بررسی شواهد تغییر اقلیم در چهارمحال و بختیاری/هیاهوی انتقال آب برای "هیچ"

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، استان چهارمحال و بختیاری با 16 هزار و 533 کیلومتر مربع وسعت از جمله مناطق کوهستانی جنوب‌غربی ایران محسوب می‌شود. شهرکرد مرکز استان با 2150 متر ارتفاع در میان مراکز استان‌ها به بام ایران شهرت یافته است.

استان چهارمحال و بختیاری با توجه به ماهیت کوهستانی مرتفع در مسیر بادهای مرطوب سیستم‌های مدیترانه‌ای قرار داشته که دارای بارش نسبتاً مناسب است و سرچشمه معروفترین رودخانه‌های دائمی جنوب‌غربی و مرکزی ایران یعنی کارون و زاینده‌رود است.

چهارمحال و بختیاری بر اثر کاهش بارندگی و افزایش بی‌سابقه دما در فصل زمستان امسال وارد نهمین سال خشکسالی پیاپی می‌شود. بنابر اظهارات برخی از کارشناسان شواهد نشان می‌دهد که در حقیقت استان در معرض تغییر اقلیم قرار گرفته که در صورت عدم انجام اقدامات به موقع، کنترل برداشت آب از منابع زیرزمین و توقف انتقال غیرکارشناسی آب خسارت‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌شود کما اینکه استان چهارمحال و بختیاری در آینده نزدیک با ادامه روند اقدامات غیرکارشناسی غیرقابل سکونت خواهد شد.

میانگین دما در چهارمحال و بختیاری افزایش یافته است

مهرداد قطره در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: همه بر این باور هستند که استان چهارمحال و بختیاری استان پرآبی است و همه تصور می‌کنند این استان برای همیشه پرآب خواهد بود.

وی با اشاره به شواهد تغییر اقلیم در استان چهارمحال و بختیاری افزود: امسال حداکثر مطلق دما از اول آبان‌ماه تا یک آذرماه در استان نسبت به سال گذشته 4 درجه افزایش یافته و نسبت به مدت مشابه بلندمدت 3.7 درجه افزایش یافته است.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: همچنین در این مدت حداقل مطلق دما اگرچه نسبت به مدت مشابه سال گذشته 0.4 درجه کاهش یافته اما نسبت به مدت بلندمدت 1.2 درجه افزایش یافته است.

قطره با اشاره به کاهش 82 درصدی بارش در فصل پاییز امسال گفت: اگرچه شاهد بارش‌های خوبی در فصل زمستان هستیم اما باید توجه داشت با این وجود به حد نرمال زمستان دست نمی‌یابیم و این بارش‌ها نمی‌تواند کمبود بارش پاییز را جبران کند، پس در نتیجه چهارمحال و بختیاری وارد نهمین سال خشکسالی پیاپی می‌شود.

وی با اشاره به علت این پدیده خاطرنشان کرد: افزایش دما طی چند سال گذشته به ویژه در عربستان و اقیانوس‌ها به ویژه اقیانوس آرام و خلیج فارس از جمله علت‌های کاهش بارندگی است.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: یک مرکز پرفشار به نام مرکز پرفشار جنب حاره که در فصل تابستان در نیمه جنوبی کشور تشکیل و سبب افزایش دما می‌شود.

قطره بیان کرد: در فصل پاییز انتظار وجود دارد که این مرکز عقب‌نشینی و اجازه نفوذ به سیستم‌هایی که از سمت غرب وارد می‌شوند را بدهد اما در اتفاقی عجیب و نادر این سیستم تا آذرماه در این منطقه حاکم بود و در ناباوری دی‌ماه نیز دوباره این سیستم در منطقه حاکم شده است.

وی با بیان اینکه معمولاً مرکز پرفشار جنب حاره در مهرماه عقب‌نشینی می‌کرد، افزود: علت اینکه سیستم‌های بارشی به سمت استان نمی‌آیند این است که هنوز الگوی تابستانی در اینجا حاکم است و مثل سدی جلوی سیستم‌های بارشی را گرفته و آن‌ها را به سمت عرصه‌های بالاتر هدایت می‌کند.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری با اشاره به کاهش بارندگی در طول 8 سال گذشته گفت: در طول 8 سال گذشته استان هر سال با کمبود بارش مواجه است. در طول 8 سال گذشته میزان بارش در شهرکرد 322 میلی‌متر و در کوهرنگ با بیشترین میزان کاهش 2269 میلی‌متر کاهش یافته است.

میزان بارش در طول 50 سال گذشته در سراسر کشور کاهش یافته است

قطره با بیان اینکه میزان بارش در طول حدود 50 سال، از سال 1347 تا 1393 بررسی شده است، خاطرنشان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان بارش در طول 50 سال گذشته همواره کاهش یافته به صورتی که متوسط بارش کشور از 400 میلی‌متر به 247 میلی‌متر در سال 1393 رسیده است.

وی با بیان اینکه در طول 50 سال گذشته به ازای هر سال 1.2 میلی‌متر بارش کاهش یافته است، تصریح کرد: تصور برخی بر این است که پس از 7 سال خشکسالی، 7 سال ترسالی است در صورتی که اصلاً اینگونه نیست از سال 47 به بعد هیچ سالی بارش‌ها افزایش نیافته است.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری با اشاره به علت کاهش بارش‌ها گفت: بعد از انقلاب صنعتی تولید گازهای گلخانه‌ای افزایش یافت که این گازها مثل یک درپوش عمل می‌کنند. انتظار این است که شب زمین گرمای خود را از دست بدهد که همین اتفاق نیز رخ می‌دهد اما گازهای گلخانه‌ای مثل یک چتر دوباره گرما را به زمین برمی‌گردانند، دقیقاً مثل اتفاقی که در گلخانه رخ می‌دهد.

قطره افزود: افزایش دمای هوا سبب گرم‌تر شدن زمین و در نتیجه کاهش بارندگی می‌شود با ادامه این روند هر ساله بارندگی کاهش و در نتیجه هر چقدر جلوتر می‌رویم وضعیت خشکسال بدتر می‌شود.

وی با اشاره به افزایش دمای هوا از سال 1347 تا 1393 گفت: متوسط دمای کشور در سال 47، 17 درجه بوده که اکنون به 18.6 درجه رسیده است یعنی به ازای هر دهه در طول 50 سال دمای هوا حدود 0.2 درجه افزایش یافته است.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: بر اثر افزایش دما تبخیر نیز افزایش می‌یابد که در سال 57 میزان تبخیر 1181 میلی‌متر بود اما اکنون 1800 میلی‌متر است.

قطره خاطرنشان کرد: همه این شواهد نشان می‌دهد که ما رو به خشک شدن پیش‌ می‌رویم.

وی افزود: اتفاقی که در افزایش دما برای استان چهارمحال و بختیاری بسیار خطرناک است این است که منابع آبی مطمئن که به صورت برف بود چند سالی است که این منابع را دیگر نداریم.

نمودار کاهش میزان بارش در چهارمحال و بختیاری

یخچال‌های طبیعی کوهرنگ از بین رفته‌اند

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری با اشاره به از بین رفتن یخچال‌های طبیعی در زردکوه و ارتفاعات آن و کاهش 50 درصدی آب حاصل از برف بیان کرد: به عنوان مثال در سال گذشته 19 اسفندماه کل برف سطح زمین آب شد در صورتیکه معمولاً تا اواسط اردیبهشت‌ماه برف داشتیم. امسال نیز میزان برف استان چهارمحال و بختیاری صفر است.

قطره با اشاره به تغییر الگوی بارش در استان به ویژه کوهرنگ خاطرنشان کرد: بارش باران در کوهرنگ بی‌سابقه است بارش در کوهرنگ باید برف باشد نه باران.

کاهش شدید بارش‌ها در چهارمحال و بختیاری در افق 1420

وی تصریح کرد: در افق 1420 یعنی 25 سال آینده مطالعات نشان می‌دهد در بیشتر مناطق استان به ویژه مناطق شمال غربی استان از جمله کوهرنگ با کاهش شدید باران مواجه شویم.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری افزود: بررسی‌های مرکز مطالعات اقیلم‌شناسی مشهد نیز نشان می‌دهد تا سال 2030 بیشترین کمبود بارش در 15 استان کشور از جمله استان چهارمحال و بختیاری است.

قطره بیان کرد: نمی‌توانیم با اقلیم مقابله کنیم بلکه باید با این شرایط سازگار شد. در ابتدا باید شرایط جدید را بپذیریم و سپس از آن بهره‌برداری کنیم.

راهکارهای سازگاری با شرایط جدید:

حفظ منابع آبی و نگه‌داشت آب در زیر خاک با استفاده از روش‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری

ایجاد چاه‌های جذبی در منازل و هدایت آب پشت‌بام‌ها به این چاه‌ها

ایجاد چاله‌هایی در سطح گسترده و زیاد در سطح مزارع

استفاده از روش‌های نوین آبیاری، کشت‌های سازگار با شرایط جدید، تغییر الگوی کشت و افزایش کشت گلخانه‌ای

عدم تأثیر پدیده‌های ال‌نینو و لانینو بر روی خشکسالی در ایران

وی همچنین با اشاره به پدیده‌های ال‌نینو و لانینو افزود: پدیده ال‌نینو و لانینو پدیده‌های دورپیوندی هستند یعنی یک‌سری الگوهایی هستند که بر روی اقیانوس‌ها هر 3 یا 4 سال یک‌بار تشکیل و جابه‌جا می‌شوند و مراکز آن‌ها سواحل هایتی، استرالیا و دیگر کشورهای این حوزه است.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: به صورت روتین هر 3 یا 4 سال یک‌بار این پدیده‌ها جابه‌جا می‌شوند اما اینکه اثری که روی اقیانوس آرام اتفاق می‌افتد چقدر می‌تواند بر روی خاورمیانه و ایران اثر داشته باشد نیازمند مطالعات بیشتر است.

قطره خاطرنشان کرد: تاکنون کسی نتوانسته ثابت کند که آیا این پدیده تأثیری بر ایران دارد یا نه؟

35 تا 40 درصد منابع آب سطحی چهارمحال و بختیاری کاهش یافته است

هاشم فاطمی در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: با توجه به شرایط پیش‌آمده و تغییر اقلیم که نتیجه آن گرم شدن هوا و تغییر الگوی بارش از برف به باران است متأسفانه شاهد آن هستیم که در دی‌ماه که اوج سرمای زمستان است به جای برف باران می‌بارد که بخش عمده آن نیز تبخیر و مابقی نیز به علت شیب زیاد سریعاً از استان خارج می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت بارش برف افزود: برف به مرور ذوب و به سفره‌های زیرزمینی وارد، چشمه‌ها را تغذیه و دبی رودخانه‌ها را نیز تأمین می‌کند.
کارشناس حفاظت و بهره‌برداری منابع آب بیان کرد: در سال‌های گذشته در پی خشکسالی و تغییر الگوی بارش شاهد کاهش چشمگیر دبی رودخانه‌ها در شهریورماه و مهرماه هستیم.

فاطمی خاطرنشان کرد: در طول سال‌های گذشته 35 تا 40 درصد منابع آب سطحی استان کاهش یافته، بر اثر کاهش آب‌های زیرزمینی دشت‌های استان دچار فرونشست شده و برای تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت با مشکل مواجه شده‌ایم.

وی تصریح کرد: در فرخشهر، سامان، بن و بروجن با مشکل کمبود آب شرب و قطعی آب مواجه هستیم که در تابستان‌ها نیز چاه‌های کشاورزی خاموش می‌شود.

کارشناس حفاظت و بهره‌برداری منابع آب گفت: این روند به شدت نگران‌کننده است که بحران‌هایی را نیز به همراه دارد.

فاطمی افزود: تغییر الگوی کشت، افزایش کشت پاییزه و کاهش کشت بهاره، کاش مصرف خانگی و مهار و نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی از جمله اقدامات لازم در زمینه مقابله با کمبود آب است.

هیاهوی انتقال آب برای "هیچ"

بررسی یافته‌ها و مطالعات کارشناسان نشان می‌دهد که استان چهارمحال و بختیاری در حال گذار و تبدیل به یک منطقه خشک است که با ادامه روند اقدامات غیرکارشناسی و تشدید شرایط جدید استان تبدیل به منطقه کویری خواهد شد.

یخچال‌های زردکوه منبع اصلی تأمین آب 2 رودخانه بزرگ کارون و زاینده‌رود هستند که با از بین رفتن آن‌ها در حقیقت آبی برای انتقال باقی نمی‌ماند.

با وجود همه این شواهد، حفر تونل‌های انتقال آب به شکلی که عمق تونل انتقال آب بهشت‌آباد در کمترین ارتفاع 300 متر است، صرف هزینه‌های سنگین چه در مبدأ و مقصد «بنابر گزارش استاندار یزد تاکنون 220 میلیارد تومان برای انتقال آب در یزد هزینه شده است» و دادن وعده تأمین آب به مردم سایر استان‌ها عاقلانه است؟

گزارش از سپیده شفیعی‌نژاد

انتهای پیام/