل‌های سبزواری سبک هندی نیز دارد که خیلی حال و هوای انقلاب ندارد، اضافه کرد: آثار بعد از انقلاب استاد سبزواری به دو گروه اشعار انقلابی و اشعار عندی تقسیم می شود ضمن اینکه سبک حمید سبزواری سبک خراسانی است و اگرچه زبانش امروزی است ولی متعلق به همان دوران یعنی زبان فخیم خراسانی است.

شعر انقلابی بخش عمده اشعار استاد سبزواری

وی با بیان اینکه 90 درصد اشعار حمید سبزواری انقلابی و تنها 10 درصد آنها غزل هندی است، عنوان کرد: وی بعد از انقلاب بیشتر از قالب‌های غزل، قصیده و مثنوی استفاده می‌کرد.

وی با اشاره به اینکه وی حدود 400 سرود نیز ساخته است، ادامه داد: ساخت این تعداد سرودهایی که مربوط به مسائل انقلاب است بسیار چشمگیر می باشد که این سرودها در وصف مناسبت‌ها، شخصیت‌ها، پدیده‌های انقلاب، دفاع مقدس، نهادهای انقلابی است و کسی در ایران پیدا نمی‌شود که بیتی از این سرودها را نشنیده باشد.

شنوایی با اشاره به شعر معروف استاد سبزواری مبنی بر "خمینی ای امام" که در کوران انقلاب ساخته شد، گفت: به گفته خود استاد این سرود دیوار به دیوار کاخ نیاوران تمرین می‌شد؛ همچنین قصیده معروفی که در رسای شهید مطهری سروده‌اند از اهمیت بالایی برخوردار است.

استاد خود را وقف انقلاب کرد

شنوایی با تاکید بر اینکه استاد سبزواری چهره بسیار بارزی در مقوله سرود هستند، تصریح کرد: حمید سبزواری خود را وقف انقلاب کرد و علی رغم سیل انبوه تهمت‌ها و اتهاماتی که به وی وارد می شد همواره خود را زبان انقلاب می‌دانست.

این دوست دیرینه استاد سبزواری با بیان اینکه فربه و لاغر در شعر حمید سبزواری زیاد است، عنوان کرد: یکی از دلایل این امر این است که ایشان می خواستند پا به پای حوادث انقلاب حرکت کنند و این شتاب‌زدگی و عجله در سرودن شعرها سبب شد مقداری افت و خیز در کارهایشان بوجود آید.

وی افزود: حمید سبزواری از خود یک نوع ایثار شاعرانه به خرج داد و خود را وقف انقلاب کرد و پا به پا با زبانی که گاه به ناچار به زبان شعار نزدیک می شد، سعی کرد حوادث انقلاب را بیان کند؛ موضع گیری کند و شخصیت‌ها را تکریم و ستایش کند.

لحن کوبنده اشعار استاد سبزواری

مسئول انجمن شعر سبزوار با بیان اینکه استاد سبزواری روحیه انقلابی خود را سال‌های سال حفظ کرد و از اتهاماتی که به وی زدند نترسید و این امر بسیار قابل ستایش و تقدیر است، اظهار داشت: روحیات استاد علی‌رغم اشعارش که حماسی است و لحن قاطع و کوبنده‌ای دارد، بسیار مهربان است و دوستی را پاس می‌دارد و بسیار صریح است و مواضع و آرمان‌های خود را بیان کی گند که این امر خوشامد برخی‌ها نیست.

شنوایی با بیان اینکه استاد سبزواری در ابتدای کار خود بر این عقیده بود که شعر باید طبیعی باشد، خاطرنشان کرد: وی معتقد بود که شعر باید طبیعی باشد مانند یک جنگل که اگر آن را پیراسته و دستکاری کنیم یک پارک یا بوستان مصنوعی می شود و دیگر آن خاصیت طبیعی بودن خود را ندارد ولی بعد از مدتی که با دوستان و شعرای بزرگی همراه شد این حالت پیراستگی در اشعار وی تلطیف شد و به پیراستگی کارهای خود دقت نمود.

وی همچنین با اشاره به اینکه استاد سبزواری حرف برای گفتن بسیار دارد؛ یادآور شد: این پر حرفی و داشتن حرف‌های زیاد در اشعار استاد دیده می‌شود و گاهی می‌بینیم که اشعار وی دچار بلندی می شود خصوصا در قصاید که این امر نشات گرفته از روحیه ایشان است.

شنوایی در پایان با تاکید بر اینکه حمید سبزواری شایسته عنوان "پدر شعر انقلاب" است، بیان کرد: هیچ شاعری به اندازه حمید در خدمت اهداف، آرمان‌ها، شخصیت‌ها و نهادهای انقلاب نبوده و لقب پدر شعر انقلاب برازنده و شایسته استاد حمید سبزواری است.

استاد سبزواری تحولی در شعر انقلاب ایجاد کرد

غلامرضا شکوهی، پیشکسوت شعر مشهد نیز در این زمینه اظهار داشت: حمید سبزواری قبل از انقلاب صاحب شعرهایی بود که در آن برهه زمانی بسیار تاثیرگذار بود.

وی افزود: بعد از انقلاب با سرودن شعرهایی در ارتباط با دفاع مقدس، بسیج، امام خمینی (ره) و اشعاری وابسته به انقلاب تحولی در شعر انقلابی ایجاد کرد، اشعار وی در تهییج مردم و رزمندگان در زمان هشت سال دفاع مقدس بسیار مناسب و موثر بوده است، سبزواری را همه مردم به عنوان یکی از شعرایی که در ارتباط با دفاع مقدس و انقلاب اسلامی فعال است می‌شناسند.

شکوهی تصریح کرد: در گذشته روزهای جمعه در مشهد جلسه شعری دایر بود به نام جلسه شعر استاد فرخ و حمید سبزواری هر از گاهی روزهای جمعه به مشهد می‌آمدند و در این مراسم حضور پیدا می‌کردند، جلسه‌ای که با حضور ادبا و بزرگانی مانند کمال پور، باقرزاده، صاحب کار، شفیعی کدکنی برگزار می‌شد و استاد سبزواری شعرهایی در ارتباط با انقلاب قرائت می‌کرد و اکثر شاعران حمید سبزواری را در این جلسه شعر ملاقات می‌کردند.

این شاعر پیشکسوت انقلابی عنوان کرد: هرسال برای مراسم دیدار مقام معظم رهبری با شاعران کشور که دعوت می‌شویم استاد سبزواری به دلیل اینکه در طول سال مکرر در خدمت مقام معظم رهبری شعرخوانی دارند در این دیدار به شعرخوانی نمی‌پردازند و معتقد هستند که  شاعران جوان که امکان دارد سالی یک بار بیشتر توفیق شعرخوانی در محضر مقام معظم رهبری را نداشته باشند در این مراسم به شعر خوانی بپردازند.

مقدمه نویسی نخستین کتاب شعر حمید سبزواری توسط مقام معظم رهبری

امیر برزگر نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در مشهد مقدس اظهار داشت: استاد سبزواری از جمله شعرایی هستند که قبل از انقلاب خدمات فرهنگی و ادبی زیادی داشتند، قبل از اینکه دیگر شعرای هم طراز و هم ردیف وی به میان بیایند در جلسات شعر اشعاری که استاد سبزواری می‌سرودند را کسی جرات شنیدن نداشت.

وی افزود: استاد سبزواری آن زمان در انجمن فرخ اشعاری در حضور شاعران می‌خواندند که عده‌ای حتی جرات شنیدن نداشتند و جلسه را ترک می‌کردند در زمان انقلاب نیز سروده‌ها و ترانه‌های وی نیز بسیار کار ساز بود.

برزگر عنوان کرد: استاد سبزواری جایگاهشان در اشعار انقلابی به اندازه‌ای ارزشمند است که مقدمه نخستین کتاب وی تحت عنوان "سرود انقلاب" توسط مقام معظم رهبری که در آن زمان رئیس جمهور بودند نوشته شده است.

شاعر پیشکسوت خراسانی تصریح کرد: امروز سبک شعر جوانان تغییر کرده، بخشی از اشعار پیشرفت کرده اما بعضی از عناصر است که نمی‌تواند ماندگار باشد در صورتی که اشعار سبزواری، مشفق، اوستا، کمال و کاشانی همیشه ماندگار است.

وی خاطرنشان کرد: استاد سبزواری از شعرای بزرگی است که در زمینه انقلاب به ویژه با سرود «خمینی ای امام» بسیار موثر بوده اما امروز نسل جوان اشعار و سبک قدیم را نمی‌پسندند در حالی که اشعار امروز ماندگار نیست و مانند روزنامه تاریخ دارد در حالی که اشعار گذشته ماندگار مانده است.

قاسم رفیعا نیز در زمینه اشعار و شخصیت استاد سبزواری اظهار داشت: استاد سبزواری قبل از انقلاب با شروع حرکت‌های انقلابی مردم تا پیروزی انقلاب اشعار زیادی سرود و به همین دلیل حضور وی در بین شاعران انقلاب پررنگ تر حس می‌شود.

وی افزود: استاد گرمارودی نیز اشعار انقلابی زیادی سروده است اما سبزواری در حوزه ترانه بیشتر فعالیت داشت و بخش عمده‌ای از سرودهای انقلابی وی تبدیل به خاطرات اکثر جوانان و نوجوانان دهه شصت شده است برای ما که پابه پای انقلاب بزرگ شده ایم آثار سبزواری بسیار خاطره انگیز است و تکرار هر ساله این اشعار در دهه فجر نشان دهنده ماندگاری آثار سبزواری است که از آن جمله می‌توان به اثر «خمینی؛ ای امام» اشاره کرد.

رفیعا با بیان اینکه خاطره شدن و ماندگاری آثار حمید سبزواری به دلیل عصری است که در آن شعر سروده است گفت: عصری که سبزواری اشعار انقلابی خود را سروده است حال و هوای کشور نیز کاملا حس انقلابی داشته است و این حس در زمان جنگ نیز همراه حمید سبزواری بوده است، از این رو ترانه‌های سبزواری به اندازه یک فیلم سینمایی، اثر نقاشی و یک کتاب و داستان در ذهن همه خاطره شده است.

این شاعر خراسانی بیان کرد: سال گذشته برای ضبط یک برنامه با استاد سبزواری به سفر حج رفتیم و حجاج برایشان بسیار جالب بود که با استاد سبزواری در یک کاروان هستند و توجه خاصی به وی داشتند هر چند سبزواری در آن برهه نیز حال مساعدی نداشت اما بارها برای حجاج شعرخوانی کرد و در خانه خدا خاطره به یادماندنی برای من به ارمغان آورد.

تدفین استاد در سبزوار

محسن ممتحنی اظهار داشت: مراسم تشییع و تدفین استاد سبزواری در شهر سبزوار به عنوان زادگاه و براساس وصیت ایشان برگزار می‌شود.

وی با اشاره به برگزاری نشست ستاد ارتحال استاد سبزواری تصریح کرد: در نشستی که با مسئولان شهر سبزوار در این زمینه داشتیم، مسائل مختلفی در زمینه برگزاری خاکسپاری استاد سبزواری مطرح شد که هنوز به جمع بندی نهایی در این حوزه نرسیده‌ایم.

ممتحنی با بیان اینکه مسئولان شهر سبزوار محل‌های مختلفی را برای خاکسپاری استاد به ما پیشنهاد داده اند،عنوان کرد: مهمترین گزینه و علاقه خانواده استاد سبزواری در این زمینه خاکسپاری در محل منزل تولد ایشان است.

وی ادامه داد: البته بزرگان و مسئولان شهر معتقدند که محل منزل پدری استاد با توجه به وضعیت فعلی منزل کودکی استاد به دنبال مکان دیگری در شان و خور ایشان هستند.

ممتحنی با بیان اینکه اشعار استاد سبزواری همواره منطبق با حرکت جامعه بود تصریح کرد: اشعار پدر برخاسته از روحیه انقلابی ایشان و حساسیت او به مسائل اجتماع و مردم بود و هربار که موضوع مهمی در کشور مطرح می‌شد استاد نسبت به آن حساس و با سرودن شهری به آن واکنش نشان می داد.

به گزارش تسنیم، استاد حمید سبزواری شاعر پیشکسوت انقلاب به‌دلیل کهولت سن و بیماری، بامداد امروز در بیمارستان آسیا دار فانی را وداع گفت.

انتهای پیام/