اهمیت سرشماری نفوس و مسکن و ضرورت همکاری با ماموران/ برنامه‌ریزی برای آینده کشور در گرو آمار و اطلاعات صحیح
مدیران و برنامه‌ریزان بدون داشتن یک برنامه جامع آماری و داده‌های اطلاعاتی نمی‌توانند در زمینه مسائل شهری و زیرساختی صمیم‌گیری کنند.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم به نقل از کیهان
نام و نام‌خانوادگی:
تابعیت:
وابستگی با سرپرست خانوار:
جنس:
دین:
وضع اقامت:
محل اقامت:
وضع سواد:
نوع محل سکونت خانوار:
وضع فعالیت و... سوالاتی از این قبیل در فرم سرشماری نفوس و مسکن امسال و سال‌های گذشته به چشم می‌خورد. در کشور ما هر 10 سال یک بار مطابق با جدیدترین روش‌های علمی روز، سرشماری نفوس و مسکن با فرمان رئیس‌جمهور مطابق با ماده 4 قانون مرکز آمار ایران توسط این مرکز انجام شد که از سال 1390 به پنج سال یک بار تغییر پیدا کرد. این آمار و ارقام در واقع سرنوشت سال‌های آینده را بر اساس آمار اطلاعات جمع‌آوری شده مشخص خواهند کرد.
برنامه‌ریزی یکی از اولویت‌هایی است که هم در زندگی شخصی و هم در زندگی اجتماعی نقش مهمی دارد و موجب تحلیل وضعیت موجود و پیش‌بینی وضعیت آینده خواهد شد. در واقع آمار و اطلاعات یکی از عوامل موثر و ضروری برای برنامه‌ریزی، ارزیابی عملکردها و تصمیم‌گیری در سطوح مختلف مدیریت است و غالب سیاستگذاری‌ها و تعیین خط‌مشی‌ها با اتکاء به همین آمار و اطلاعات صورت می‌گیرد. استفاده از داده‌های آماری و ابزارهای سرشماری یکی از مهم‌ترین و مطمئن‌ترین راه‌ها برای برنامه‌ریزی‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است و سیاستگذاران، برنامه‌ریزان و کارشناسان برای تدوین سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های خود به داده‌های آمار نیاز دارند.
نگاهی تاریخی
ایرانیان از جمله ملت‌هایی هستند که علاوه بر نقشی که در گسترش تمدن بشری و علوم داشتند در زمینه آمار و برنامه‌ریزی پیشرو بوده‌اند. در ایران باستان سرشماری‌های عمومی جمعیت برای دریافت مالیات سرانه و تعیین شماره مردان قادر به جنگ، انجام می‌شده است.
در دوره ساسانیان سرشماری سربازان تا بدانجا اهمیت داشت که نبود امکانات پیشرفته برای سرشماری دست به اقدام ابتکاری و جالبی می‌زدند بدین ترتیب که سبدی پر از تیر قبل و بعد از جنگ در مکانی نزدیک به میدان جنگ قرار می‌دادند و سربازانی که به جنگ می‌رفتند تیری در سبد می‌انداختند و آن را شمارش می‌کردند، در انتهای جنگ هم باقیمانده سپاه، تیر را از سبد برمی‌داشتند که نشان دهنده تعداد کشته‌ها و اسیران بود.
اولین سرشماری جمعیتی ایران به روش نوین نیز در سال 1264 شمسی و در سطحی محدود در زمان ناصرالدین شاه قاجار به عمل آمد.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن که از سوم مهرماه امسال به صورت اینترنتی و از 25 مهرماه به صورت مراجعه مستقیم ماموران سرشماری آغاز شده است هشتمین سرشماری پس از آمارگیری سال‌های 1335، 1345، 1355، 1365، 1375 و 1385 و 1390 است.
در بیشتر کشورهای جهان سرشماری نفوس به فاصله 5 تا 10 سال یک بار انجام می‌شود و در کشور ما نیز در گذشته با فاصله 10 سال یک بار و اکنون با فاصله 5 سال یک بار انجام شود.
آمار دقیق در تصمیم‌گیری‌ها موثر بوده و وجود بیشتر نقص‌ها و کاستی‌ها در برنامه‌ریزی‌ها به دلیل بخشی از آمار نامرتب و نامنظم بوده است.
به عبارت دیگر بدون اطلاعات دقیق نمی‌توان برنامه‌ریزی کرد و شاهد اجرای عدالت در توزیع امکانات و موضوعات مختلف بود و این مسئله مهمی است که رهبر معظم انقلاب بارها در فرمایشات خود توجه مسئولان را به اهمیت آمار و سرشماری خواستار شده‌اند.
تعریف نظام آماری
واژه آمار در زبان لاتین به معنای حالت، وضعیت یا موقعیت است اما در ایران کلمه آمار از مصدر اوستایی به معنای حساب، شمردن، شمارش و به یاد داشتن گرفته شده است، بنابراین واژه‌ای کاملا پارسی است که در دوره‌های مختلف با گویش‌های متفاوت مورد استفاده قرار گرفته است.
آمار شناسان معتقدند که یکی از دلایل عمران و آبادانی ایران در قرون گذشته شناخت ایرانیان از سرشماری و آمارگیری و به کارگیری آن در برنامه‌ریزی برای آبادانی کشور بوده است به نحوی که بسیاری از کشورهای آن زمان از جمله یونان، عثمانی و... به تقلید از ایرانیان از روش سرشماری استفاده می‌کردند.
«رامین کاملی» کارشناس آمار در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره تعریف آمار و حوزه‌های نظری این رشته می‌گوید: «آمار علمی است که درباره جمع‌آوری، تنظیم، تحلیل و تفسیر داده‌های اطلاعاتی سخن می‌گوید و به مجموعه فعالیت‌ها و خدماتی اطلاق می‌شود که شامل طراحی، برنامه‌ریزی، گردآوری، سرشماری، نمونه‌گیری، کدگذاری، طبقه‌بندی، ارزشیابی، تجزیه و تحلیل و نهایتا چاپ و انتشار می‌باشد و در فواصل 10 سال یک بار یا پنج سال یک بار در اختیار عموم قرار می‌گیرد.»
وی اضافه می‌کند: «در آمارگیری معمولا دو جنبه بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد نخست سرشماری جمعیت است که به صورت جریان کامل جمع‌آوری، ارزشیابی، تجزیه و تحلیل و انتشار داده‌های جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی تمام افراد کشور یا منطقه‌ای مشخص از کشور در یک زمان معین صورت می‌گیرد و مورد بعدی سرشماری مسکن به صورت جمع‌آوری داده‌های آماری از تمامی واحدهای مسکونی و ساکنان یک کشور یا یک منطقه مشخص در مدت زمان معین انجام می‌شود.»
این کارشناس همچنین تصریح می‌کند: «البته آمارگیری فقط به این دو جنبه محدود نمی‌شود و می‌تواند شامل موارد متعدد باشد مثلا طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار، طرح آمارگیری و سطح برآورد مناطق شهری، روستایی و استان‌های کل کشور، سرشماری جمعیت و نفوس از لحاظ سطح علمی و سواد و... اما در هر صورت آمارگیری به هر روش، در هر زمان و یا هر هدفی صورت گیرد شامل جمع‌آوری داده‌هایی مفید و قابل استفاده است که در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌گیرند تا از آنها برای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی استفاده شود.»
وی خاطرنشان می‌کند: «آمار به منزله ابزاری مفید برای تصمیم‌گیری، طراحی، سیاستگذاری و ارزیابی عملکرد مدیریتی در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است که از طریق آن برنامه‌ریزان و طراحان سیاست می‌توانند به آرمان‌ها و اهداف مورد نظر خود برای پیشرفت‌های اقتصادی، سازندگی و آبادانی کشور دست یابند.
هدف از تأسیس نظام آماری
یکی از مهم‌ترین عوامل در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مجموعه مدیریتی هر کشوری برخورداری از اطلاعات و آمار صحیح است و بدون داشتن اطلاعات و آمار صحیح امکان برنامه‌ریزی وجود ندارد.
هدف از تأسیس یک نظام آماری داشتن تصویری روشن از واقعیت‌های موجود جامعه است تا ضمن شناسایی فرصت‌ها، نیازها و تنگناهای اساسی، برنامه‌ای جامع و کارآمد برای از میان بردن کاستی‌ها و نواقص تدوین و بر مشکلات کشور غلبه شود.
«سارا راجیان» کارشناس حسابداری در زمینه ضرورت برنامه‌ریزی، سرشماری و تأسیس نظام آماری به گزارشگر کیهان می‌گوید: «آمار در برنامه‌ریزی، مدیریت و نظارت برنامه‌های هر سازمان، نهاد و موسسه‌ای اعم از دولتی و خصوصی نقش مهمی دارد چرا که برنامه‌ریزی و تدوین برنامه مدون آمار عملی ممکن نیست.»
وی اضافه می‌کند: «نمایش وضعیت اقتصادی و تعیین خط‌مشی سیاست‌های اقتصادی، اطلاع‌رسانی آماری به منظور نقد و بررسی برنامه‌ها و عملکرد سازمان‌ها، صرفه‌جویی در وقت و زمان، پیش‌بینی مشکلات آینده، بحران‌ها و... از جمله اهدف تأسیس یک نظام آماری است.»
این کارشناس که در یک سازمان دولتی مشغول به کار است اضافه می‌کند: «اداره بزرگی مانند شهرداری را در نظر بگیریم، ارائه خدمات به شهروندان د ر کلان شهرهایی مانند تهران یا شهرهای دیگر کشور هم بدون برخورداری از اطلاعات و آمار لازم امکان‌پذیر نیست.
در واقع نظام آماری شهرداری وظیفه دارد اطلاعات و آمار لازم را به صورت درست، دقیق و به موقع تهیه و در دسترس مدیران و کاربران قرار دهد تا از آنها برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در امور مختلف استفاده شود. در واقع بدون جمع‌آوری داده‌های اطلاعاتی و آماری مدیران سازمان‌های مختلف نمی‌توانند به نیازهای مخاطبان خود پاسخ دهند.»
«اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس‌جمهور نیز آمارهای صحیح و علمی را بهترین ابزار برای برنامه‌ریزی و مدیریت کشور عنوان می‌کند و می‌گوید: «علاوه بر جمعیت، اقتصاد، صنعت، کشاورزی و خدمات که نیازمند آمار و شاخص‌های منظم آماری هستند، فرهنگ، سیاست، مسائل اجتماعی و علمی را نیز می‌توان با زبان آمار تبیین و بر اساس آن جهت‌گیری‌های کشور را مشخص کرد.»
به اعتقاد معاون اول رئیس‌جمهور با آمارگیری و سرشماری نفوس و مسکن نخبگان، مسئولان، صاحب‌نظران و آحاد مردم درخواهند یافت که وضعیت کشور چگونه است و با مشارکت مردم بر مشکلات کشور غلبه و تهدیدها مهار و تبدیل به فرصت خواهند شد.
ضرورت دسترسی به آمار و اطلاعات
نیاز روزافزون دستگاه‌های برنامه‌ریز کشور به آمار و اطلاعات ضرورت همکاری بسیار نزدیک سازمان اصلی تولیدکننده آمار با دستگاه‌های برنامه‌ریزی موجب شد تا براساس قانون 1344 هجری شمسی، اداره آمار عمومی از وزارت کشور جدا و با نام مرکز آمار ایران به سازمان برنامه و بودجه وابسته شود.
در سال 1379 سازمان برنامه و بودجه کشور با سازمان امور اداری و استخدامی کشور ادغام شده و تحت عنوان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور فعالیت خود را ادامه داد. درسال 1386 نیز سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری تغییر کرد. هم‌اکنون مرکز آمار ایران وابسته به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری است.
«رامین کاملی» کارشناس آمار درباره ضرورت دسترسی به اطلاعات و داده‌های آماری می‌گوید: «امروزه جوامع پیچیده شده‌اند و افزایش جمعیت، وجود گروه‌های سیاسی، قومی و نژادی و همچنین بروز تغییر و تحولات در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... موجب شده که مدیران، مسئولان و برنامه‌ریزان جامعه با شرایط جدیدی روبه‌رو شوند و برای آن تصمیم بگیرند و براساس آن اقدام کنند.»
وی تصریح می‌کند: «مدیران و برنامه‌ریزان بدون داشتن یک برنامه جامع آماری و داده‌های اطلاعاتی نمی‌توانند در زمینه مسائل شهری و زیرساختی مانند معابر، ساختمان‌ها، تجهیزات حمل و نقل، قوانین و مقررات و... تصمیم‌گیری کنند و آمار یکی از مهم‌ترین ابزارها و مکانیسم‌های تحقق این مهم است.»
به اعتقاد این کارشناس، آمار و سرشماری یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر کیفیت مدیریت شهری است و در جمع‌آوری داده‌ها باید نهایت دقت به کار گرفته شود تا اطلاعات جامع و دقیقی به دست آید و برنامه‌ریزی‌های مناسب و هوشمندانه‌ای برای نیازهای آینده کشور به مرحله اجرا درآید.
این کارشناس آمار همچنین می‌گوید: «برنامه‌ریزی‌های متکی بر داده‌های صحیح آماری یکی از رموز اصلی موفقیت و پیشرفت سازمان‌ها است و برنامه‌ریزان و مدیران اجرایی با اتکا به اطلاعات درست می‌توانند چالش‌ها و مشکلات آینده را پیش‌بینی و برای آنها چاره‌اندیشی کنند.»
وی تاکید می‌کند: «در صورتی که آمار قابل اطمینان در سازمان وجود نداشته باشد برنامه‌ریزی با مشکل روبه رو شده و امکانات موجود در مسیر درست به کار گرفته نخواهد شد.»
انتهای پیام/
