‌سفر به بهشت ایران در کویر لوت/روستایی کویری با طبع شاعری/حکایت شاعران کم‌سوادی که دهسلم را جهانی کردند

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، در یک روز گرم تابستان که خورشید به اندازه تمام وجودش گرمای طاقت‌فرسای خود را بر آسمان کویر افکنده بود پا در جاده گذاشته تا از روستایی در شهرستان نهبندان گزارش تهیه کنم.

آنقدر هوا گرم و آفتاب سوزان بود که هر لحظه احساس سوختن به انسان دست می‌داد و ماشین نیز با تمام توان سرعت داشت اما گویا جاده تمام شدنی نبود و گاهی شیشه‌های اتومبیل را باز کرده تا از هوای طبیعت استفاده کنم اما با باز کردن شیشه گرد و خاک تمام ماشین را فرا می‌گرفت.

در مسیر بیشتر تریلی‌هایی رد می‌شدند که بار آن‌ها سنگ بود و گاهی ممکن بود نیم ساعت یک بار هم یک ماشین سواری عبور نکند و خدا نکند پیاده باشی تا مجبور باشی با ماشین عبوری این مسیر را بروی زیرا گاهی باید ساعت‌ها کنار جاده افق را نگاه کنی و سر به آسمان خدا را دعا کنی تا یک ماشین عبور کرده تا به دهسلم بروی.

دهسلم؛ بهشت کویر لوت ایران

ساعتی در ماشین به مسیر ادامه داده تا بالاخره به مقصد رسیدم آری اینجا روستای دهلسم در 90 کیلومتری محور نهبندان ـ زاهدان واقع شده که به لحاظ طبیعت زیبا وسر سبز آن در کویر به بهشت کویر لوت ایران معروف است.

اینجا دور افتاده‌ترین نقطه خراسان جنوبی و آخرین روستای استان خراسان جنوبی از سمت نهبندان به زاهدان است، مکانی آشنا برای خارجی‌ها اما گمنام در داخل خراسان جنوبی به گونه ای که کمتر افرادی از نام وآوازه این روستا با خبر هستند.

از ماشین پیاده شدم تا ورودی جاده روستا را پیاده طی کنم و کنار جاده صدای اشعاری مرا به سمت خود جلب کرد اشعاری که توسط مرد کشاورزی که در حال آبیاری زمین‌هایش بود قرائت می‌شد و با خود اینگونه زمزمه می‌کرد: "جاده‌مان از سال 60 در دست تعمیر است هنوز بودجه‌ها صرف بزرگراه و اتوبان می‌شود یک صدم از بودجه‌هایی که خرج مترو می‌کنیم خرج این استان بشه بهتر زتهران می‌شود".

به سمت مرد کشاورز رفتم و به او سلام کرده و به خاطر این شعر خدا قوت گفته و از نام شاعر آن را جویا شدم.

مرد کشاورز در حالی که بیل کشاورزی خود را از زمین درآورده وبر دوشش گذاشت با لبخندی به من اشاره کرد و گفت: دختر جان اگر به من و اشعارم خرده نگیری، اشعاری که شنیدی از من است.

من که با شنیدن این سخن تعجب کردم به او گفتم دارید شوخی می‌کنید حاج آقا مگر می‌شود.

مرد کشاورز به سمت روستا اشاره کرد و گفت: به داخل روستا بروید تا از شنیدن اشعار ناب مردمان روستا استفاده کرده و مطمئن شوید که وضعیت شعر وشاعری در روستای دهسلم چگونه است.

و اینگونه بود که موضوع گزارشم را تغییر داده و برای پرس و جو در زمینه شعر و شاعری در این روستا در دل کویر به دل جاده زده تا خود را به روستا برسانم.

دهسلم آخرین روستای حوزه استحفاظی نهبندان است که این روستا ویژگی‌های بارز منطقه کویری در آن متبلور شده و دارای خانه‌های گنبدی و گلی و نخلستان‌های خرما جلوه‌ای از زیبایی این روستا است.

در گوشه‌ای از نخلستان‌های خرمای روستای دهسلم در بافت قدیمی این روستا قلعه قدیمی قرار داشته که دیوارهای آن هنوز پا برجا است و دهسلم یکی از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی است که در مجاورت گرم‌ترین نقطه از زمین قرار دارد.

دهسلم دارای مرتفع‌ترین، وسیع‌ترین و زیبا‌ترین تپه‌های ماسه‌ای کشور است که مورد توجه بسیاری از کویر نوردان داخلی و خارجی قرار گرفته و این روستا از مهم‌ترین روستاهای کویری شهرستان نهبندان است که جاذبه‌های گردشگری زیادی مانند بزرگ‌ترین نخلستان خراسان، دریاچه نمک، رود شور و زمین‌های پاشتری دارد.

از زیبایی‌ها و جاذبه‌های طبیعی این روستا که بگذریم، پرورش شتر شغل اصلی مردمان این اهالی است و به دلیل اینکه قنات روستا نسبت به دیگر روستاهای پر آب‌تر است کشاورزی تا حدودی آن رونق داشته و علاوه بر خرما، جو، گندم و پنبه در این روستا کشت می‌شود.

اهالی روستای دهسلم از مدیریت زنان در این روستا گفته و معتقد هستند که زنان این روستا نقش زیادی در فعالیت‌های مختلف داشته و حضور زنان سبب رونق بیشتر روستا نسبت به روستاهای همجوار خود شده است و مدیریت این بانوان سبب شده تا مردم سنت‌های رفتاری و فرهنگی خود اعم از نوع پوشش و نوع زندگی خود را به خوبی حفظ کنند.

روستایی کویری با طبع شاعری

روستای دهسلم 400 نفر جمعیت دارد که بیش از 160 تا 200 نفر آنها شاعر بوده و شعر می‌سرایند و اجداد این مردمان کویری هم همگی شاعر بوده و البته تاکنون هیچ اقدامی برای ثبت اشعار خود نکرده‌اند و کوچک‌ترین شاعر روستا دهسلم 15 سال وپیر‌ترین آن 98 سال سن دارد.

بیشتر افراد شاعر در روستای دهسلم نهبندان کم سواد و بی سواد بوده و بیشتر اشعار آن‌ها با موضوع وقایع روز کشور و مشکلات روستا و شهرستان نهبندان است.

امروز با تعدادی از مردمان این خطه از کویر هم نوا می‌شویم تا بدانیم در کنار سختی و دور افتاده‌ترین نقطه خراسان جنوبی ذوق و قریحه شعر و شعاری موج زده و بی‌سوادی مانعی برای این هنر آن‌ها نمی‌شود.

پیرمرد در حال بالا رفتن از درختان خرما بود به سن وسالش نمی‌آمد که بتواند تنه قطور درخت خرما را بالا رود طناب را بر پشتش بست و با پاهای بدون کفش تنه درخت خرما را که به بلندی روستای دهسلم بود بالا رفت.

زهرا از پایین درخت نگاه پدربزرگ کرده و منتظر چیدن خرما توسط پدربزرگ است، پیرمرد نفس زنان بر بلندای درخت خرما رسید، از آن بالا که نگاهش می‌کردی خستگی از وجودش موج می‌زد اما او با شکوه وصلابت به پایین می‌نگریست و در حال نگاه کردن به ما، اشعاری در وصف خرمای روستای دهسلم می‌خواند.

از زهرا پرسیدم پدر بزرگ تمام این اشعار را حفظ است، با این سن خوب توانسته است کتاب خانواده و اشعار شاعران را حفظ کند، زهرا تبسمی کرد و گفت: این‌ها اشعار خود پدربزرگم است و او سواد خواندن و نوشتن ندارد که بتواند کتاب بخواند.

برایم خیلی جالب بود شاعری بی سواد، اما اشعاری پر مغز و گران مایه را بسراید و اشعارش را همه حفظ کرده و با صدای بلند برایمان می‌خواند.

زهرا به همراه پدربزرگش را تنها گذشته و راه را ادامه دادم هنوز در فکر معمای شعر و شاعری بدون سواد پدر بزرگ زهرا بودم که ناگهان خانمی نگاهم را به خود جلب کرد،‌ام مشغول چیدن جو بود و فرزندش را بر پشت خود محکم بسته بود به او خدا قوت گفتم و او در جواب من با خواندن قطعه بیتی جوابم را از دور داد.

برایم جالب شد پیشش رفتم و خواستم در مورد سختی کار از او بپرسم، باب سخن را با او باز کردم واز ماجرای پدر بزرگ زهرا و اشعارش گفتم.

خانم سلمی در حالی که لبخندی بر لب‌هایش جاری شد به من اینگونه گفت: ما مردمان دهسلم اگر چه دور افتاده و محروم هستیم و سواد زیادی نداریم، اما برای خوب شدن حال دلمان شعر می‌گوییم.

خانم سلمی با بیان اینگه شعر گفتن را از کسی یاد نگرفته اما به خوبی شعر می‌سراید، افزود: بیشتر اشعارم را بعد از نماز صبح سروده ام و هر زمانی که نماز صبح می‌خوانم ذهنم ناخودآگاه به سمت اشعار و سرودن می‌رود و در موضوعات مختلف شعر می‌گویم.

وی با بیان اینکه در سه سال قبل در مورد 22 بهمن ماه شعری سروده اظهار داشت: برای سرودن این شعر از رهبرم کمک گرفته  واز خدا خواستم تا به خاطر وجود مقام معظم رهبری به من کمک کند تا اشعارم را بتوانم آماده کنم و در مراسم راهپیمایی بخوانم و بعد از شعر 22 بهمن ماه اشعاری در وصف امیر المومنان تنها در مدت 2 ساعت سرودم.

مردمان دهسلم نهبندان با آنکه از قدرت شعر زیادی برخوردار هستند، اما تاکنون نتوانسته‌اند اشعار خود را در کتابی چاپ کنند به گونه‌ای که اهالی این روستا که در گذشته زیسته و در حال حاضر در قید حیات نیستند، اشعارشان هم نبود و کسی از آن‌ها نمی‌داند.

مردم این روستا در کنار تحمل طوفان‌های شدید، هنگامی که در کوچه وخیابان روستا قدم زده و به مشکلات خود فکر می‌کنند در وصف آن‌ها شعر می‌سرایند، گویی شعر و شاعری با زندگی آن‌ها عجین شده است اما خواسته آن‌ها تهیه کتاب و جمع آوری اشعارشان است.

مدیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان نهبندان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند اظهار داشت: همانگونه که مطلع هستید مردمان این نقطه از کویر، قریحه شعر گویی داشته و شاعران خوب و بزرگی دارند که از نمونه آن‌ها می‌توان به مرحوم حسن مروی اشاره کرد.

علی هاشمی افزود: این شاعر برجسته که سواد خواندن و نوشتن نیز نداشت مجموعه اشعاری در مدح ائمه اطهار، پیروزی انقلاب اسلامی، ارتحال امام، معرفی روستای دهسلم به کشور اشعاری نابی سورده است و او با سرودن اشعاری ناب در زمینه محرومیت روستای دهسلم ولایتمداری مردم این خطه از کویر را به گوش مسئولان استانی و کشوری به ویژه دفتر مناطق محروم کشور رسانده و سبب شده تا این روستا در کشور معرفی شود.

وی با بیان اینکه تاکنون تلاش شده تا آثار مرحوم مروی را جمع آوری و تا حدودی تایپ کنیم، اظهار داشت: بیشتر مردم در روستای دهسلم نهبندان که ذوق و قریحه شعری دارند، بی‌سواد و یا در حد یا سه کلاس سواد داشته و تاکنون اشعاری را جمع آوری کرده اما فرهنگ و ارشاد اسلامی نتوانسته آن‌ها را به چاپ برساند.

معرفی روستای کویری دهسلم در گرو اشعار شاعران

رئیس فرهنگ و ارشاد اسلامی نهبندان بیان کرد: اگر امروز دهسلم و کویر آن به عنوان قطب گردشگری معرفی شده در راستای اشعار و تلاش‌های مرحوم مروی بوده است.

وی گفت: مروی به قدری با اشعارش توانسته بود خود را در دل دفتر مناطق محروم کشور جای کند که آن‌ها را برای بازدید نزدیک به نهبندان و دهسلم کشانده و در آن زمان مقرر شد تا اشعار او توسط این دفتر مناطق محروم کشور به چاپ برسد اما بعد از گذشت چندین سال و تغییر مسئول نهاد مربوطه این امر محقق نشد.

پایه گذاری انجمن شعر مروی در دهسلم

هاشمی با بیان اینکه ما تا کنون شاعران واشعار مردمان دهسلم را شناسایی کردیم، افزود: دولت نمی‌تواند مستقیما در زمینه چاپ کتاب برای اشعار آن‌ها وارد شود وتا کنون اشعار مرحوم مروی تایپ شده واماده چاپ است ومقر است به محض اینکه فضای فیزیکی در دهسلم برقرار وجام ومکان ما مشخص شود، انجمن شعر مروی را در دهسلم پایه گذاری که بام حوریت خود شاعران بومی این روستا باشد.

وی اظهار داشت: امید است بعد از پایه گذاری انجمن شب و شعر مروی در روستای دهسلم با کمک افراد تحصیل کرده این روستا و افراد بومی بتوانیم اشعار را پالایش و بررسی کنیم تا برای چاپ آماده شود، بعد از انجام این مراحل ما هم از طریق محل اعتبارات در فرهنگ و ارشاد اسلامی بتوانیم در زمینه چاپ کتاب کمک کنیم.

اما یکی از نکات قابل توجه در اشعار شاعران این روستا این است که اشعار ساده و قابل فهم برای تمامی سنین است و اگر چه مردمان آن‌ها بیشتر از 5 یا 4 کلاس بیشتر سواد نداشته اما گاهی اشعار از پختگی خاصی برخوردار است.

طبق گفته مردم در گذشته نوحه و روضه قالب اشعار مردمان این منطقه بوده و مهاجرت از دهسلم به شهر خیلی کم بوده زیرا جوانان این روستا در دهسلم ازدواج کرده و در همین جا ساکن می‌شوند.

اما سخنم با مسئولان این است که اگر به شعر شاعری و تأمین نیازهای مردمان دورافتاده‌ترین خطه از خاک خراسان جنوبی توجه نکرده و برای رفع محرومیت‌ها تلاش نکنند در آینده باید وقت و اعتبارات بیشتری برای جبران آن هزینه کنند و شاید در آن زمان دیگر اثری از ذوق و قریحه مردم برای پرداختن به شعر نباشد.

گزارش اعظم انصاری

انتهای پیام/