مداخله نظامی عربستان در یمن و چشم انداز صلح

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در سال 2015 میلادی، حمله هوایی جمعی از کشورهای منطقه به رهبری عربستان سعودی با نام طوفان قاطعیت آغاز شد و بعد از آن با نام عملیات احیای امید ادامه یافت. هواپیماهای پنج کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس شامل عربستان، امارات متحده عربی، قطر، کویت و بحرین به همراه مراکش، اردن و سودان در این حمله مشارکت کردند. این عملیات در حمایت از دولت منصور هادی و بر علیه انصار الله و حامیان علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق یمن صورت گرفته که صنعا پایتخت یمن و بیشتر مناطق شمالی را در اختیار دارند. همه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به جز عمان در این عملیات شرکت کرده‌اند.

عربستان سعودی یکی از دلایل اقدام نظامی خود در یمن را دستیابی حوثی‌ها به موشک های بالستیک و همچنین مسائل امنیتی منطقه ای عنوان کرد. اتحادیه عرب حمایت خود را از این عملیات اعلام کرد و اعضای آن در نشست سالانه خود در شرم الشیخ طی بیانیه ای خواستار تشکیل نیروی نظامی مشترک شدند. عملیات نیروهای ائتلاف شامل حملات هوایی بوده و بیشتر بر مناطق اداری و نظامی شهر صنعا متمرکز می باشد.

مراکز دفاع هوایی، سکوهای پرتاب موشک و جنگنده های شبه نظامیان و همچنین کاخ ریاست جمهوری صنعا از جمله اهداف جنگنده های ائتلاف می باشند. در طول این جنگ، هواپیماهای عربستان بارها با حمله به تاسیسات زیر بنایی یمن از جمله دو نیروگاه البیظاء و صعده خسارات زیادی به این تاسیسات وارد کرده‌اند.

با پایان مذاکرات بی نتیجه صلح یمن در کویت، انصارالله و کنگره ملی در قالب یک توافق اعلام کردند برای مدیریت کشور یک شورای عالی سیاسی تشکیل  داده‌اند. در این مذاکرات طرف‌های سیاسی در یمن با میانجی گری نماینده سازمان ملل، وارد گفت‌و‌گو برای دستیابی به صلح پایدار شدند.

عربستان و متحدانش که با گذشت بیش از یک سال از حملات خود به یمن، به هیچ یک از اهداف اولیه دست نیافتند، سر انجام تن به مذاکره دادند. در یک طرف این مذاکرات دولت مستعفی یمن موسوم به هیات ریاض به رهبری منصور هادی قرار داشت و در طرف دیگر، هیات صنعا  شامل انصار الله به رهبری عبد الملک حوثی و کنگره ملی یمن به رهبری علی عبد اله صالح رئیس جمهور مخلوع یمن حضور داشتند. یکی از دلایل طولانی شدن این مذاکرات، وجود اختلاف شدید میان دو طرف بود. هیات صنعا بر تشکیل یک دولت وحدت ملی تاکید می‌کرد، در صورتی که هیات ریاض بر خلع سلاح انصار الله و عقب نشینی آنها از صنعا، تعز و الحدیده اصرار می‌کرد.

هیات ریاض می‌کوشید موضوع خلع سلاح انصارالله  را مقدم بر تشکیل دولت وحدت ملی قرار دهد تا انصارالله را از این طریق تحت فشار قرار دهد. عربستان با طرح این درخواست در واقع سعی داشت به اهدافی که از طریق جنگ نتوانسته بود به آنها  دست یابد، از طریق سیاسی ومذاکره آنها را محقق نماید. بالاخره هیات ریاض با طرح این پیشنهاد ودرخواست‌های مشابه موجب ایجاد بن‌بست در مذاکرات صلح گردید و سخنگوی این هیات در مذاکرات کویت اعلام کرد که مذاکرات صلح را ترک می‌کند.

شکست روند مذاکرات موجب شد که ائتلاف انصارالله و کنگره ملی یمن به  توافقی برای تشکیل یک شورای عالی سیاسی برای اداره کشور دست یابند. این شورا شامل 10 عضو از کمیته مردمی و انصار الله به صورت مساوی می‌باشد و هدف آن اداره امور کشور و مقابله با متجاوزان سعودی و متحدانش اعلام شده است.

در واکنش به این توافق، هیات ریاض این اقدام  انصار الله را به کودتا تعبیر کرد و فرستاده سازمان ملل هم آن را نقض خطرناک قعطنامه‌های بین المللی دانست. وزارت خارجه آمریکا این توافق را محکوم کرده و اظهار داشت که این گونه اقدامات خروج از مذاکرات صلح محسوب می‌شود؛ اما سخنگوی انصاراله یمن اعلام کرد که این توافق هیچ تاثیری بر مذاکرات آینده نخواهد داشت و این امر تنها نشان دهنده همبستگی ملی است.

با عملی شدن این تصمیم نوعی حاکمیت مستقل در مناطق تحت نفوذ انصار الله و کنگره ملی به وجود خواهد آمد. با گسترش این مناطق و پیوستن سایر گروه‌ها به این طرح، قلمرو انصار الله افزایش می‌یابد و به تدریج دولت مستعفی منصور هادی از قدرت کنار خواهد رفت و زمینه برای تشکیل دولت وحدت ملی فراهم می‌گردد.

در شرایطی که عربستان سعودی از طریق تجاوز نظامی نتوانست به اهداف خود دست یابد و همچنین با کارشکنی در کنفرانس صلح کویت نیز نتوانست به نتیجه‌ای برسد به تشدید حملات هوایی روی آورد. پس از شکست  عربستان در دستیابی به اهداف نظامی و همچنین ناکامی در مذاکرات صلح ، این جنگ آنها را گرفتار بحران اقتصادی فزاینده‌ای کرده است.

شکی نیست که اقدام نظامی عربستان در یمن در واقع اجرای طرح‌های آمریکا در منطقه است؛ اما صعودی ها باید بدانند که در صورت طولانی شدن این جنگ، قطعا شکست تازه‌ای را در در کارنامه خود ثبت می‌کنند. از طرف دیگر حمله عربستان به یمن در داخل این کشور نیز با نارضایتی روبرو شده است، به خصوص در مناطق شرقی که بیش از دو میلیون شیعه در آنجا ساکن هستند. در این میان حتی بسیاری از اطرافیان ملک سلمان نیز مخالفت خود را با جنگ علیه یمن اعلام کرده‌اند.

عربستان سعودی به زودی به این نتیجه خواهد رسید که برتری تسلیحاتی هیچ گونه پیروزی برای این کشور به ارمغان نخواهد آورد. سعودی‌ها وارد جنگی شده‌اند که  پیروزی نظامی در آن غیر ممکن است؛ زیرا نیازمند زمان طولانی و صرف هزینه‌های فراوان است که این امر می‌تواند عربستان را با کسر بودجه بزرگی مواجه کند و در نهایت به جز شکست دستاورد دیگری برای آل سعود در بر نخواهد داشت.

با نگاهی دقیق تر به جنگ یمن می‌توان دریافت که عربستان بدون حمایت نظامی آمریکا نمی‌تواند در خاورمیانه نقش تاثیر گذاری داشته باشد. بنابراین تا زمانی که ریاض رویکرد سیاست خارجی خود را نسبت به یمن تغییر ندهد،  در این زمینه هیچ گونه موفقیتی در عرصه بین الملل به دست نخواهد آورد و در نهایت به دلیل عدم توانایی در حل و فصل بحران یمن، از نظر جایگاه منطقه‌ای به شدت تضعیف خواهد شد.

بنابر آن چه که تاکنون  به آن اشاره شد می‌توان نتیجه گرفت که بهترین گزینه برای حل مناقشه یمن و عربستان، اعلام آتش‌بس فوری میان دو کشور و انجام مذاکرات صلح بین گروه‌های سیاسی یمن و تشکیل دولت ائتلافی در یمن می باشد.

یادداشت از طاهره فرحناک

انتهای پیام/