"حذف یک صفر از واحد پولی کشور و نشستن ریال به جای تومان"؛ این موضوعی است که تازگیها دوباره توسط تصمیمگیران نظام مالی کشور عنوان شده است تا شاید با این رخداد دردی از دردهای اقتصاد کشور حل شود.
بر این اساس نگاهی شرایط اقتصادی کشور و استفاده از "ریال" به عنوان پول ملی کشور نشان میدهد به دلیل بیارزش بودن پول ملی در برابر سایر ارزها، استفاده از واحد پولی ریال یا تومان همواره با سردرگمی و مشکلاتی همراه بوده است؛ به طوری که برخی کارشناسان معتقدند بسیاری از مردم در نوشتن یا خواندن صفرها در عملیات بانکی(تبدیل تومان به ریال) یا هنگام شنیدن گزارشهای اقتصادی در رسانهها دچار مشکل میشوند و از سوی دیگر در دادوستدهای روزانه اجناس نیز خریداران با مشکلاتی در این زمینه مواجهاند و در بسیاری از مواقع نیز مشخص نیست که آیا قیمت درج شده بر روی کالاها به تومان است یا ریال.
همچنین استفاده از دو واحد پولی متفاوت به این شکل در یک کشور تنها در ایران دیده میشود که این موضوع موجب شده تا گردشگران خارجی هم که به ایران میآیند به دلیل ناآشنایی با واحد پولی کشورمان با مشکلاتی مواجه شوند.
به این دلیل موافقان این طرح بر این باورند که برای اصلاح واحد پولی کشور باید راه چارهای را جستجو کرد و دست به کار شد؛ چرا که علاوه بر همه این مشکلات امروزه دیگر واحد پول ریال نسبت به تومان در زندگی مردم نقش چندانی ندارد.
البته پیشتر نیز به دلیل تورم بالا و پایین آمدن ارزش پول ملی کشور از اواخر دهه 1380، زمزمه حذف صفر از پول ملی کشور شنیده میشد و در آن روزگاران برخی هم میگفتند چون واژه «ریال» ریشه اسپانیایی دارد و دارای سابقه تاریخی در ایران نیست، باید واحد پولی جدیدی به جای آن برگزیده شود که البته این وعدهها و استدلالها به تغییر واحد پول ملی نینجامید.
با این وجود تازگیها گویا دوباره دولتیها به فکر تغییر واحد پول ملی افتادهاند و بر این اساس هیات وزیران در جلسه 17 آذرماه امسال در رسیدگی به پیشنویس لایحه بانک مرکزی، اولین ماده آن را دستخوش تغییر قرار داده و واحد پول کشور را از ریال به تومان تغییر دادند که البته در این زمینه باید گفت مصوبه هیات دولت برای تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان فعلا در حد یک پیشنهاد و به تصویب نمایندگان نیازمند است.
البته برخی کارشناسان نیز در این باره معتقدند تغییر واحد پولى در این مقطع زمانی مشکلى از اقتصاد و بانک مرکزى حل نمىکند و چنانچه ضرورت آن احراز شود، باید بهصورت ماده واحدهاى پیشنهاد شود؛ بعلاوه این که هزینههای چاپ اسکناس و ضرب مسکوک، هزینههای جمعآوری پولهای فعلی و به جریان انداختن همزمان پول جدید، هزینههای امحای پول و ایجاد امکانات گستردهتر به این منظور، بار مالى زیاد این طرح، تغییر و تعویض کلیه نرمافزارهای محاسباتی، حسابداری، بانکی و اقتصادی با درنظر گرفتن هزینه و زمان لازم و نیز زمان بالای مورد نیاز برای توزیع و جمعآوری پول جدید و پول قدیم از جمله اما و اگرهای تغییر واحد پولی کشور است.
همچنین به گفته برخی کارشناسان هر چند تبدیل ریال به تومان اقدامی عاقلانه محسوب می شود اما با توجه به اینکه شرایط کنونی اقتصاد کشور مهیای ورود سیاستگذار پولی به حذف صفر از پول نیست، مصوبه هیات دولت در این زمینه تاثیر خاصی بر شاخصهای کلان اقتصادی نخواهد داشت و آثار تبدیل ریال به تومان در حدی نیست که بتواند بر ارزش پول ملی اثر چندانی داشته و مبادلات بین المللی را نیز تحت الشعاع قرار دهد.
نکته مهم دیگر این که تا زمانی که ثبات به اقتصاد برنگشته و شوکهای قیمتی کنترل نشده باشد، حذف صفر از پول ملی اتفاق مثبتی نیست و در صورت ناپایداری فضای اقتصادی، بار دیگر ارزش پول ملی با کاهش همراه شده و صفرهای حذف شده به پول بر میگردد. به همین دلیل برخی کارشناسان میگویند تاثیر بر واحد پولی زمانی اتفاق میافتد که دولت تصمیم به اصلاح واحد پولی بگیرد و بخواهد حذف سه یا شش صفر از واحد پولی را عملیاتی کند و در آن صورت ممکن است واحد پولی جدیدی شکل گیرد که روی برخی شاخصها تاثیرگذار باشد. به این منظور تا زمانی که ارزش واقعی پول در کشور تغییری نکند انتظار تاثیر تبدیل ریال به تومان در اقتصاد کلان کشور دور از واقعیت است.
با این وجود برخی دیگر در مقابل بر این باورند که با تغییر نام پول ملی به واژه «تومان» در محاورات عمومی و تخصصی، دفاتر مالی و آمارها بهطور یکسان مورد استفاده قرار میگیرد و با حذف یک صفر از پول ملی، حجم اعداد نیز کمتر شده و صورتهاى مالى خلاصهتر نوشته میشوند.
از سوی دیگر نکته قابل توجه در خصوص تغییر واحد پولی کشور، تاثیرپذیری معاملات بازار سرمایه از تبدیل "ریال" به "تومان" است که بر این اساس کارشناسان بر این باورند که با اجرای تغییر واحد پول از ریال به تومان، باید تکلیف سامانه معاملات و سهام ارزان و کوچک که با ارقام کمتر از 100 تومان خرید و فروش میشوند، توسط سازمان بورس مشخص شود، چرا که وقتی صفرهای بیشتری از واحد پول حذف شود امکان اعمال سفارش و دستور در تعیین این نوع سهام وجود نخواهد داشت که باید به این موضوع، جایگزینی تومان بجای ریال در محاسبه صورتهای مالی شرکتهای بورسی و پیامدهای آن را نیز اضافه کرد.
همچنین در شرایط کنونی، قیمت سهام و انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت و عموما سود تقسیمی شرکتها در مقیاسی فراتر از ریال قرار دارد، بنابراین هر چند سود تقسیمی شرکتها معمولا شامل بخش ریالی است، تبدیل ریال به تومان میتواند بر پرداخت سود تقسیمی نیز تاثیرگذار باشد.
افزون بر این، با توجه به اینکه این تبدیل ریال به تومان منجر به «گرد به پایین» (round down) اعداد سود تقسیمی میشود، عملا تا حدی به عدم خروج منابع از شرکتها کمک خواهد کرد که البته این تاثیر اندک خواهد بود.
از سوی دیگر در معاملات اوراق بهادار نیز تبدیل واحد پول از ریال به تومان، عملا نیازمند بالا بردن حداقل تغییرات قیمتی(tick size) است که در همین راستا باید بورس تهران با بررسی و فراهم کردن زیرساختهای بازار سرمایه از جمله اعمال حداقل تغییرات قیمت در دامنههای متفاوت قیمتی بپردازد و این موضوع را مدنظر قرار دهد.
در مجموع با گذر از خوب و بد تغییر واحد پولی از ریال به تومان و نیز تاثیر آن بر بازار سرمایه، تازگیها وزیر امور اقتصادی و دارایی گفته جابجایی ریال با تومان بهمرور و در طول زمان انجام میشود و فعلا قرار نیست اسکناس جدیدی وارد بازار شود. بعلاوه این که هر چند حذف صفر از واحد پولی ایران از نظر ما کار درستی است، اما این مهم باید در زمان مناسب آن انجام شود و امروز زمان آن نیست.
با این تفاسیر باید بر این نکته تاکید کرد که حذف یک صفر و تغییر واژه ریال به تومان مشکلی از اقتصاد کشور حل نمیکند و بر این اساس تا زمانی که بر تولید و توان داخلی آن هم در راستای اقدام و عمل به "اقتصاد مقاومتی" تاکید و روزگار سپری نکنیم، فرقی ندارد که پولی ملی را با "ریال" صدا بزنیم یا "تومان"!
* مهدی حاجی وند
انتهای پیام/