به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم«پویا» ایمان به عنوان یکی از پایهها و ستونهای اصلی دین اسلام در کنار عمل صالح نقش بسیار خطیری را ایفاء میکند. جایگاه ایمان تا حدی است که در ادبیات قرآنی به عنوان یکی از دو رکن سعادتبخشی انسان معرفی شده است. امروزه خلا عدم تبیین دقیق چیستی و همچنین جایگاه ایمان موجب شده است تا برخی معنویتها در جامعه بشری پدیدار شوند که مدعی به سعادترسانی انسان، منهای ایمان به شریعت و فرامین الهی گردند. در همین راستا و با همین اهمیت، به گفتوگو با حجت الاسلام و المسلمین سید احمد غفاری، از شاگردان آیت الله العظمی بهجت(ره) و از مدرسین عالی عرفان نظری و فلسفه اسلامی و از اعضای موسسه حکمت و فلسفه ایران پرداختیم.
تسنیم: آیا ایمان یک امر واحدی است یا دارای مراتب است؟ اگر دارای مراتب است، مراتب ایمان کدامند؟
حجتالاسلام غفاری: بله، ایمان دارای مراتب مختلفی است و اینگونه نیست که انسان یا دارای ایمان تام باشد یا اصلا هیچ ایمانی نداشته باشد. انسانها برحسب سیر تکاملی در ایمان، بهرههای متفاوتی از آن دارند که در ادبیات علمی-فلسفی برای آن، از سه نوع تعبیر علم الیقین، عین الیقین و حق الیقین استفاده شده است. اجمالا، ایمان انسانهایی که از طریق آیات و نشانههای الهی حاصل شده، ایمانی در مرتبه حداقلی است که عموم انسانهای مومن از این جنس ایمان برخوردارند. در آیه 53سوره فصلت به این نوع ایمان اشاره شده است. ایمان از طریق نشانه، نصیب کسی هست که از صاحب نشانه بیخبر است و صرفا بخاطر عظمتی که در نشانه میبیند به صاحب نشانه ایمان میآورد. در مرتبه دوم ایمان، با کسانی مواجه هستیم که در مرتبه عین الیقین هستند. اینها کسانی هستند که به رؤیت صاحب نشانه دست پیدا کردهاند. در ادامهی آیه 53سوره فصلت اشاره شده است که خدای متعال برای ایمان آوردن کافی است و نیازی به نشانه نیست. مؤمنین در این مرحله به رؤیت صاحب نشانه دست مییابند و نیازی به رؤیت نشانهها ندارند حتی بعضا نشانهها برای آنها راهزن هستند. مرتبه سوم مؤمنین مرتبهای است که نه تنها به رؤیت صاحب نشانه دست یافتهاند بلکه اصلا غیر او را مشاهده نمیکنند. این تعبیری که در دعای افتتاح است که" اِلهی هب لی کمال الاِنقطاع اِلیک" یعنی خدایا تمام انقطاع به سوی خودت را به من عطا کن، مؤید همین مطلب است. کمال انقطاع در تعابیر عرفانی تفسیر به فناء فی الله شده است.
تسنیم: با این تفاسیر آیا شاخص و نشانهای برای تشخیص ایمان وجود دارد؟
حجتالاسلام غفاری: اگر ما بخواهیم برای انسان مؤمن یک شاخص و علامتی بیان کنیم باید آن را در بیانات معصومین علیهمالسلام جستجو کنیم. حضرت امیر علیهالسلام در حکمت 302 نهج البلاغه درمورد علامت ایمان میفرماید «هیچگاه ایمان بنده، صادق نخواهد شد مادامی که به آنچه در دست خداوند هست مطمئنتر باشد نسبت به آنچه در دست خودش است» اگر بخواهیم نمونهای برای این روایت حضرت امیر بیابیم، داستان مادر حضرت موسی علیهالسلام است که به خداوند اعتماد میکند و کودکش را در دریا میاندازد. نمونه امروزی و معاصر این شاخص و ماجرا، شهدا و رزمندگان دفاع مقدس ما هستند که با تجهیزات اندکشان در برابر تجهیزات گسترده جبهه استکبار با توکل و باور به خدا استقامت کردند و به پیروزی رسیدند. امروزه تفاوت کشور ما با سایر ملل جهان هم در این نکته است که ما انقلاب کردیم تا در دستگاههای تصمیم سازیمان تفکر ایمان انقلابی حضور داشته باشد. تفکر ایمان انقلابی به این معناست که ایمان تام به خدا و فرامین خداوند منشا تصمیمگیریها بشود.
تسنیم: با توجه به نکتهای که درخصوص انطباق ایمان و شاخصهای آن با وضعیت معاصر فرمودید، پرسش این میشود که مبتنی بر روایات مواجهه جبهه ایمانی در دوره کنونی غالبا با چه گروههایی است و به چه شکل است؟
حجتالاسلام غفاری: در ادبیات دینی ما آمده است که در آخرالزمان رویارویی دیگر مثل زمان پیامبر نیست که میان مؤمنین با کافرین باشد بلکه رویارویی میان مؤمنین و منافقین است. ادعیهای مثل افتتاح به این نکته شاره کردهاند. دلیل این امر هم آن است که تئوریهای غیراسلامی در بستر تاریخ اثبات شده که واقعا توان پاسخگویی به نیازهای بشریت را ندارند. امروزه شما میبینید که جوانان غربی کاملا بیهویت شده اند. انسان امروز فهمیده که عدم تعلق به ماوراءطبیعه موجب بیهویتی و نقص او است امروزه تشنگی همه جوامع نسبت به خداوند احساس میشود لذا نفی خدا کارساز نیست بلکه منافق صفتی است که خریدار دارد. امروزه بسیاری از عرفانهای شریعتگریز صحبت از خدا میکنند. لذا دوران ابوسفیانهای اول که منکر خدا بودند گذشته، امروز دوران ابوسفیانهای دوم است که خدا را انکار نمیکرد بلکه با نام خدا در صف مؤمنین و علیه آنها کار میکرد.
نکته آخر اینکه باید به این توجه داشت که ایمان هیچ مؤمنی نمیتواند غیرمجاهدانه و غیر انقلابی باشد. مؤید این ادعای من آیاتی مثل 142سوره آل عمران، آیه 16سوره توبه،آیه218 سوره بقره و آیه 15سوره حجرات است. این آیات غالبا به این نکته اشاره دارند که مؤمن فقط کسی است که مجاهدت میکند. حضرت امیر در حکمت 31نهج البلاغه یکی از ستونهای ایمان را جهاد معرفی میکند. امروزه یکی از آفات نیروهای مذهبی ایمان تهی از مجاهدت است که در بعضی بزرگان هم دیده میشود که برای مثال در مراسم سوگواری ائمه حاضر میشوند اما قدمی برای نمادهای انقلابی مثل یوماللههای مختلف برنمیدارند.
انتهای پیام/