مصلحت نیست اقتصاد کشور را متصل به دلار کنیم/ لزوم تشکیل پیمانهای پولی دوجانبه
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به ضرورت تشکیل پیمان های پولی دوجانبه و حذف دلار از مبادلات تجاری گفت: ممکن است صندوق بین‌المللی پول در جاهایی ما را عقاب کند که اهمیت ندارد؛ چراکه مصلحت ما نیست که خود را متصل به دلار کنیم.
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران تسنیم«پویا»، نهادهای بین المللی همانند بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و سازمان تجارت جهانی همواره به فواید جهانی شدن اشاره می کنند و آمارهای خیره کننده ای از کاهش فقر و بهبود شرایط زندگی در کشورهای فقیر ارائه می دهند. این در شرایطی است که شواهد چیزی دیگری را نشان می دهد.
ورود بی محابا به بازارِ جهانی شدن و از میان برداشتن مرزها و موانع ملی در حوزه بازارهای مالی و پولی یا کاهش موانع تعرفه ای در کشورهای در حال توسعه عمدتا به افزایش وابستگی، فقر و بدهکاری به نهادهای مالی بین المللی انجامیده است. این امر در کشورهای آفریقایی بسیار مشهود است و بدهی بین المللی آنها به فلج اقتصادی انجامیده است.
برخی کارشناسان علت این موضوع که نهادهای بین المللی از جمله بانک جهانی و صندوق بین المللی پول، نمی‌توانند به وظیفه ذاتی خود- یعنی؛ جلوگیری از شکل گیری بحران از طریق تشویق کشورها جهت استفاده از سیاستها و تصمیمهای درست، نظارت مستمر اقتصادی و توصیه‌های سیاستی به جهت توسعه اقتصاد ملی کشورها- عمل کنند؛ آن است که این سازمانها به شدت تحت تأثیر قدرتهای بزرگ مالی هستند.
بنابراین واضح است که این نهادها همواره مزایا و منفعت کشورهای ثروتمند را در نظر می‌گیرند و با اعطای وامهایی با بهره بالا به کشورهای در حال توسعه جهت تعدیل ساختاری اقتصادی، آنها را به ورطه نابودی و فقر می کشانند. در این رابطه با کارشناس اقتصاد ایران محمد رضا مهدیار اسماعیلی گفت و گو کردیم.
تسنیم: نظر شما درباره این دیدگاه که صندوق بین المللی پول برای حمایت از کشورهای توسعه‌یافته طراحی شده است، چیست؟
ببینید؛ صندوق بین المللی پول یک سازمان اقتصادی جهانی است که درسال 1945م بر اساس موافقتنامه برتن وودز تاسیس شد و از سال 1947م به عنوان یک نهاد سازمان ملل آغاز به کار کرد. اهدافی چون بسط همکاری بین المللی در زمینه مسائل پولی و رفع محدودیت‌های ارزی، تثبیت نرخ‌های ارز و تسهیل کارکرد نظام پرداختهای چند جانبه بین کشورهای عضو را به عنوان اهداف تشکیل این نهاد معرفی کرده بودند.
سیستم برتون وودز (به انگلیسی: Bretton Woods system) در حالی که جنگ جهانی دوم به پایان خود نزدیک می‌شد، یک کنفرانس بین‌المللی تاریخی در برتن وودز، واقع در نیوهمپشایر، در سال 1944 برگزار گردید. در این سال نمایندگان کشورهای آمریکا، انگلستان و 42 کشور دیگر گرد هم آمدند تا درباره نظام پولی بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم تصمیم‌گیری کنند. از این کنفرانس دو نهاد جهانی پدید آمد که هنوز در اقتصاد جهان بسیار حائز اهمیت می‌باشند. صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک جهانی ترمیم و توسعه(IBRD) که مورد اخیر بعدها به بانک جهانی معروف شد.
تسنیم: چه اتفاقی در آن زمان رخ داد که کشورها به چنین نهادی احساس نیاز کردند یا لااقل تن به این دادند که پول یک کشور دیگر به عنوان مرجع انتخاب شود؟
آن موقع کشورها در شرایط جنگ بودند و ارزش ارزهای کشورها با هم متفاوت شده بود. از این رو شرایط مذکور اوضاع مبهمی را برای تجارت جهانی ایجاد کرده بود؛ تجارت بین المللی هم دچار آسیب شده بود. در چنین شرایطی دلار را ارز مرجع کردند و هر کشور ارز خود را با دلار معرفی کرد تا نسبت برابری ارزها روشنتر شود و آمریکا نیز با این تعهد که هر اونس طلا را برابر با 36 دلار قرار میدهد در کنترل این نظم نقش مبصر پولی دنیا را بازی کند؛ یعنی مثلا کشور سوئیس واحد ارزی خود «فرانک» را با دلار مقایسه می‌کرد و ارزش آن را مثلا نیم دلار اعلام می‌کرد و به همین شکل کشورهای مختلف ارزهای خود را با دلار ارزیابی کردند و این بستری برای تجارت بین‌المللی شد. اگر چه متاسفانه آمریکا به تعهد خود وفادار نماند و از این فرصت نهایت استغاده را برای خود کرد تا جایی که اکنون شاهد هستید که عدم وفاداری آمریکا به نرخ ثابت طلا در مقابل دلار، یک اونس از این فلز گران بها را امروز به بیش از 1500 دلار رسانده است!
** توسعه‌ی مد نظر صندوق بین‌المللی پول توسعه‌ی نهضت دلاری است که لاجرم توسعه‌ی آمریکا را نیز به همراه خود دارد.
تسنیم: کارکرد صندوق بین‌المللی پول در استمرار نهضت دلاری چه بود؟
صندوق بین المللی پول تشکیل شد تا کشورهایی که به جهت ضعف اقتصادی نمی‌توانند به دلار دسترسی داشته باشند را به چرخه اقتصادی دنیا متصل کند . صندوق بین‌المللی پول به چنین کشورهایی وام دلاری داد تا نهضت دلاری راه بیافتد؛ اگر کارشناسانی به ایجاد توسعه‌ی صندوق بین‌المللی پول برای کشورها اشاره دارند؛ این توسعه، توسعه‌ی دلاری است. این توسعه‌ای است که به همراه توسعه‌ی کشورها، آمریکا را هم بالا خواهد برد و این توسعه‌ای است که صندوق بین‌المللی پول با آن مخالفتی ندارد و آن را ترویج می‌کند.
تسنیم: این مورد که توسعه‌ی مورد قبول صندوق بین‌المللی پول بر مبنای توسعه آمریکا است را بیشتر تبیین می‌کنید؟
در قالب یک مثال به تبین آن می پردازم؛ مثلا ظرفیت اقتصاد شما یک میلیارد دلار است؛ اگر ظرفیت اقتصاد شما رشد کند و به پنج میلیارد دلار برسد، این درست است که شما رشد کردید اما هنگامی که یک میلیارد دلار به پنج میلیارد دلار ارتقا پیدا کرد معنایش این است که تقاضای شما برای دلار پنج برابر شده است و آمریکا بدون اینکه زحمتی بکشد با چاپ چند برابر پول بیشتر هم اقتصاد شما را رشد میدهد و هم خودش می تواند در دنیا چهار میلیارد دلار خرید کند بدون اینکه برای چهار میلیارد در داخل پشتوانه ای داشته باشد و پشتوانه آن چهار میلیارد دلار اقتصاد این کشوری است که در حال رشد است لذا آمریکا از این صندوق حمایت می‌کند.
چرا بعد از جنگ اعراب و اسرائیل، آمریکا با عربستان توافق کرد که نفتش را با دلار بفروشد و بعد از آن حمایت خود را از عربستان شروع کرد؛ چرا آمریکا چنین کاری کرد و آمریکا از فروش نفت عربستان به دلار چه سودی می‌برد که حاضر شد در قبال آن از عربستان حمایت کند؟ پاسخ روشن است چراکه وقتی نفت با دلار فروخته شود در کل اقتصاد آن کشور دلار وارد می‌شود و تمام ثروت آن کشور با دلار تعریف می‌شود و وقتی ثروت یک کشور بر اساس دلار تعریف شود، تقاضا برای دلار ایجاد می‌شود و وقتی که تقاضا برای دلار ایجاد شود آمریکا دلار چاپ می‌کند و به ملتش میدهد تا از آن استفاده کنند و این دلار در چرخه‌ی اقتصادی دنیا می‌چرخد و مسیرش از طریق نفت عربستان است ؛ یعنی بدون اینکه اقتصاد خود را توسعه بدهد و پایه‌ی قوی‌تری ایجاد کند که بتواند با تکیه بر آن پایه دلار اضافه کند با تکیه بر همین موضوع می‌تواند چند میلیون دلار اضافی چاپ کند و از شما خرید کند.
** راهکار برون رفت از بازی ارزی آمریکا شرکت در پیمانهای پولی چند جانبه است
تسنیم: راه حلی هم برای رهایی از این وضعیت وجود دارد؟
وقتی چنین مطلبی را دانستیم به فکر راه حل می افتیم. بنابراین مقدمه اجرایی شدن راه حل، داشتن درک درست نسبت به چنین شرایطی است. یکی از راه حلهای آن شرکت در پیمانهای پولی دو و چند جانبه است. ممکن است صندوق بین‌المللی پول در جاهایی ما را عقاب کند که اهمیت ندارد؛ چراکه مصلحت ما نیست که خود را متصل به دلار کنیم. پیمانهای دو جانبه پولی الان در دنیا به خوبی جواب داده است و باز کردن بحث مفصل می طلبد که خارج از موضوع الان ماست اما به کوتاه سخن من فکر می کنم ایران باید زیرک باشد و هر چه زودتر به دنبال پیمانهای دوجانبه و چند جانبه پولی برود.
انتهای پیام/
