هیچ راهبرد غنی برای احیای بافت‌های فرسوده شهری قم طراحی نشده است
مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم حضرت معصومه(س) گفت: تاکنون هیچ راهبردی محکم و غنی برای احیا و بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری طراحی نشده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، شهر مذهبی تاریخی قم که در دل خود بناها و آثار تاریخی فراوانی دارد در سال‌های اخیر با رشد جمعیت و عدم مدیریت مناسب شهر وسعت زیادی از آن به بافت فرسوده تبدیل‌شده است، مناطقی که چندین آثار تاریخی ثبت‌شده دارد اما این روزها حال و روز خوبی ندارد.
اگرچه در گذشته هزار و 74 هکتار به‌عنوان بافت فرسوده به تصویب شورای عالی شهرسازی رسیده بود اما در ماه‌های اخیر به هزار و 774 هکتار افزایش‌یافته و این زنگ خطری برای مدیریت شهری است.
بر این اساس در گفت‌وگو با علیرضا خاکی مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم حضرت معصومه(س) به بررسی علل بی‌توجهی به بافت‌های فرسوده استان و نیز دلایل عدم احیای بناهای تاریخی استان می‌پردازیم.
تسنیم: چه میزان بافت فرسوده در استان موجود است؟
به‌طور صحیح حدود هزار و 800 هکتار بافت فرسوده در قم وجود دارد. 1071 هکتار آن یعنی 8.6 محدوده قانونی شهر قم به تصویب وزارت راه و شهرسازی رسیده و 700 هکتار آن هنوز مصوب نشده است. بیشترین میزان بافت فرسوده قم نیز متعلق به هسته مرکزی شهر و اطراف حرم حضرت معصومه(س) است.
تسنیم: میزان اعتبارات تخصیص یافته برای احیای بافت‌های فرسوده قم چقدر است؟
در واقع هیچ بودجه مستقیمی برای احیای بافت‌های فرسوده استان در دسترس نیست اما برنامه‌هایی نظیر بخش 50 درصدی عوارض از سوی دولت هست که البته تاکنون رخ نداده است. برای بخشش صددرصدی عوارض نیز به همکاری شهرداری و شورای شهر نیاز است.
وام‌ها و تسهیلاتی نیز در این راستا پیش‌بینی‌شده اما هنوز دستورالعمل اجرایی آنها ابلاغ نشده است اما در صورت ابلاغ کمک شایانی به مالکان بافت‌های فرسوده برای احیای آنها دارد.
تسنیم: اعطای وام‌ها برای احیای بافت‌های فرسوده به چه صورت است ؟
وام‌ها به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی‌شده که برای هر واحد 50 میلیون تومان و برای زوج اولی‌ها 120 میلیون تومان(نفری 60 میلیون تومان) در نظر گرفته شده است. در این رابطه دولت نیز قول تخفیف در درصدی وام‌ها را داده، به‌عبارتی سود وام‌ها به 8 درصد کاهش می‌یابد.
تسنیم: تاکنون چند نفر موفق به دریافت وام شده‌اند؟
گویا دستورالعمل اجرایی این وام‌ها ابلاغ نشده ولی اگر اجرا شود می‌تواند مردم و مسئولان را در احیای سریع بافت‌های فرسوده استان یاری کند که در این رابطه باید به بانک مسکن مراجعه شود.
همچنین کسانی که بخواهند تجمیع کنند و در طول دوره ساخت جایی را رهن می‌کنند، می‌توانند از وام 20 میلیون تومانی دوساله و با سود 4 درصد استفاده کنند.
تسنیم: چه تعداد خانه یا بنای تاریخی در قم وجود دارد؟
تعداد دقیق خانه‌ها در دست نیست چراکه مسئولیت شناسایی خانه‌ها به‌عهده میراث فرهنگی است و شهرداری تنها موظف است تا در راستای اجرایی‌شدن مصوبات و یا احیای بافت‌های فرسوده قم گام بردارد. همچنین شهرداری مسئولیت حفظ خانه‌های ارزشمند مشخص شده را نیز برعهده دارد.
تسنیم: گویا تعدادی از خانه‌های تاریخی ارزشمند استان تخریب شده‌اند، چه کسانی در این امر مقصرند؟
به‌هیچ‌وجه خانه‌های به ثبت میراث فرهنگی رسیده‌اند، تخریب نمی‌شوند اما اگر خانه‌ها یا بناهای ارزشمندی در قم وجود داشته باشد که ثبت میراث فرهنگی نشدند و یا به عبارتی شهرداری از وجود آنها بی‌خبر است، ممکن بوده بدون آگاهی به دست تخریب سپرده شوند، ازاین رو اگر تخریب تعدادی از بناهای استان صورت گرفته است، شهرداری مقصر نیست چراکه هیچ سندی دال بر ارزشمندبودن خانه‌ها و عدم تخریب آنها در دست نداشته است.
تسنیم: در صورت شناسایی خانه‌های ارزشمند در قم، چه راهبردی برای حفظ آنها وجود دارد؟
متاسفانه این واقعیت حقیقت دارد که تاکنون هیچ راهبردی محکم و غنی برای احیا و بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری و حفظ خانه‌ها و بناهای ارزشمند قم طراحی نشده و برنامه‌ای برای حفظ و نگهداری به‌صورت مشخص و کاربردی تنظیم‌نشده است.
اکنون سازمان زیباسازی، بهسازی و نوسازی مسئولیت شناسایی خانه‌ها و بناهای ارزشمند را برعهده‌گرفته است همچنین با ارائه لوایحی سعی در حفظ بناهای ارزشمند قم دارد.
تسنیم: سازمان زیباسازی اقدام دیگری به‌منظور حفظ آثار ارزشمند دارد؟
بله. اقدام دیگر سازمان زیباسازی، بهسازی و نوسازی تنظیم تفاهم‌نامه‌ای با اوقاف و امور خیریه بوده که براساس این تفاهم‌نامه آب‌انبارهای محله‌ها با مشارکت اوقاف به مرکز محله تبدیل می‌شوند چراکه آب‌انبارها اکنون برای شهر کاربردی ندارد و در عوض می‌توان آنها را به مجموعه‌های فرهنگی، خانه‌های مشق، کتابخانه‌ها و مکان‌هایی که به اهالی محل کمک کرده و کمبود خدمات آنها را جبران کند، مبدل شود. البته برای اجرای این طرح در تک‌تک محله‌ها به همکاری همه نهادهای مرتبط نیازمند است.
تسنیم: محدوده بافت تاریخی یا آمار دقیق بناهای ارزشمند استان در دست هست؟
نقشه بافت تاریخی قم در حدود یک ماه گذشته ابلاغ‌شده و تا قبل از آن محدوده بافت تاریخی قم به‌صورت مصوب مشخص نشده بود و تنها آمار انگشت‌شماری از خانه‌هایی که ثبت میراث شده بودند، در دست بود.
اما با شناسایی خانه‌ها توسط سازمان زیباسازی و ارائه لایحه به کارگروه امور زیربنایی و بازآفرینی شهری امیدواریم بتوان امکانات لازم برای بازسازی این خانه‌ها تأمین و از تخریب آنها جلوگیری شود.
تسنیم: چه امکاناتی برای بازسازی بناها نیاز است، آیا دولت یا شهرداری از صاحبان املاک حمایت می‌کنند؟
مشکل بزرگ دیگری که برای حفظ خانه‌ها و بناهای ارزشمند قم وجود دارد، بلاتکلیفی صاحبان ملک است. برای مثال خانه‌ای ارزشمند توسط میراث فرهنگی شناسایی‌شده و شهرداری مجوز تخریب آن خانه را نمی‌دهد اما تکلیف صاحب ملک مشخص نمی‌شود.
در واقع اصلاً مشخص نیست که مالک چه وظیفه‌ای برعهده دارد و همین مشخص نبودن راهبرد مناسب سبب سردرگمی و بلاتکلیفی مالکان می‌شود که نتیجه آن به تعویق افتادن حفظ بنای ارزشمند است.
تسنیم: مالکان برای حفظ خانه‌هایشان اقدامی نمی‌کنند؟
مالکان به‌جای پرداخت هزینه های مرمت، بفکر تخریب و ساخت بناهای جدید است. چراکه این کار برایشان به‌صرفه تر است.
مسئله دیگر نیز وجود وراث متعدد است که برای مرمت‌کردن بنا به رضایت همه آنها نیاز است. بنابراین مالکان ترجیح می‌دهند راه‌حل آسان‌تر یعنی تخریب بنا را پیش بگیرند چراکه حفظ بنا، هیچ منفعتی برایشان ندارد.
تسنیم: هیچ راهکاری از سوی مسئولان برای کمک به مالکان و برای حفظ خانه‌های ارزشمند ارائه نمی‌شود؟
خیر. هیچ راهکار مشخص و منسجمی در این زمینه وجود ندارد. در این امر باید همه جوانب مورد بررسی قرار گیرد، هدف‌گذاری‌ها مشخص شود و با همکاری همه نهادها و استفاده از تمام منابع مالی و غیرمالی، برنامه‌ای مشخص برای حفظ خانه‌ها و بناهای ارزشمند قم در نظر گرفته شود که در این باره حمایت از مالکان خانه‌ها و بناهای ارزشمند نیز باید به طور ویژه موردتوجه قرار گیرد.
تسنیم: چرا تاکنون نهادها با همکاری یکدیگر برنامه‌ای منسجم در نظر نگرفته‌‌اند؟
فرمول‌هایی که در قالب حق انتقال توسعه در همه‌جا اجرایی شده است، در ایران و به‌ویژه در قم نو و تازه به‌شمار می‌روند.
البته شهرهای دیگر نیز کمی از قم جلوتر هستند اما حقیقت این است که قم در بحث مدیریت شهری و نیز مدیریت کلانشهری ضعیف هستیم که با برنامه‌ریزی‌ها در وسعت کلان و همکاری نهادها و دستگاه‌های اجرایی استان می‌توان این ضعف را جبران کرد.
انتهای پیام/
