«بورس ایده» خالی از رونق؛ معا مله تنها ۵ اختراع طی ۲ سال!

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، زمانی که بازاردارایی های فکری یا بورس ایده باهدف عرضه اختراعات و ایده های نوآورانه در سال93و با انجام اولین معامله  درفرابورس راه اندازی شد به نظر می رسید با این اقدام امکانی برای مبتکران فراهم خواهد شد تادر فضایی شفاف و رقابتی، اختراعات و دارایی های فکری خود را با قیمت مناسب دراختیارسرمایه‌گذاران قرار دهند. به این ترتیب یکی از حلقه های موثر برای برقراری ارتباط بین صنعت ودانشگاه ایجاد خواهد شد .اما اکنون با گذشت بیش از2 سال از راه اندازی بورس ایده،  این بازار خالی از رونق است؛به طوری که هم اکنون از مجموع 138اختراع عرضه شده درفرابورس معامله  اختراعات در این بازار به کندی  انجام می شودو طی این مدت تنها  5 اختراع به فروش رفته است .

بازار دارایی های فکری چیست ؟

بازار دارایی های  فکری فرابورس که از آن با عنوان «بورس ایده» نیز یاد می‌شود، برای استفاده از ظرفیت‌های علمی به منظور پاسخ گویی به نیاز بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات و در راستای اجرای قانون برنامه پنجم توسعه و حمایت از حقوق فکری، معنوی و مادی اختراعات و طرح‌های مالکیت صنعتی شکل گرفته است تا محلی برای معامله شفاف ایده ها، اختراعات و طرح های صنعتی باشد.

بنابراین براساس چنین تعریفی بازار دارایی های فکری جایی است که شما ایده‌ها، اختراعات، اندیشه‌ها وافکارتان را برای فروش ارائه می‌کنید و خریدارانی که به‌ این ایده نیاز دارند، آن رادر یک فضای رقابتی به بهترین قیمت ممکن خریداری می کنند.به این ترتیب ضمن تامین منابع مالی لازم برای تجاری‌سازی و عملیاتی‌کردن اختراعات و طرح‌ها، زمینه ورود این طرح ها واختراعات به بخش صنعت به منظور رفع  نیاز صنایع  فراهم می شود . به این ترتیب هرچه‌ ایده یا اختراع عرضه شده در فرابورس  جذاب‌تر وکار بردی تر باشد متقاضیان بیشتری نیز در بورس ایده خواهد داشت.
بنابراین مخترعان در گام اول با  ثبت ایده  خود وتبدیل آن به گواهی ثبت اختراع وعرضه این گواهی در فرابورس وارد بازار دادو ستد طرح ها واختراعات می شوند.

این اوراق با قیمت مشخصی روی تابلوی فرابورس نمایش داده می‌شود و در این مرحله است که متقاضیان این اختراعات و ایده ها شامل سرمایه گذاران، صاحبان بنگاه‌های صنعتی یا برخی شرکت‌های تجاری و به طور کلی کسانی که نیازمند این ایده و اختراع باشند، در یک فضای رقابتی اقدام به خرید اختراع می کنند.

اهمیت  ایجاد بازار دارایی های فکری

به گفته معاون توسعه و مدیریت منابع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری  با وجود جایگاه ارزشمند مخترعان ایرانی در تولید علم و تولید فناوری، متاسفانه طی سال های گذشته  برنامه‌ریزی  جدی  برای تبدیل علم به محصول و به عبارتی تجاری سازی  اختراعات  صورت نگرفته و همین عامل باعث شده است جایگاه مناسبی در عرصه تبدیل علم به محصول نداشته‌ باشیم ونتوانیم  علم  کاربردی را در زندگی  روزمره مردم وارد کنیم. به این منظور یکی از مهم ترین برنامه ریزی هایی که برای رفع این خلا انجام شد، راه اندازی بورس ایده یا بازاردارایی های فکری بود  که با همکاری معاون علمی وسازمان بورس به بار نشست .

وی با اشاره به اهمیت راه اندازی بورس ایده تصریح کرد :  بازار دارایی های فکری، بهترین محمل ارتباط صنعت و دانشگاه و  بهترین بستر برای تجاری سازی اختراعات است ونخبگان می توانند ایده خود رادراین بازار عرضه و معامله کنند. در واقع  افتتاح  این بازار که مهم ترین هدف آن حمایت و به جریان انداختن علم و اندیشه و فکر در شریان های صنعت کشور است  فرصت بسیار مناسبی را از این لحاظ در اختیار  نخبگان، صاحبان اندیشه و مبتکران قرار می دهد تا ضمن  فراهم کردن  زمینه مناسب برای تجاری سازی ایده ها و اختراعات ، موضوع تولید ثروت از علم  را که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری  بوده است محقق کنند وسهم  اقتصاد دانش بنیان را در اقتصاد کلان کشور ارتقا ببخشند .

امیر هامونی، مدیر عامل فرابورس نیز در بیان اهمیت بورس ایده گفت : بازار دارایی های فکری می‌تواند بستر مناسبی برای تعامل و همکاری صاحبان ایده  باشد و بازار سرمایه را فراهم آورد.در بازار دارایی های فکری، طراحان، مخترعان و ایده‌پردازان با ارائه طرح‌های خود می‌توانند از کمک سرمایه‌گذاران و مشارکت‌کنندگان منتفع شوند و از سوی دیگر سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند نیازهای خود را از این طریق بر آورده کنند.
وی افزود : بورس ایده اهداف منحصر به‌فردی دارد که مهم‌ترین آن ها حمایت از دارندگان دانش فنی و امتیاز ثبت اختراعات به‌منظور ارزش‌گذاری دارایی معنوی و همچنین تخفیف ریسک‌‌های قیمتی مرتبط با اوراق بهادار مبتنی بر مالکیت معنوی است. علاوه بر این تسهیل انتقال فناوری، تسهیل قیمت‌گذاری منطقی اوراق مالکیت معنوی بر مبنای قیمت یک بازار رقابتی و نیز ارتقای شاخص ثبت اختراعات کشور در مراجع بین‌المللی به‌عنوان یکی از شاخص‌های اصلی توسعه علم و فناوری، در زمره دیگر اهداف راه‌اندازی این بازار تعریف شده است.

به گفته هامونی، حرکت به سمت هدفمند شدن اختراعات، کاربردی کردن پایان‌نامه‌های دانشجویان و تکیه بر نیازهای عینی بازار، ایجاد ارزش افزوده از اختراعات در راه‌اندازی اقتصاد دانش ‌بنیان و استفاده از اسناد اختراعات ارزش‌گذاری شده در فرابورس به‌عنوان وثیقه در نهادهای بانکی نیز از دیگر اهدافی است که برای بازار دارایی های  فکری فرابورس در نظر گرفته شده است.

تاریخچه راه اندازی بازاردارایی های فکری در ایران

طرح راه اندازی بازار دارایی های  فکری به منظور تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی جدید و ارزش گذاری دارایی های فکری،  به‌عنوان یکی از بازارهای نوین مالی از سال 1391 شکل گرفت . به دنبال بررسی ابعاد مختلف این طرح، مقررات مبتنی براین بازار در اواخر سال 1392  تدوین  شد وبه این ترتیب مقررات بازار دارایی‌های فکری رسما فعالیت خود را با انعقاد تفاهم‌نامه میان سازمان بورس و اوراق بهادار کشور و پارک علم و فناوری پردیس و ذیل شرکت فرابورس ایران، در بازار سوم فرابورس آغاز کرد و  اولین معامله در این بازار در خرداد  سال 1393 صورت گرفت.

عرضه 138اختراع در بازار دارایی های فکری

در شرایطی که بیش از 2 سال از راه اندازی  بازار دارایی های  فکری  می گذرد ،به گفته  معاون توسعه وبرنامه ریزی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری تاکنون 138 اختراع در تابلوی بورس ایده راه اندازی شده که درنتیجه آن تاکنون با انعقاد 5 قرار داد فروش دارایی فکری 5 اختراع یا ایده دراین بازار مبادله شده که از این لحاظ حجم ریالی قراردادهای منعقد شده حدود 40 میلیارد ریال و بسیار کمتر از حد انتظار بوده است .

دلایل ناکامی   معاملات میان سرمایه‌گذاران و مخترعان دربورس ایده

سید مهدی علم الهدی،  معاون پذیرش و ناشران شرکت فرابورس ایران نیز با انتقاد از گردش مالی بازار دارایی های فکری گفت : از زمان راه اندازی بازار دارایی های فکری با وجود آن که انتظار می رفت این بازارگردش مالی مطلوبی داشته باشد؛اما پس از گذشت بیش از 2 سال از ایجاد چنین ساختاری، این اتفاق نیفتادو با وجودتلاش‌های انجام شده برای افزایش ارتباط میان صاحبان سرمایه و مخترعان، معاملات این 2گروه به سرانجام نرسید.

وی افزود:زمانی که بازار دارایی های فکری ایجاد شدتصور براین بودکه سرانجام فضایی ایجاد شده است که دارایی های فکری ارزش گذاری خواهد شد  ومخترعان می توانند اختراعات خود را در این فضا به فروش برسانند، در حالی که اکنون از مجموع  اختراعات عرضه شده درفرابورس  تنها 5 فقره آن به معامله انجامیده که به طور میانگین سالی فقط 2 اختراع وایده معامله شده است.  در بورس سرعت خیلی بالاست و چنین آمار فروشی به هیچ وجه مطلوب نیست.

معاون پذیرش و ناشران شرکت فرابورس ایران افزود: البته در این میان باید این نکته را نیز درنظر داشت که برخی از اختراعات عرضه شده دراین بازاراساسا ارزش تجاری سازی ندارند، با این حال تعداد اختراعاتی هم که دارای ارزش تجاری سازی هستند کم نیست اما متاسفانه استقبالی از این بازارصورت نمی گیرد. به همین دلیل باید ریشه یابی کنیم که چرا این بازار نتیجه دلخواه ما را نداشته است.

نبود زبان مشترک بین مخترعان و سرمایه گذاران

علم الهدی، مهم ترین عامل در تجاری سازی نشدن ایده ها و تبدیل  طرح های مخترعان به محصول  را نبود زبان مشترک بین مخترعان و سرمایه گذاران دانست و تصریح کرد: در واقع نبود ادبیات مشترک بین فعالان بزرگ سرمایه و مخترعان می تواند دلیلی برای به تحقق نرسیدن نتیجه یک طرح تحقیقاتی باشد. مخترعان اغلب با دیدگاه علمی خود صحبت می کنند و از سوی دیگر، فعالان و سرمایه گذاران گرایش مالی دارند.
به گفته وی،همچنین برخی طرح های تحقیقاتی برای ورود به بازار آماده نیستند به همین دلیل مورد توجه سرمایه گذاران قرار نمی گیرند بنابراین باید راهکارهای مختلفی را برای رفع این معضل دنبال کرد که به نظر می رسد برگزاری جشنواره های مختلف  می تواند تا حدودی این مشکل را برطرف کند زیرا طرح ها به سرمایه گذاران همان حوزه معرفی می شوند.همچنین راه اندازی نهادهای مالی تخصصی و صندوق های سرمایه گذاری جسورانه می تواند بیشتر طرح های تحقیقاتی را به مرحله عملیاتی نزدیک کند.

لزوم تسهیل فرآ یند عرضه اختراعات در فرابورس

علم الهدی در پاسخ به این موضوع که به نظر می رسد روند طولانی وپیچیدگی فرآیند عرضه اختراعات در فرابورس از جمله موارد دیگری باشد که معاملات بازار دارایی های فکری را باکندی همراه کرده است ،گفت: بله ما هم قبول داریم  وبه نظر می رسد این فرآیند تا حدودی پیچیده وطولانی است. براین اساس  درصددیم این فرآیند را تسهیل کنیم  .

وی ادامه داد: به طور معمول  هر طرحی در ابتدای اجرا نقایص وایراد هایی دارد که به تدریج باید آن ها را برطرف کرد.درباره  بورس ایده نیزاز ابتدای راه اندازی این بازار ما به دنبال این بودیم که نقایص را شناسایی وبرطرف کنیم . اکنون نیز بخشی از این نقایص مانند مراحل ثبت و... قابل برطرف شدن است وبرخی هم مانند نقل وانتقالات  که نیازمند طی مراحل تشریفات  است و اساسا  به قوه قضاییه مربوط می شود، از طرف ما قابل انجام نیست.

وی با بیان این که دستور العمل تسریع در روند معاملات بورس ایده در دست طراحی است، گفت : مهم ترین بندی که در این دستور العمل پیش بینی شده ، ایجاد واسطه های نوآوری  در بورس ایده است  که تا پیش از این در بازار دارایی های فکری وجود نداشت . این واسطه ها نقش مهمی در جریان فروش ایده واختراعات خواهند داشت ووظیفه آن ها این است که خریداران اصلی را به این سیستم معرفی کنند و در این صورت کسانی معرفی شوند که بدانند این بازار خریدار دارد .

  وی یکی از اقدامات مهم  برای رونق بازار دارایی های فکری را راه اندازی  صندوق های جسورانه ( صندوق های  vc ) اعلام کرد و افزود :  با توجه به استقبال نکردن سرمایه گذاران  از بازار دارایی های فکری وخرید اختراع وایده، یکی از اقدامات مهمی که برای رفع این خلا انجام شد ،راه اندازی  صندوق های جسورانه بود که این  صندوق ها با مجوزبورس فعالیت  می کنند  .

وی ادامه داد : به منظور افزایش گردش مالی این بازار اقدام به ایجاد نهادهای مالی تخصصی کردیم که با ابزارهای مالی اعطا شده از سوی سازمان بورس به ما، زمینه برای فعالیت بیشتر این صندوق‌ها ایجاد شد؛ به گونه‌ای که موافقت اصولی تاسیس 5 صندوق جسورانه صادر شده است و اکنون این صندوق ها راه اندازی شده اند.

معاون پذیرش و ناشران شرکت فرابورس ایران با بیان این که فعالیت های  جسورانه از 20 سال گذشته در کشور ایجاد شده بود، خاطرنشان کرد:  این فعالیت ها توسط نهاد هایی صورت می گرفت  که ساختار حقوقی شان به طور عمده در قالب شرکت سهامی بود و در قالب صندوق و براساس اساسنامه  نبوده است بنابراین با راه اندازی این صندوق ها امیدواریم  بتوانیم مانند آن چه در دنیا وجود دارد و صندوق هایی از این قبیل به صورت   تشکل های بسیار  حرفه ای و با گردش بالا فعالیت می کنند روند خریدو فروش، معاملات وتجاری سازی این ایده ها را  رونق ببخشیم .

وی تصریح کرد : البته باایجاد صندوق های جسورانه  عرضه اختراعات در بورس  مطابق روال سابق  انجام خواهد شد اما  به جای آن که   این اختراعات روزها در انتظار خریدار باشند ،به صندوق های جسورانه معرفی می شوند .
وی تاکید کرد: سرمایه ثبتی این صندوق‌ها 10 تا 50 میلیارد تومان است و امیدواریم فعالان این حوزه بتوانند از تسهیلات این صندوق بهره‌مند شوند.

دکتر احمدی،  معاون پژوهش وفناوری  وزارت علوم  نیز با آسیب شناسی دلایل رونق پایین معاملات در بورس ایده  گفت : بورس ایده می تواند الگوی موفقی باشد اما مشکل عمده ای که هم اکنون در کشور  ما وجود دارد و می توان آن را  به عنوان یکی از عوامل  مهم در کندی روند معاملات در بورس ایده  به شمار آورد ، بحث مالکیت فکری است .معاون پژوهش وفناوری  وزارت علوم تاکید کرد : بورس ایده زمانی موفق خواهد بود که حق مالکیت فکری به عنوان یک قانون قوی در کل کشور به رسمیت شناخته شود در حالی که اکنون بحث پتنت (Patnet) وفروش مالکیت فکری در ایران در جایگاه واقعی خود نیست و دلیل آن هم این است  که ما صنعتی نداریم که بخواهد برای لیسانس خرج و سرمایه گذاری کند،  در حالی که  به  اعتقادمن، ما در این حوزه  یک ظرفیت انفجاری داریم . وی ادامه داد :  وقتی قرار است لیسانس یک کالاو اختراعی  را بفروشیم، این بدان معنا ست که علاوه بر بازار های داخلی و منطقه ای،   بازارهای  بین المللی را نیز باید  مد نظر داشته باشیم و این موضوع اتفاق نخواهد افتاد مگر این که ما مهم ترین رکن و مهم ترین زیرساخت مورد نیاز برای این موضوع یعنی حق مالکیت فکری را در کشور اجرا کنیم.

البته یکی از اقدامات مهمی که در این زمینه انجام شده بحث  توجه جدی به حقوق مالکیت فکری دربرنامه ششم است که در صورت تصویب نهایی می تواند خلاء های بسیاری را  در این حوزه برطرف کند .
وی خاطر نشان کرد : در شرایط کنونی توسعه کشوردر گروی آن است که به سمت دارایی های نامشهود برویم کاری که دنیا برای آن سرمایه گذاری می کند به طوری که در کشورهای  اروپایی بیش از 85درصد سرمایه گذاری ها   بر  دارایی های نامشهود  متمرکز شده است در حالی که   در ایران این موضوع هنوز جزو سیاست های تجاری واقتصادی ما نیست.
  وی تصریح کرد : امید واریم با این هدف گذاری که  در زمینه بازار دارایی های فکری انجام شده است و به موازات آن تصویب قانون مالکیت فکری،  روز به روز بیشتر  شاهد ثروت آفرینی  از دارایی های  نامشهود باشیم .

منبع: خراسان

انتهای پیام/

بازگشت به سایر رسانه‎ها