به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، آفتاب از درز میان زیرپردهای خاکیرنگ و پرده تور سرک میکشد روی فرش اتاق، تند و براق. مرضیه از جایش بلند میشود، پرده را میکشد و دوباره مینشیند روی زیراندازی که برای پاک کردن سبزیها پهن کرده. ریزنقش است و مادر دوبچه. یک مشت جعفری برمیدارد، دکمه روشن سبزیخردکن را میزند و جعفریها را داخل محفظه میریزد. میان صدای بلند این استوانه فلزی میگوید: «هر فصل یه کاری میکنم. بهار لواشک درست میکنم بیشتر. تابستونها سبزی قرمه و آش پاک میکنم و میفروشم. ترشی و شور هم تو زمستون.» حالا چهارسال میشود که اهالی «یبارک»، روستای حاشیهای شهریار سبزی و ترشی و لواشکشان را از مرضیه میخرند که مجبور است خرج شوهر و دو دخترش را بدهد. خسرو، شوهر مرضیه کارگر یکی از چوببریهای اطراف بود که حشیشی شد. بعد هم آنقدر مصرفش رفت بالا که حالا افتاده گوشه خانه: «تا دوسال پیش خونههای مردم کار میکردم تو تهران. نمیرسیدم به بچهها. شب تا میخواستم برگردم غروب میشد و تاریک. اگه دیر میرسیدم خونه کتکم میزد.» اینها را میگوید و یک مشت دیگر جعفری میریزد داخل سبزیخردکن. دو سال پیش بود که خانمهای مسجد پول گذاشتند و برایش این سبزیخردکن را خریدند تا دیگر مجبور نباشد در راه برگشت به خانه روزی صدبار به آسمان چشم بدوزد که نکند هوا تاریک شود و هنوز به خانه نرسیده باشد. «سرپرست خانوار»؛ این واژه را به مرضیه و زنان دیگری مانند او میگویند که باید خرج زندگی خودشان و بچههایشان را بدهند و گاهی هزینههای شوهر معتاد یا مریضشان هم میشود سربار این خرج. زنانی که به گفته فیروزفر، رئیس ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار شهرداری تهران هنوز یک سیستم یکپارچه برای ساماندهی آنان وجود ندارد: «16هزار و 537 پرونده در شهرداری تهران به ثبت رسیده است که هیچکدام از این زنان سرپرست خانواده تحت پوشش هیچ نهادی نیستند و اغلب آنها بهلحاظ درآمدی، دو دهک بالاتر از زنان تحت پوشش کمیته زنان هستند. از این 16هزار نفر، 5000 نفر به علت فوت همسر، 4000 نفر مطلقه، 1172 نفر مجرد قطعی و 4800 نفر بدسرپرست هستند، شناسنامه ندارند و در سطح طلاق هستند و اگر بخواهیم پیشگیری کنیم باید روی این جمعیت بیشتر متمرکز باشیم.» مرضیه 38ساله است و باید در این سن بار زندگی را تنها به دوش بکشد، آن هم بدون پشتوانه.
مشکلی که جوان تر شده است
تحمل این حجم از فشار و مشکلات برای یک زن جوان بسیار سخت و طاقتفرساست. البته گویا در این سالها تعداد زنان جوانی که مجبورند بار زندگی را به دوش بکشند بیشتر از سالهای قبل شده و میانگین سنی این زنان کاهش یافته چون بنا به گفته فیروزفر، امروز میانگین سنی سرپرست خانوار شدن زنان از 51 به 40 سال رسیده است. موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری ایران میگوید: «ما هر ساله شاهد افزایش میزان زنان سرپرست خانوار در کشور هستیم که یکی از مهمترین علل افرایش این زنان در کشور طلاق است. اگر امروز میانگین سنی این زنان کاهش یافته شاید عمدهترین دلیل آن کاهش سن طلاقها در جامعه است. از طرفی چون طبق دستورالعمل سازمانهای حمایتی زنان سرپرست خانوار شامل زنان بیوه، زنان مطلقه، همسران مردان معتاد، همسران مردان زندانی، همسران مردان بیکار، همسران مردان مهاجر، همسران مردانی که در نظاموظیفه مشغول خدمت هستند، همسران مردان از کار افتاده، زنان خودسرپرست (زنان سالمند تنها)، دختران خودسرپرست(دختران بیسرپرستی که هرگز ازدواج نکردهاند) هستند و چون در هرکدام از این پدیدهها شاهد کاهش سن زنان هستیم بنابراین به همان نسبت میانگین سن زنان سرپرست خانوار هم کاهش مییابد. اما شاید دو دلیل عمدهاش همان کاهش سن طلاق و افزایش تجرد قطعی زنان باشد.»
آماری که در دست نیست
یکی از موضوعات اصلی در مسأله زنان سرپرست خانوار ، موضوع تعداد این زنان است. آمار رسمی که درباره این زنان وجود دارد مربوط به سرشماری نفوس و مسکن سال 1385 است که در آن محاسبه زنان سرپرست خانوار شرایط خاصی دارد. براساس سرشماری نفوس و مسکن سال 85 تعداد خانوادههای مردسرپرست در ایران، بیش از 15میلیون و 711هزار خانوار و تعداد خانوادههای زنسرپرست نیز بیش از یکمیلیون و 641هزار خانوار بوده است. بهعبارت دیگر، بر اساس سرشماری سال 1385، میزان سهم زنان در سرپرستی خانوادهها،9/4درصد بوده است که این میزان در سال 1375، 8/4درصد بوده و طی یک دهه یکدرصد رشد داشته است، اما سال گذشته «انوشیروان محسنی بندپی» رئیس سازمان بهزیستی به افزایش آمار زنان سرپرست خانوار در چندسال اخیر اشاره کرد و گفت که تعداد زنان سرپرست خانوار در سال 70، یکمیلیون و 200هزار نفر و در سال 85، یکمیلیون و 600هزار نفر بوده است که آمار زنان سرپرست خانواده در سال 90 به 2 میلیون و 500هزار افزایش یافته که بنا به گفته محسنی بندپی، نشاندهنده رشد ٥٥درصدی این آسیب اجتماعی است. موسوی چلک میگوید: «این تعداد زنان سرپرست خانوار زنانی را شامل میشود که در ضوابط سرشماری نفوس و مسکن میگنجد، اما آمار دیگری از زنان وجود دارد که مربوط به آمار سازمانهای حمایتی است که الزاما با ضوابط سرشماری نفوس و مسکن یکی نیست و چون زنان شوهرداری که مجبورند خرج خانواده را بدهند و بار زندگی بر دوش آنهاست را هم شامل میشود، بسیار آمار بالاتری دارد.» این اختلاف آماری که چلک از آنها نام میبرد بخش عمدهاش از آنجا حاصل میشود که بهطور مثال زنانی که شوهرشان زندان، معتاد یا سرباز است در سرشماری نفوس و مسکن محاسبه نمیشوند.
٥٠ هزار تومان برای هر خانواده
شاید عمدهترین مشکل این زنان موضوع تأمین معاش و هزینههای زندگی باشد. مسألهای که دولت قبل با طرح حمایت از این زنان سعی کرد آن را مرتفع کند، اما به نظر میرسد این طرح در عمل بسیار ضعیف و ناکارآمد بود. چلک در اینباره میگوید: «میزان پرداختی نظامهای حمایتی به خانواده یکنفره ٥٣هزار تومان است و اگر خانواده ٥نفره یا بیشتر باشد این رقم به حدود ١٠٠هزار تومان میرسد، درحالیکه باید یکسوم حقوق کارمندان دولت یعنی دومیلیون ریال به آنان پرداخت شود.» چلک میگوید این زنان نیازمند توانمندسازی و حمایت هستند که شامل موارد مختلفی چون تأمین مسکن، وامهای حمایتی اشتغال، آموزشهای فنی و حرفهای و بیمه میشود: «کمک به این زنان موضوعی فراسازمانی است و ارگانهای مختلفی باید به این زنان کمک کنند. یکی از چالشهای پیشروی این زنان موضوع بیمه است. بیشتر زنان سرپرست خانوار شامل بیمه سلامت میشوند که نسبت به سایر بیمهها مانند بیمه تأمین اجتماعی خدمات کمتری را به بیمهشونده میدهد و برای آنها حق بازنشستگی هم قایل نیست.»
به گفته چلک، موضوع زنان سرپرست خانوار، موضوع امروز و دیروز نیست و موضوعی است که سیواندی سال به آن کمتوجهی شده و حالا رسیدگی به آن کار چهارسال نیست و از طرفی بار مالی زیادی را بر دوش دولت میگذارد. رئیس انجمن مددکاری ایران حذف یارانه دهکهای بالای جامعه و بالابردن خدمات ارگانهای غیردولتی به این زنان را بخشی از راهکار حل مشکلات آنها میداند و در این بین نقش عموم جامعه در کمک به این زنان را هم مهم میشمارد: «در گذشته اگر زن سرپرست خانواری در منطقه، محله یا روستایی وجود داشت توسط اطرافیان مورد حمایت قرار میگرفت ولی امروز مسئولیتهای اجتماعی توسط مردم، بستگان و حتی خانواده افراد به دلایل مختلف کمتر شده و نیاز به کمک سازمانهای حمایتی بیش از پیش احساس میشود.»
زنان سرپرست خانوار قشری بسیار آسیبپذیرند و از آنجا که علاوه بر خودشان مسئولیت و تأمین آینده فرزندانشان هم به عهده آنان است، نیازمند حمایت جدی هستند؛ حمایتی که شاید بتوان با وضع قوانین جدید حمایتی از آنها انجام داد. اما به نظر میرسد حتی حالا که میانگین سنی این زنان حدود ١٠سال کاهش داشته و به گفته جامعهشناسان و روانشناسان این موضوع احتمال بروز آسیب در این قشر را افزایش میدهد، اما موضوع زنان سرپرست خانوار فعلا در اولویت نمایندگان خانه ملت نیست و چرخ قوانین حمایتی از این زنان همچنان بر همان مدار ناکارآمد قبلی میچرخد و فعلا امیدی به بهبود وضع این زنان نیست.
منبع: شهروند
انتهای پیام/