نظارت را نباید قربانی مصلحت اندیشی کرد/ علی(ع) هم خود را مصون از نقد و نظارت نمی‌دانست

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، آیت الله سید عباس قائم مقامی در گفت و گو با خبرنگار «تابناک» در پاسخ به این سئوال که چطور در جامعه اسلامی پس از گذشت 38 سال از انقلاب شکوهمند اسلامی شاهد شکل گیری موضوعات خلاف اخلاق و معیارهای اسلامی نظیر اختلاس هستیم و راهکارهای جلوگیری از اینگونه اتفاقات چیست؟، اظهار کرد: متاسفانه بنا به دلایلی که در جای خودش خیلی هم مهم است بررسی شود، موضوعاتی باعث شده که نظارت عمومی (قائل شدن حق نظارت برای عموم مردم و شهروندان) و نظارت خاص (نظارت نهادینه و نظارت نهادهایی که وظیفه نظارت را بر عهده دارند و باید واقعا نظارت کنند) کمرنگ شود.

نظارت نباید قربانی مصلحت اندیشی این طرف و آن طرف شود

وی افزود: جلوگیری از کمرنگ شدن نظارت یعنی اینکه مردم و نهادهای مسئول واقعا به وظیفه نظارتی خود عمل کنند و این مساله را قربانی مصلحت اندیشی های این طرف و آن طرف نکنند.

مدیر سابق مرکز اسلامی هامبورگ تصریح کرد: متاسفانه وقتی نظارت کاهش پیدا کند، دستگاه های نظارتی عملکرد دقیقی نداشته باشند و نهاد نظارت مدنی و مردمی که یکی از وظایف اصلی شان نظارت است، مورد حمایت قرار نگیرد، بلکه تضعیف شود، طبیعتا فساد در هر بخشی مخصوصا بخش هایی که وابستگی به قدرت داشته باشند، به وجود می آید.

قدرت «شر» است، اما «شر» را می توان مهار کرد

وی با بیان اینکه قدرت در تعبیری که برخی فیلسوفان دینی کرده اند و حتی در روایات دینی ما هم هست، «شر» است، گفت: در این تردیدی نکنید. قدرت که می گوییم یعنی قدرت اقتصادی، سیاسی و ... این «شر» است. این «شر» را با دو چیز می توان مهار کرد؛ یکی امر درونی است که شامل تقوا و مسائل اعتقادی، دینی و مذهبی می شود. این مساله یک امر شخصی است و نمی توان زیاد روی آن حساب کرد.

آیت الله قائم مقامی ادامه داد: اما یک اصل مهمی که ما به آن توجه نداریم این است که در عرصه اجتماعی نمی توان به نظارت های درونی و شخصی اکتفا و بسنده کرد؛ چون بحث شخصی نیست. در عرصه اجتماعی هرچه مربوط به مسائل جامعه شد، آنچه می تواند تامین کننده نصابی از مصونیت و خطا باشد، نظارت عمومی است؛ بنابراین باید در این بخش نقد و نظارت عمومی را در اولویت قرار داد.

حتی علی(ع) خود را مصون از نقد و نظارت قرار نداد

وی با اشاره به تاکیدات امام علی(ع) درباره لزوم وجود نقد و نظارت جدی در حکومت، یادآوری کرد: وجود مقدس حضرت امیر(ع) که معصوم است و عصمت تام دارد و ما شخصیتی مماثل او در طول تاریخ نداریم، وقتی در مقام حکومت قرار می گیرد و وارد عرصه عمومی و اجتماعی می شود، نمی آید به استناد عصمتی که دارد و تردیدی برای ما در آن نیست، بگوید من را نقد و نظارت نکنید، بلکه با صراحت به مردم و یاران شان تاکید می کند که وظیفه شماست بر من نظارت کنید و من را نقد کنید.

این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: وجود مقدس امام علی(ع) در طول عمر سیاسی اش که 4 سال و خورده ای شد، تمام این دوره را مشغول جنگ، دفاع، چالش های امنیتی و چالش های دفاعی بود. اگرچه به راحتی می توانست با استناد به اینکه فعلا به مصلحت نیست، درگیر جنگ با دشمن هستیم، شرایط بحرانی است و چه و چه مساله نظارت را به محاق ببرد، اما دقیقا برعکس این موضوع عمل کرد.

وی با بیان اینکه شما سخنان حضرت امیرالمومنین علی (ع) را ببینید، اگرچه این سخنان همه حرف های ایشان نیست و طبیعی است که تمام سخنان ایشان ثبت شده نباشد، اما در همین ها می بینید که چقدر مساله نظارت و نقد عملکرد را مورد تاکید و تکرار قرار داده است، گفت: ایشان می فرمایند: «من بالاتر از این نیستم که خطا نکنم» حضرت این موضوع را به عنوان شخص علی(ع) نمی گویند؛ چون ما می دانیم ایشان معصوم هستند و خطایی مرتکب نمی شوند. امیرالمومنین(ع) این مساله را درباره علی(ع) به عنوان صاحب منصب، صاحب قدرت و کسی که ثروت عمومی در دستش است، مورد اشاره قرار می دهند.

هرچه نظارت بیشتر شود فساد کمتر خواهد بود

آیت الله قائم مقامی تاکید کرد: می بینید که حتی حضرت علی(ع) خود را مصون از نظارت نمی داند و تاکید می کند که باید بر ایشان هم نظارت کرد، لذا حتما، فارغ ازمصلحت اندیشی و فارق از هر مساله حاشیه ای دیگر در جامعه به شدت نیازمند این هستیم که نظارت عمومی را تشویق و تقویت بکنیم. رسانه ها به عنوان نمایندگان افکار عمومی هم باید به صورت خاص وظایف نظارتی خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهند. در این تردید نکنیم که هرجا نظارت تقویت شود، فساد هم کاهش پیدا می کند و این یک امر طبیعی است.

نباید از عدالت به نفع مصلحت چشم پوشی کرد

وی در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه شما که در اروپا جامعه غربی را از نزدیک لمس کرده اید، چطور در جوامع غربی برخی جوانان جذب اسلام می شوند و این روند رو به فزونی است، اما متاسفانه برخی اقدامات در داخل صورت می گیرد که عده ای از جوانان را از دین زده می کند و راهکارهای مقابله با اینگونه آسیب ها چیست؟، گفت: خیلی بدیهی و روشن است، من باز پاسخ این سئوال را از فرمایشات امیرالمومنین علی (ع) می دهم. در کتاب الغارات که مجموعه ای از مطالبی است که حول وجود مقدس حضرت امیر(ع) مطرح شده و سخنان ایشان را در خود جای داده است، آمده که جناب مالک خدمت حضرت(ع) می رسند و می فرماید که اگر شما تبعیض هایی قائل شده و مصلحت اندیشی هایی انجام بدهید، مطمئنا دشمنانتان کم شده، مخالف ها با شما کاهش می یابد و چالش های سیاسی و امنیتی کمتر شده و بهتر می توانید حکومت کنید. او سپس شروع می کند به بیان مجموعه ای از ویژگی های حضرت علی(ع) که اینها بی نظیر است، ولی همین ها می تواند مشکلاتی را هم ایجاد کند. یعنی مالک حضرت را دعوت به مصلحت اندیشی و کناره گیری از عدالت به نفع مصلحت می کند.

رئیس اتحادیه اروپایی علماء و تئولوگ‌های شیعه افزود: حضرت علی(ع) در پاسخ به تعریف ها و تمجیدهای مالک از ایشان که بسیار هم مفصل است می فرمایند، این کارهایی که تو گفتی مسائل و کارهای طبیعی است که من باید انجام بدهم، من نگران تقصیرات و قصوراتم هستم. به این مضمون که من هرکاری می کنم نگران این هستم که هنوز وظیفه ام را خوب انجام نداده ام. ببنید این نگاه حکومتی حضرت علی(ع) است.

مردم خوبی های جامعه اسلامی را طبیعی می دانند و انتظار خطا ندارند

وی با اشاره به ویژگی های یک حکومت به صورت عمومی و به صورت خاص ویژگی هایی که حکومتی که به نام دین برپا شده است باید داشته باشد، خاطر نشان کرد: در نهج البلاغه آمده که حضرت علی (ع) می فرماید"نقل به مضمون" «آن کاری که من انجام داده ام، وظیفه ام هست و نیازی به تمجید و تعریف ندارد، شما بیایید از کارهایی که نکرده ام، انتقاد کنید» لذا هرچه در این حکومت انجام می شود به نام دین صورت می گیرد. اگر این اقدامات و رفتارها مثبت باشد، این را مردم طبیعی می دانند، اما اگر نباشد، آن رفتار و کار را بزرگ می کنند، چون این انتظار(انجام کار خطا) را از دین، روحانیت و لباس روحانیت ندارند.

آیت الله قائم مقامی در عین حال افزود: عده ای هم می گویند باید بین عمل ما و مباحث نظری تفکیک قائل شد، اینها درست است، اما به قول ما طلبه ها این ها برای مقام ذهن است و برای مقام عین نیست. اولا ما باید بگوئیم چقدر معیار به دست جوانان مان داده ایم و آنها چقدر بر اساس این معیار قدرت تفکیک دارند. جوانی که با مشکلات دست و پنجه نرم می کند و انبوهی از مشکلات او را محاصره کرده است و از طرفی هم با حجم گسترده ای از اطلاعات و انبوه شبهات مواجه است، طبیعی است که ما باید او را درک کنیم.

روحانیت انتظار تشویق برای انجام کار درست نداشته باشد

وی با تاکید بر اینکه نمی توانیم انتظار داشته باشیم همه جوانان ما داوری ها و تفکیک های درست و به موقعی داشته باشند، گفت: طبیعتا بد ما را به حساب اسلام می نویسند و بد ما روحانیت را به حساب اصل این لباس می نویسند. به همین جهت اولین چیز و واقعیت این است که عمل خوب مان طبیعی تلقی می شود.

مدیر سابق مرکز اسلامی هامبورگ تصریح کرد: اگر یک آخوند دزدی نکند، کار مهمی کرده است؟ متاسفانه ما گاهی اوقات انتظار داریم حالا که دزدی نکرده و یا دروغ نگفته ام برای ما دست هم بزنند! نخیر این یک مساله طبیعی و بدیهی است. این برای هر انسانی طبیعی است، حالا می خواهد یک آخوند باشد، یا یک فرد دیندار و یا یک بچه هیاتی که همگی خود را وصل به بالاترین الگوهای اخلاقی می دانند.

نفی دیگران برای اثبات خودمان روند خطرناکی است

به گفته وی، متاسفانه یکی از اشکالاتی که دامن گیر ما شده است، این است که سالهاست ما برای اثبات خودمان به نفی دیگران متوسل می شویم. مثلا می گوییم ببینید در آمریکا اوضاع چطوری است؟ یا می گوییم ببینید در غرب شرایط چگونه است؟ خوب باشد. در غرب و آمریکا حتی اگر شرایط بدتر از این هم باشد، آنها ادعایی ندارند. ما که ادعا داریم باید نرم و معیار بالاتری را معرفی کنیم، نه اینکه بگوییم آنها این کار را می کنند، خوب ما هم انجام می دهیم دیگر! این یک روند باطلی است که مطمئنا نتیجه اش نتیجه خطرناک و نامطلوبی خواهد بود.

آیت الله قائم مقامی درباره راهکارهای درستی که باید به جوانان معرفی کرد، ادامه دا: آنچه به ذهن من می رسد این است که باید ذهن جوانان مان را به این نکته سوق بدهیم که رفتار من آخوند و رفتار من مداح را به اسم اسلام نگذارند.

اسلام را باید از معیارهای اسلامی استخراج کرد نه از رفتار یک مسلمان

وی خاطر نشان کرد: این مساله را ما در اروپا هم مطرح می کردیم و به جوانان علاقه مند به اسلام می گفتیم اسلام و مسلمانی مقوله های جدایی هستند به این معنی که برای شناخت اسلام آنها نباید به رفتار مسلمان نگاه کنند، بلکه باید آن را از مسلمانی و اسلام را از معیارهای اسلامی استخراج کنند و به این معیارها توجه داشته باشند.

منبع:تابناک

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه‌ها