شهرکها هیچ هویتی ندارند

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، این میزگرد به عنوان پایان بخش همایش «شهر، شهروندی و تئاتر» عصر روز 7 دی ماه با حضور رضا کیانیان، علی جعفری رییس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی و مجید کمالی رییس مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران در تالار مشاهیر تئاتر شهر برگزار شد و مدیریت این جلسه را سعید اسدی دبیر جشنواره بر عهده داشت.

در آغاز این میزگرد رضا کیانیان بر تفکیک مسئولیت سیاسی و اجتماعی تاکید کرد و یادآور شد: در گذشته دولتهای تمامیت‌خواه می‌خواستند همه امور را بر عهده بگیرند و همین موضوع سبب شده بود تا همه چیز سیاسی شود در حالی که وظیفه دولت انجام امور کلان است و شهروندان نیز وظایف اجتماعی خود را دارند. بدین ترتیب مسئولیت‌های سیاسی از اجتماعی تفکیک می‌شود.

کیانیان به تفاوت مسئولیت شهری در دوره گذشته و امروز اشاره کرد و گفت: پیش از این وقتی در محله ای زندگی می‌کردیم، نسبت به آن عرقی داشتیم و از آن مراقبت می‌کردیم. همه یکدگیر را می‌شناختند و به همین دلیل، در محله‌ها کمتر خلافی روی می‌داد؛ اما با بزرگ شدن شهرها ، محله و عرق به آن از بین می‌رود تا جایی که امروزه در ابر شهر تهران، فقط بعضی جاها هنوز محله هستند و در مقابل، در اطراف شهر، شهرک‌های بسیار کوچک زیادی درست شده‌اند که درواقع مسافرخانه مردمی است که در تهران زندگی می‌کنند.

رضا کیانیان: شهرکها هیچ هویتی ندارند و ساکنان آنها نیز هیچ عرقی نسبت به محیط خود ندارند

این هنرمند تئاتر، سینما و تلویزیون ادامه داد: این شهرکها هیچ هویتی ندارند و ساکنان آنها نیز هیچ عرقی نسبت به محیط خود ندارند. به همین دلیل در تهران مشکلات بسیاری داریم.

کیانیان با اشاره به برخی از مشکلات اجتماعی تهران مانند تردد بی‌حساب و کتاب موتور‌سواران، رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی و ... افزود: این مشکلات از سوی کسانی ایجاد می‌شود که متوجه نیستند کارشان خلاف است چون معنای قواعد شهرنشینی را نمی‌فهمند و این چنین است که شاید بتوان آنها را «لمپن» به معنای بی‌ریشه نامید و متأسفانه بعد از جنگ تحمیلی، این وضعیت ناخوشایند، گریبان همه شهرهای ما را گرفته است.

علی جعفری: مدیران باید سخت‌افزار را ایجاد کنند و تامین نرم‌افزار هم به عهده نخبگان است.

علی جعفری رییس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی نیز با ارایه تعریفی از واژه توسعه یافتگی، بر تفاوت میان دو مفهوم «شهروند» و «شهر‌نشین» تأکید کرد و افزود: شهرنشین کسی است که در شهر زندگی می‌کند؛ ولی شهروند نسبت به مسایل محیطش احساس مسئولیت دارد.

جعفری یکی از الزامات رسیدن به توسعه اجتماعی در شهر را، تحقق مشارکت شهروندان در اداره امور شهر دانست و گفت: تحقق این موضوع خود نیازمند الزامات بسیاری است.

به گفته این مدیر شهری، در نگاه مشارکت شهروندی، مدیران باید سخت‌افزار را ایجاد کنند و تامین نرم‌افزار هم به عهده نخبگان است.

مجید کمالی رییس مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران نیز با اشاره به اینکه مسئولیت اجتماعی نیازمند تعریفی جدید است، افزود: این تعریف، مفهومی است که در آینده و متن زندگی ما حضور دارد و در متن کنش‌هایمان قابل بررسی است و همین نقطه پیوند مسئولیت اجتماعی و تئاتر است.

به گفته او، در نگاه پدیدارشناسانه، مسئولیت اجتماعی ساختاری است که فرد و اجتماع با هم در شکل گیری آن نقش دارند.

کمالی  افزود: آنچه شهرنشین را به شهروند تبدیل می کند، مشارکت‌پذیری و مسئولیت‌پذیری است و با همین نگاه باید به شهروندان امکان کنش و تجربه بدهیم و همه اینها در تئاتر نهفته است.

در این نشست جعفری آمار و اطلاعاتی درباره پردیس تئاتر تهران و مجموعه «صبا» بیان کرد که در پاسخ، رضا کیانیان برخی از مشکلات این مجموعه‌ها را تشریح کرد. کیانیان با تقدیر از شهرداری تهران و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی در ساخت پردیس‌های سینمایی و نمایشی افزود: ما این تلاش‌ها را می بینیم و قدردانی می‌کنیم؛ اما سخت‌افزار و نرم‌افزار نمی‌توانند جدا از یکدیگر کار کنند چون باید با یکدیگر در ارتباط تنگاتنگ باشند.

رضا کیانیان: با این جشنواره‌زدگی، همه چیز بر باد می‌رود

این بازیگر ادامه داد: هنرمندان نرم‌افزار هستند؛ اما شهرداری که ساخت سخت‌افزار را بر عهده دارد، در این زمینه با آنان مشاوره نمی‌کند. از سوی دیگر شهرداری در این سالها جشنواره‌های زیادی را در کنار جشنواره فجر برگزار می‌کند و با این جشنواره‌زدگی، همه چیز بر باد می‌رود.

کیانیان اضافه کرد: بهتر است شهرداری یا جشنواره برگزار نکند یا مانند همه جای دنیا برگزاری جشنواره‌های مهم کشور مانند فجر را بر عهده بگیرد؛ چون در شرایط فعلی، از نرم‌افزار شما کاری ساخته نیست و همان سخت‌افزار خودتان هم هدر می رود.

در پاسخ به این انتقادات، کمالی توضیح داد که تا جایی که به سازمان فرهنگی هنری شهرداری مربوط می‌شود، کارهای مهمی انجام شده است و برگزاری جشنواره‌ها به معنای این نیست که فقط در بازه برگزاری جشنواره فعالیم؛ بلکه در طول سال فعالیت داریم و جشنواره، برآیند آن فعالیت‌هاست هرچند ممکن است نواقصی داشته باشد.

رییس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی اضافه کرد: در مورد هنری مانند تئاتر، رویکرد ما غیرحرفه‌ای است و آن را به عنوان فعالیتی نگاه می‌کنیم که می‌تواند حرکتی عملی را در لایه‌های پایین‌تر اجتماعی شهری ایجاد کند.

کیانیان: شهرداری با برگزاری این جشنواره‌ها، به نوعی با وزارت ارشاد موازی کاری می‌کند/کمالی: موازی کاری نمی‌کنیم؛ بلکه کار ما در حوزه همگانی است

بعد از این توضیحات، کیانیان گفت شهرداری با برگزاری این جشنواره‌ها، به نوعی با وزارت ارشاد موازی کاری می‌کند.

 در پاسخ به او کمالی گفت: موازی کاری نمی‌کنیم؛ بلکه کار ما در حوزه همگانی است و در همین راستا استعدادها را در کف محلات شناسایی می‌کنیم و بعد به دست استادان حرفه‌ای می‌سپاریم.

اما کیانیان نیز تأکید کرد که ناهماهنگی میان دستگاه‌های مختلف باعث می شود زحمات هر یک از آنها بی‌نتیجه بماند . ضمن اینکه درباره امور مهمی مانند ساخت و طراحی سالنها با هنرمندان حرفه ای مشورت نمی‌شود و همین باعث می‌شود تا سرمایه و انرژی زیادی هدر شود در حالیکه اگر با هرمندان گفتگو و رایزنی می‌شد، این مشکلات به وجود نمی‌آمد.

این هنرمند تأکید کرد که باید در گفتگوها به این راهکار برسیم که چگونه می‌توانیم با یکدیگر هماهنگ عمل کنیم تا تلاش‌های هیچ یک از نهادها و مراکز بی نتیجه نماند.

کیانیان به خیل گسترده فارغ التحصیلان تئاتر در هر سال اشاره کرد و افزود:  سالانه بیش از هزار فارغ التحصیل در تئاتر داریم که بیکار هستند و باید پشت در اتفاق مدیران بروند تا نوبت اجرای نمایش بگیرند. از سوی دیگر شما با برگزاری جشنواره‌هایتان، استعدادها را شناسایی می کنید اما آنها به مراکز حرفه‌ای نمی‌رسند؛ بلکه پراکنده می شوند.

جعفری نیز با تایید سخنان کیانیان افزود: رسیدن به بحث مطالبه‌گری یعنی حرکت بر چرخه توسعه که اتفاق بسیار خوبی است. البته متأسفانه در امور هنری شرکتهای حقوقی نداریم که بتوانند در مورد مسایل فنی سالنهای هنری مثل سالنهای سینما، تئاتر یا موسیقی به ما مشاوره بدهند. وی با بیان اینکه «شهر تولید ثروت می‌کند»، تأکید کرد: این امکان به طور کامل وجود دارد که همه فارغ‌التحصیلان و هنرمندان تئاتر را به کار بگیریم تا هیچ یک بیکار نباشند؛ اما باید برای این کار، مکانیزمی وجود داشته باشد و اگر از دل جشنواره‌های ما الزام این تعامل سیستماتیک بیرون بیاید، انقلابی در حوزه موضوعات تخصصی است.

رضا کیانیان: فرهنگ در دل طبقه متوسط اجتماعی رشد می‌کند؛ اما تلاش دولت قبلی در جهت از بین بردن این طبقه بود

در ادامه سخنان او، مهدی شفیعی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی هم به نواقص قانونی در این زمینه اشاره کرد. در بخش پایانی جلسه صحبتی درباره ضرورت ساخت مکانهای فرهنگی برای قشر متوسط اجتماعی مطرح شد.

کیانیان توضیح داد که فرهنگ در دل طبقه متوسط اجتماعی رشد می کند اما تلاش دولت قبلی در جهت از بین بردن این طبقه بود. او درباره ساخت مجموعه خاوران در منطقه پایین شهر گفت: در آن منطقه قشر متوسط اجتماعی وجود ندارد به همین دلیل این مجموعه با آن بزرگی همچنان خالی مانده است. درحالیکه اول باید در آن منطقه فرهنگسازی کنیم و این کار با ساخت یک سالن خیلی شیک اتفاق نمی‌افتد؛ بلکه اتفاقا با سالن‌های کوچک بلک‌باکس رخ می‌دهد.

کیانیان تأکید کرد: اگر هنرمندان به ساخت این مجموعه انتقاد دارند، به این معنا نیست که  به فقرا بی‌توجه باشند؛ بلکه باید بیاموزیم فرهنگ متعلق به طبقه متوسط است و باید اول در آن منطقه فرهنگسازی کنیم.

جعفری نیز با تأیید سخنان کیانیان بر ضرورت شکل گیری NGOها تأکید کرد و گفت: کارکرد ظرفیت اجتماعی ما از تفکر مراکز مردم نهاد شکل می گیرد و آفت جریان توسعه ما، نگاه سیاسی به جامعه است.
 

مهدی شفیعی: تالارهای زیادی در سطح شهرها داریم اما جای تأسف است که نمی‌توان در تئاتر از آنها بهره جست

در این همایش پیشتر اولین میزگرد سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور مهدی شفیعی، سعید اسدی، احسان پشت مشهدی و جمعی از هنرمندان  و اساتید تئاتر با موضوع «معماری ، شهر، حقوق شهروندی و تئاتر»  برگزار شد.

 شفیعی با اشاره به بی‌استفاده ماندن تعدادی از سالنهای تئاتر گفت: تالارهای زیادی در سطح شهرها داریم اما جای تأسف است که نمی‌توان در تئاتر از آنها بهره جست درحالی که جوانان ما احتیاج به فضاهای تئاتری دارند و مسئولان باید در تصمیمات کلان شهرها  به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند.

وی افزود: گسترش اماکن هنری و کمک به تفهیم مفهوم شهروندی می‌تواند کمک بزرگی در ساخت و ساز شهرداری داشته باشد.

مدیر کل هنرهای نمایشی درباره عملکرد شهر در حوزه فرهنگی بیان کرد: آسیبی که در سیاست و عملکرد شهر در حوزه فرهنگی وجود دارد ، به علت نبود همگرایی بین انسانهاست . اگرچه همه ما به نوعی گرفتار مسائل روزمرگی هستیم، اما امیدوار بودم در این سمینار حداقل مدیران حوزه شهرداری برای تبادل نظر با یکدیگر حضور پیدا می‌کردند.

شفیعی با اشاره به تعریف شهروندی در جوامع مختلف اشاره کرد: تعاریف زیادی از مفهوم شهروندی در جوامع مختلف همچون یونان و تمدن بین‌النهرین و... شنیده‌ایم؛ اما از نظر من شهروند یک مفهوم مدرن است و حقوق شهروندی و رعایت قوانین یک رابطه دو سویه بین شهروندان و مسئولیت اجتماعی به شمار می‌آید.

وی با اشاره به مراسم‌های آیینی مذهبی ملی گفت: تئاتر به عنوان مکان اجرایی نمایش یک مقوله جدید در ایران به حساب می‌آید.

مدیر کل هنرهای نمایشی در ادامه خاطر نشان کرد: در طراحی شهری، افزایش ارتباطات شهروندان مقوله با اهمیتی است که در این راستا پاتوقهایی برای شهروندان ایجاد شده است. امروزه جایگاه تئاتر برجسته‌تر شده  و دیگر به عنوان یکی از ضرورت‌های شهری امروزی مطرح می‌شود که نباید به این امر مهم بی توجه بود.

وی درباره تئاتر در جوامع مختلف شهری گفت: ما معتقدیم تئاتر به عنوان اقتضای طبیعت‌ساز و هنری جذاب می‌تواند پیشنهادهای تاثیرگذاری در ساختار شهری داشته باشد اما  باید دید چه مقدار می‌توان در حوزه فرهنگ شهری از جوامع بهره گرفت.

احسان پشت مشهدی به پرسشهای مهدی شفیعی در زمینه بازسازی تالارهای هنر پاسخی نداد

 احسان پشت مشهدی رییس مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی گفت: موضوع مهم این جلسه بررسی نظریه‌هایی است که شاید بتواند در مباحث مطرح شده، راهگشا باشد. حال این نظریه‌ها می‌تواند از سوی افراد روشنفکر این عرصه باشد تا کمک بیشتری به  پیشبرد فرهنگ در سطح شهر داشته باشد.

در ادامه این نشست مهدی شفیعی پرسشهایی درباره بازسازی تالارهای تئاتر از سوی شهرداری مطرح کرد؛ اما چون به این پرسشها، پاسخی از سوی پشت مشهدی داده نشد، اصغر همت مدیر عامل خانه تئاتر وارد بحث شد و گفت: متأسفانه شما به سوالات آقای شفیعی پاسخ ندادید و تنها به خواندن یادداشتهای خودتان بسنده کردید. ظاهراً تا به حال به این مباحث فکر نکرده‌اید و پاسخ این سوالات را  به آخر جلسه موکول می‌کنید که مطمئنم در پایان هم  هیچ پاسخی از سوی شما شنیده نخواهد شد.

در پایان میز گرد سعید اسدی دبیر سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در باره ظرفیت تئاتر گفت: از آنجا که تئاتر ظرفیتی فوق‌العاده در جوامع مختلف به حساب می‌آید، می‌توان آن را به مکان‌های فرهنگی و اجرایی تبدیل کرد.

وی افزود: تئاتر یک رویداد معمول اجتماعی نیست بلکه برای دعوت به یک ارتباط جمعی ساخته شده است.

انتهای پیام/