فرمول فرهنگی «کاشت، داشت و برداشت»
رایزن فرهنگی سابق سیرالئون معتقد است: در تعریف فرهنگ و نحوه بکارگیری نتیجه بخش آن، مانند کشاورزی و دامداری نوعی پرورش توام با مواظبت و مراقبت مستمر لحاظ شده که حاصل آن پرورش، شکوفایی، توسعه همه‌جانبه و ترفیع توانایى‌هاى یک جامعه است.
خبرگزاری تسنیم، محمدرضا قزلسفلی*:
امروز در جوامع مختلف جهان واژه فرهنگ و مفهوم آن مانند بسیاری از پدیده‌های فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی از اصل خود انحراف پیدا کرده است. بطوری که بین «واقعیت موجود» و «حقیقت نخستین» آن نه تنها شباهتی وجود ندارد بلکه میان آن دو، فاصله‌ای در حد تناقض ایجاد شده است. به طوری که در بعضی جوامع برهنگی، بی‌بندباری و انواع و اقسام ناهنجاری‌های اجتماعی در زمره فرهنگ محسوب می‌شوند.
در این مقاله به منظور ترسیم تصویر حقیقی فرهنگ تلاش شده است «اهداف و مقاصد وضع‌کنندگان» واژه «فرهنگ» و «وجوه تسمیه آنها» در زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه، عربی و... مورد بررسی علمی و منطقی قرار گرفته و به خاطر شباهت و هم ریشه بودن کلمات و اصطلاحات وضع شده در دو حوزه فرهنگی و کشاورزی با استفاده از فرمول سه مرحله‌ای کاشت، داشت و برداشت شیوه‌های یک فعالیت فرهنگی تحول زا، نتیجه بخش و موفقیت آمیز تحت عنوان کشت فرهنگ معرفی گردد.
هر حرفه‌ای دارای ابزار خاصی می‌باشد که صاحب آن حرفه باید شناخت کامل از ماهیت و نحوه استفاده از آنها تا حصول به نتیجه کامل، داشته باشد. ابزار یک نمایندگی فرهنگی که مسئولیت تبادل فرهنگی بین دو جامعه را دارد «فرهنگ» و نحوه بکار گیری آن از ابتدا تا زمان ثمردهی می‌باشد. حرفه فرهنگی ایجاب می‌کند که در اولین اقدام فرهنگ و نحوه بکارگیری طبیعی – نه تصنعی- آن جهت تحقق اهداف جامعه مبدا در کشور مقصد محقق گردد. تعاریف لغوی و اصطلاحی کلمه فرهنگ و نحوه بکار بردن آن حاکی از آن است که کار فرهنگی موثر، مانند حرفه کشاورزی دارای سه مرحله کاشت، داشت و برداشت یا پرورش دام، طیور و... می‌باشد.
بررسی‌های به عمل آمده در باره مفهوم واژه فرهنگ در زبان‌های مختلف گویای این حقیقت است که شیوه‌های کاری دو حرفه فرهنگی و کشاورزی نه تنها مانند هم بلکه هر دو برای یک معنا و مفهوم وضع شده‌اند. بر اساس این بررسی‌ها در طبیعت واژه فرهنگ نوعی تعلیم و تربیت و پرورش مستمر و به هم پیوسته تا حصول نتیجه لحاظ شده است. فرهنگ مانند موجود زنده‌ای است که متولد می‌شود، تعلیم و تربیت داده می‌شود و در نهایت به مرحله برداشت می‌رسد. به عبارت دیگر فرهنگ مجموعه‌ای از فعالیت‌های به هم پیوسته و تفکیکناپذیر در سه مرحله کاشت، داشت و برداشت از یک نقطه شروع تا مرحله ثمردهی ادامه دارد.
در زبان فارسی واژه فرهنگ از دو جزء «فر» به معنى شکوه، عظمت، جلال، و درخشندگى، جلو، بالا و پیش و «هنگ» به معنى کشیدن مى‌‌باشد. به عبارت دیگر فرهنگ به معنای «ارتقا دادن»، «به عظمت رساندن»، «درخشنده کردن»، «رشد دادن» و «شکوفا نمودن استعدادهای نهفته و بالقوه» در انسان‌ها می‌باشد. لذا معنى ترکیبى این دو جزء «فر» و «هنگ» (فرهنگ) بیرون کشیدن و عملیاتی نمودن مجموع نیرو‌ها و استعدادهاى نهفته در افراد یک جامعه و همچنین شکوفا نمودن خلاقیت‌های بالقوه در انسان یا هر موجود دیگر می‌باشد.
در تعریف فرهنگ و نحوه بکارگیری نتیجه بخش آن، مانند کشاورزی و دامداری نوعی پرورش توام با مواظبت و مراقبت مستمر لحاظ شده که حاصل آن پرورش، شکوفائی، توسعه همه جانبه و ترفیع توانائى‌هاى یک جامعه می‌باشد. در این میان عواملی مانند توجه به سابقه، وجه تسمیه و هدف واضع یک لفظ یا اصطلاح در شناخت و کاربرد صحیح آن بسیار مؤثر می‌باشد.
نگاهی به معنا و مفهوم ریشه‌ای واژه فرهنگ در زبان‌های مختلف
کلمات کالچر (Culture)، کالتور (Culture)، ثقافه و... در زبان‌های انگلیسی، فرانسه، عربی و... معادل واژه «فرهنگ» می‌باشند. طبق فرهنگ‌های لغت معنا و مفهوم ریشه‌ای و اصلی این واژگان عبارتند از «کشت، زراعت، مزرعه، تهذیب، پرورش، شناخت، تعلیم و تربیت، عمل بارور کردن زمین، انجام کاری برای تولید، حاصل خیز کردن، عمل کاشتن گیاه و پرورش حیوانات».
بنا بر این مفاهیم واژه فرهنگ در زبان‌های انگلیسی، فرانسه و عربی آن با دو جزء ترکیب دهنده «فر» به معنای بالا رفتن، تعالی بخشیدن و «هنگ» به یعنی قصد سیر به سوی عالم بالا یا مانند، پرورش گیاهان که رشد نموده و به بالا قد می‌کشند در زبان فارسی، مطابقت دارد. اصل و ریشه کلمه کالچر (Culture) در فرهنگ ملل به معنای شکوفا نمودن استعدادهای بالقوه انسان، اعتلا بخشیدن، رشد قوای فکری مانند کاشتن گل و گیاه و بارور کردن تا مرحله وصول به نتیجه، وضع شده است. لذا در معنای کلمه کالچر و مشقات آن در زبان‌های اروپائی نوعی پرورش، کشت و زرع مستمر توام با مراقبت و مواظبت تا مرحله برداشت لحاظ شده است.
از این رو در زبان‌های لاتین به پرورش ماهی (Pisci- culture)، پرورش زنبور عسل (Bee- cultureیا Api- culture)، به زنبوردار (Api- culturist)، پرورش گل (Flori- culture)، پرورش درخت انگور (Grapevine Culture)، پرورش آواز (Voice- culture)، شناخت فرهنگ (Agri- culture) و کشت و زرع و کشاورزی (Agri- culture)، باغداری (horti-culture)، کشت صدف (oyster culture)، کشت مروارید (pearl culture) و... گفته می‌شود. همچنین به فرد فرهنگ پرور و پرورشگر کالچریست (Culturist) گفته می‌شود. بنا بر این فرهنگ با کشاورزی همزمان و هم‌معنا است. به‌گونه‌ای که واژه‌های لاتین دلالت بر کشاورزی، کرت‌بندی، شخم زدن، آبیاری و... دارد. به این تعبیر دو واژه کشاورزی (Agri-Culture) و فرهنگ (Culture) هم ریشه و قریب المعنی هستند.
مضافاً اینکه برداشت دقیق و صحیح از واژه فرهنگ در زبان‌های لاتین، کشت زمین و حاصل خیز کردن آن می‌باشد. در حقیقت فرهنگ در فلسفه وجودی خود یک حقیقت مشترک و ثابتی است که می‌تواند در مصادیق متنوع مانند زمین، درختان، حیوانات، و انسان‌ها تجلی کند. اگرچه در استعمار فرهنگی جدید برای ملت‌های استعمارزده در ماهیت «فرهنگ» تعمدا تحریف شده و از آن تعاریف متفاوت سرگرم کننده در حد رقص، آواز، برهنگی و... محدود می‌شود لیکن تعریف حقیقی – نه واقعی - فرهنگ به مثابه رشد و تعالی جامعه با ریشه لغوی و تاریخی آنکه کاشت، داشت و برداشت می‌باشد، سازگار‌تر است.
در این مقاله شیوه‌های فعالیت یک نماینده فرهنگی موفق به خاطر اشتراک معنی به یک کشاورز حرفه‌ای در قالب فرمول سه مرحله‌ای کاشت، داشت و برداشت که توسط نویسنده به طور موفقیت آمیز در محل ماموریت تجربه شده مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین ضمن تشبیه نماینده فرهنگی به یک زارع که امر کشت ویژگی مشترک آنها می‌باشد، بر اساس مفاهیم ریشه‌ای و مشترک واژه‌های «فرهنگ، کاچر، کالتور و ثقافه» مقاصد وضع کنندگان این عبارات و وجه تسمیه آنها جهت بهره‌برداری در فعالیت فرهنگی ثمر بخش و تحول زا تبیین گردیده است.
مرحله کاشت فرهنگ
شناخت کامل ابزار و وسایل کاشت – یک کشاورز حرفه‌ای ابتدا از ابزار و وسایل مورد نیاز این حرفه از جمله گاوآهن، نوع خاک غنی و ضعیف، بذر، دایر و بایر، وجین کردن و... شناخت کامل دارد. نماینده فرهنگی نیز قبل از هر چیز با ابزار و وسایل ویژه این حرفه از جمله تعاریف همه جانبه فرهنگ، ادب، هنر، کتاب، نشریه، زبان، ترجمه، تاریخ، تمدن، قرآن، حدیث و... حداقل شناخت کافی داشته باشند.
مرحله انتخاب زمین و اولویت بندی آن برای کشت فرهنگ
زارع قطعه زمینی را که برای کشاورزی در اختیار دارد بر اساس شرایط طبیعی آب و هوائی و نوع خاک و... به دقت مورد مطالعه قرار داده و با اولیت بندی طبق استعداد هر بخش از زمین، بذر انتخاب می‌نماید. بذر اصلی را در مستعد‌ترین بخش و سایر بذر‌ها را بر اساس شرایط طبیعی خاک کشت می‌نماید. بخش هائی از زمین را که خاک آن از شرایط طبیعی و کیفیت ضعیف تری برخوردار است غافل نبوده و بذرهای در اولویت‌های بعدی را در آنجا کشت می‌کند بطوری که هیچ بخش از آن زمین بایر نمی‌نماند.
در امور فرهنگی نیز قبل از هر چیز اقشار و بخش‌های مختلف کشور مقصد بدقت مطالعه و ارزیابی و نتیجتا اولویت بندی می‌شود. آیا اولویت کاشت فکر و اندیشه و فرهنگ در جامعه مقصد بر روی نخبگان است یا توده مردم؟ غنی‌ترین، موثر‌ترین و تحول‌زا‌ترین بخش آن سرزمین کدامیک از اقشار فوق می‌باشد؟ شرایط طبیعی، تربیتی، علمی، فرهنگی و اجتماعی جامعه مقصد به این سوال پاسخ خواهد داد و بر اساس آنها، بذرهای فرهنگی و تحول زا را از منابع اصیل کتاب، سنت، عترت، فرهنگ و معارف اهل البیت (ع)، ولایت فقیه، تاریخ، تمدن، فرهنگ و هنر و فولکلور عنی و... استخراج و به ترتیب معیارهای اولویت‌بندی شده در آن سرزمین کشت می‌شود. بطوری که هیچ بخش و قشری از آنجامعه مورد غفلت واقع نشود. برای هر بخشی از جامعه مطابق با شرایط و ظرفیت آن، مراحل کشت فکر و فرهنگ انجام می‌گیرد...... به عنوان مثال در یک کشور اسلامی نهاد‌ها و تشکیلاتی مانند شورای امام‌های جمعه و جماعات، دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجویان، انجمن‌های دانشجویان، دانش آموزان و معلمان، انجمن‌های خبرنگاران، تشکیلات و سازمان‌های بانوان و... از اهمیت برخوردار بوده و بذر فرهنگی خاص خود را می‌طلبد.
بذر‌شناسی در کشت فرهنگ
شناخت، انتخاب و تهیه بذر ناب و سالم که قابلیت جوانه زدن و رشد بر اساس شرایط طبیعی زمین داشته باشد از ویژگی‌های یک کشاورز حرفه‌ای است. وی با نگاهی به بذر که از منابع موثق و اصیل بدست آمده است متوجه می‌شود که آیا آن بذر برای زمین تحت کشت او مناسب و نتیجه بخش است یا نه؟ درکشت فکر و فرهنگ نیز لازم است از قبل مطابق با استعدادهای سرزمین محل ماموریت بذرهای ناب قابل کشت در دل‌های حاصل خیز مخاطبان تهیه شده باشد. اگر بذر سالم لیکن شرایط لازم مطابق با اوضاع محل را نداشته باشد هرگز جوانه نزده و یا در روز‌ها و ماه‌های اول بدون نتیجه، نابود خواهد شد. در کشت فرهنگ نیز با یک نگاه به بذر فرهنگی تشخیص داده می‌شود که آیا آن بذر برای جامعه مقصد مفید، تحول زا و قابل جوانه زدن و رشد می‌باشد یا نه؟ (در این راستا فرهنگ و معارف اسلام ناب محمدی (ص) و اهل البیت (ع)، تعالیم عالیه قرآن مجید، میراث انسان ساز بنیان گذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و رهنمودهای امام خامنه‌ای (مد ظله العالی)، فرهنگ و هنر غنی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ و تمدن کشورمان، مشاهیر و نوابغ و... سرشار از بذرهای سالم برای کشت فرهنگ، اندیشه و فکر در بسیاری از کشورهای مستعد جهان اسلام می‌باشند.)
آماده‌سازی زمین تحت کشت
یک زارع با تجربه در مرحله بعدی زمین تحت کشت خود را برای بذرپاشی، نشا زدن و کاشت با انجام عملیات شخم زنی، دیسک زدن برای هموار نمودن سطح زمین آماده می‌سازد.
در کاشت فکر و فرهنگ نیز اذهان و قلوب جامعه مقصد شرایط پذیرش بذر فرهنگی در سرزمین مقصد باید با عملیاتی مشابه کار زراعت آماده سازی شود.کاشت بذر در زمین آماده شده توسط یک زارع ابتدای کار می‌باشد. اجرای برنامه‌های فرهنگی از جمله برگزاری سمینار، انتشار مقالات، چاپ کتاب و... ابتدای کار فرهنگی در مرحله کاشت فکر و فرهنگ بوده پایان کار نمی‌باشد.
مرحله داشت کشت فرهنگ
همزمان با جوانه زدن و رشد نمودن بذر‌ها، علف‌های هرز که به ظاهر مشابه با کشت اصلی هستند شروع به روئیدن می‌کنند تا شرایط را برای رشد جوانه اصلی ناممکن سازند. کشاورز حرفه‌ای با‌شناختی که از جوانه‌های اصلی دارد علف‌های هرز مشابه را با وجین کردن برداشته و امکان رشد به آنها نمی‌دهد.
در کاشت فرهنگ و اندیشه هدفمند و ارزشی نیز در کنار جوانه‌های اصلی فرهنگی کشت شده بلافاصله آراء و اندیشه‌های فکری، فرهنگی و دینی مشابه مثلا مانند وهابیت به عنوان هرز بطوری ظاهر می‌شوند که تشخیص اصل از بدل را برای مخاطب با مشکل مواجه می‌نماید. در مرحله داشت کشت فرهنگ اگر افکار و عقائد هرز وجین نشوند، جایگزین جوانه‌های اصلی و حقیقی خواهند شد. لذا بعد از هر فعالیت فرهنگی ارزشی و تحول زا بلافاصله دشمن برای ایجاد انحراف در ذهن مخاطبین نمونه‌های مشابه که مانند علف‌های هرز هستند ارائه می‌دهد. با مراقبت و مواظبت از بذر فرهنگی کاشته شده و شناساندن افکار هرز به مخاطبین که اقدام دشواری می‌باشد، می‌توان آنها را وجین نمود.
آبیاری و تغذیه کشت
جوانه‌های رو به رشد در مزرعه به آبیاری و غذای تقویتی به کود نیاز دارند. میزان و دفعات آبیاری و کوددهی به اهمیت و طبیعت بذر کاشته شده بستگی دارد. مثلا برنج نسبت به سایر بذرهای کاشته شده، به آبیاری و تغذیه بیشتری نیاز دارد. کود‌ها در ناحیه ریشه قرار داده شده و در زمان مناسب و به میزان متعادل مصرف شود. اگر این اقدام صورت نگیرد جوانه‌ها ضعیف و پژمرده خواهند شد.
اگر بعد از اجرای یک برنامه فرهنگی و علمی که از آن کشت فرهنگ یاد می‌شود، جوانه‌های فرهنگی و فکری کشت شده در قلوب و اذهان مخاطبین آبیاری، تقویت و انرژی افزائی نشوند بذرهای جوانه زده به مرور زمان پژمرده و خشک خواهند شد. از این روی بعد از اجرای برنامه فرهنگی لازم است مخاطبین به حال خود رها نشده و با ارسال کتاب، مقاله، فیلم و... توام با انجام ملاقات هائی با آنها، فکر و اندیشه کشت شده را مرتب آبیاری و تغذیه نمود.
مبارزه با آفات کشت
بذرهای کاشته شده توسط کشاورز با توجه به طبیعت و اهمیت آنها همواره مورد هجوم آفات قرار می‌گیرند. لذا کشاورز با‌شناختی که از نوع آفات دارد اقدام به تهیه سم خاص آن آفت نموده و مزرعه خود را سم پاشی می‌نماید. در غیر این صورت جوانه‌ها ضعیف و در نهایت به ثمر نخواهند رسید.
بعد از انجام فعالیت فرهنگی و کشت فکر و اندیشه ناب و تحول زا، با توجه به اهمیت آن فکر و اندیشه، آفات و حشرات خطرناکی از سوی فرقه‌های ضاله و عامل دشمن مانند وهابیت به مدعوین آن برنامه فرهنگی هجوم آورده و جوانه‌های فرهنگی رو به رشد را مسموم و از درون بی‌محتوی خواهند نمود. لذا لازم است جهت حفظ امنیت فکر و فرهنگ کشت شده از آفات و حشرات موزی و خطرناک با استفاده افکار و عقاید ناب و موثق از هر نوع گزندی در امان باشند. اگر این اقدام صورت نگیرد جوانه‌های کشت شده در قلوب مخاطبین ضعیف و در نهایت به ثمر نخواهند رسید.
انبوه کاری بذر‌ها
انبوه کاری بذر‌ها از شرایط لازم در شغل کشاورزی می‌باشد. اگر بذر‌ها بطور پراکنده و دور از هم کاشته شود محصولی بدست نخواهد داد. فعالیت‌های فرهنگی نیز اگر بطور پراکنده، غیر منسجم، نقطه‌ای و تنها در مناسبت‌ها انجام گیرد نتیجه بخش نخواهد بود.
شب پائی از کشت بیش از روزپائی
شب پائی حضوری از کشت به عمل آمده که بیش از روزپائی ضرورت دارد با داشتن امکانات لازم و حداقل نصب مترسک‌ها در مزرعه یکی دیگر از مراحل مهم و حیاتی داشت می‌باشد. شب‌ها که تاریکی و ظلمات حاکم است دشمنان درنده تری مانند خوک‌ها، گرگ‌ها، خرس‌ها، روباه‌ها، جوجه تیغی‌ها و... به مزرعه یک کشاورز مخفیانه به مزرعه هجوم می‌آورند. لذا یک کشاورز حرفه‌ای برای دورکردن حیوانات درندهٔ وحشی... با استفاده از امکانات لازم، مزرعه خود را محفوظ نگه دارد.
بعد از هر فعالیت فرهنگی که منجر به کشت فکر و فرهنگ در مخاطب می‌شود دشمن در خفا تلاش می‌کند تا جوانه‌های رو به رشد فرهنگی را مورد هجوم خود قرار دهد. لذا جهت حراست از امنیت فکر و اندیشه‌های کاشته شده لازم است ضمن حضور فعال و کسب اطلاع از مواضع مخفیانه و مخرب دشمن، پائیدن و رصد به عنوان مرحله مهمی از داشت صورت گیرد.
دلسوزی به کشت در تمام مرحله داشت
کشاورز یا دامدار در تمام مراحل داشت نسبت به زراعت و حیوانات تحت تربیت خود مهربان و دلسوز بوده و رابطه‌ای صادقانه با آنها داشته و حیات و ممات خود را منوط به حفظ و نگهداری سالم آنها می‌داند. در کشت فرهنگ و اندیشه ناب و تحول زا نیز داشتن تقوا، اخلاص، مهربانی، دلسوزی، صداقت، عاطفه و... نسبت به مخاطبین شرط اساسی گذشت از مرحله داشت و نیل به مرحله برداشت می‌باشد.
صبر و تحمل کشاورز شرط لازم در مرحله داشت
کشاورز تا زمان برداشت محصول صبر و حوصله تحمل نموده و در زمان خاص خود فورا اقدام به برداشت می‌نماید. تعجیل و تاخیر در برداشت محصول موجب خرابی و فاسد شدن آن می‌شود. در کشت فرهنگ و اندیشه هدفمند و تحول زا نیز بعد از طی انجام درست تمام مراحل داشت، مرحله برداشت با موفقیت و بطور محسوس مشاهده شده و در جامعه مقصد نتایج مثبت مطابق با اهداف جامعه مبدا بدست می‌آید. بنا بر این فعالیت‌های فرهنگی اگر بر اساس قاعده علمی و منطقی «کاشت، داشت و برداشت» انجام پذیرد قطعا به کشت فرهنگ، فکر و اندیشه موفقیت‌آمیز قابل برداشت منتهی می‌شود.
کشت فرهنگ به شیوه مکانیزه یا سنتی
مکانیزه یا سنتی بودن مراحل کاشت، داشت و برداشت در امر کشاورزی به عوامل مختلفی اوضاع جوی، طبیعی، هموار بودن زمین، موقعیت، اهمیت، وجود امکانات و... زمین تحت کشت بستگی دارد. در کشت فرهنگ نیز عوامل مختلفی از جمله اوضاع و شرایط اجتماعی، امکانات مادی و... در استفاده از شیوه سنتی یا مکانیزه در مراحل سه‌گانه کاشت، داشت و برداشت دخالت دارند.
نکات مهم در کشت فرهنگ
استفاده از بذرهای اصلاح شده، بهترین زمان کاشت، ارجحیت کشت ردیفی و منظم بر روش کشت دستپاش؛ قابل تنظیم بودن مقدار مصرف بذر، در عمق مناسب قرار گرفتن بذر و در نتیجه یکنواخت بودن محصول، سهولت عملیات داشت (وجین، تنک و غیره) و برداشت از جمله مزایای کشت ردیفی و مکانیزه بر کشت دستپاش و سنتی می‌باشد.
در مراحل کاشت، داشت و برداشت فرهنگ تحول زا استفاده از بذر اصلاح شده (ناب)، مناسب بودن زمان اجرای کشت فرهنگی، ارجحیت کشت فرهنگی ردیفی و منظم که در عمق دل‌ها قرار می‌گیرد بر فعالیت‌های فرهنگی پراکنده و نقطه‌ای که امکان عملیات داشت و برداشت را با مشکل مواجه می‌نماید از جمله شرایط ضروری کشت فرهنگ و اندیشه ناب و تحول زا و نتیجه بخش می‌باشند.
* رایزن فرهنگی سابق سیرالئون و کار‌شناس فرهنگی کشورهای غرب آفریقا
انتهای پیام/
