وقتی تئاتر به حال خود رها شود، ناچار است به در و دیوار بزند تا خرج خود را در بیاورد

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، برنامه «چشم شب روشن» شنبه 18 دی با حضور مهرداد رایانی مخصوص، کارشناس تئاتر میزبان امیر دژاکام بازیگر، کارشناس تئاتر و مدرس دانشگاه بود تا درباره تئاتر خصوصی صحبت کنند.
دژاکام با اشاره به تغییر شرایط در زمینه تئاترگفت: «در گذشته می توانستم چند تئاتر را در سال روی صحنه داشته باشم اما در حال حاضر هم شرایط تولید متفاوت شده و هم تبلیغات. علاوه بر این، تعداد سالن ها نیز افزایش یافته است و جوانان امروز بسیار زیرک و باهوشند و اندوخته‌های روز را دارند.»
وی با بیان اینکه تئاتر امروز حتی مربوط به 5 سال گذشته هم نیست و شرایط آن تغییر کرده است، افزود: در شرایطی که ما قرار گرفتیم، به شخصه از صفر شروع کردم و به آن افتخار می کنم و مشکلی ندارم. اما وقتی به تئاتر کشورم نگاه می کنم، می بینم که در عرصه های مختلف شکوفا شده است. حدود 110 تئاتر در طول شبانه روز در تهران روی صحنه داریم و حداقل مزیت اجرا حتی برای گروه های ضعیف این است که امیدوار می شوند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه در این حجم وسیع تعدادی از کارگردانان بنام به سختی توانستند کاری انجام دهند، گفت: این کارگردانان نیز باید به روز شوند و فعالیت خود را شروع کنند. وقتی تئاتر خصوصی به وجود آمد اهداف خصوصی نیز شکل گرفت. آیا این اهداف خصوصی که شکل گرفته با اهداف عمومی ما نیز سازگار است؟... وقتی تئاتر خصوصی شکل گرفت، سرمایه خصوصی نیز هم وارد تئاتر شد و سوال این است که آیا سرمایه خصوصی قبل از اعتلای فرهنگ به بازگشت سرمایه فکر می کند یا می توانیم هر دو را به صورت همزمان داشته باشیم؟
دژاکام با تأیید اینکه باید تئاتر خصوصی داشته باشیم، عنوان کرد: کسانی که برای داشتن تئاتر خصوصی مقاومت می کنند، با جریانی مخالفت می کنند که فراگیر است و حق فعالیت را به هنرمندان می دهد. این جریان اجازه امرار معاش به هنرمندان می دهد، اجازه کار به فارغ التحصیلان داده است و کمک کرده است صنف ها و سالن های جدیدی به وجود بیایند و ظرفیت فرهنگی کشور افزایش پیدا کند.
در ادامه، رایانی مخصوص در این رابطه افزود: تئاتر با این رویکرد خصوصی به سمت کالا شدن حرکت می کند که در آن بحث عرضه و تقاضای مادی و فرهنگی دو سوی قضیه را شکل می دهد؛ یعنی همیشه در تئاترمان بلیط می خریدیم اما اکنون وجه تجاری آن اهمیت پیدا کرده تا فرهنگی.

دژاکام با بیان اینکه این نوع تئاتر تجاری است، یادآوری کرد: الزاما تئاتر خصوصی تجاری نیست اما بسیار امکان دارد که تئاتر خصوصی به طور کامل تبدیل به تئاتر تجاری شود. تئاتر تجاری هم حق حیات دارد و بیشتر سرگرمی ایجاد می کند و شب های اجرای آن طولانی است. این تئاترها ملودرام های خوب رئالیستی می نویسند و لبخندی به لب تماشاگر می نشانند.
وی با بیان اینکه منظورم از تئاتر تجاری تئاتر آزاد نیست، ادامه داد: تئاتر تجاری هنرمندان صاحب نام ندارد و مدت آن دو ساعت و سراسر خنده است و قیمت بلیط ها در آن ارزانتر است و طی سال 10 ماه اجرا دارند و بچه های زحمتکشی هستند و موضوعات آنها بسیار ساده و هنرمندان آن شناخته شده نیستند. هدف تئاتر آزاد مانند تئاتر تجاری بازگشت سرمایه است اما کمی بی ادعاتر است و هردو حق حیات دارند.

دژاکام خاطرنشان کرد: تئاتر ما باید هارمونی داشته باشد؛ یعنی اگر همه تئاتر ما تجاری شود، عده ای از هنرمندان نمی توانند کار کنند و اگر تمام تئاتر دانشجویی شوند، دوباره عده ای نمی توانند کار کنند.
این بازیگر تئاتر با اشاره به اینکه تئاتر گونه های بسیاری دارد، افزود: نوعی از تئاتر تجربی است و ممکن است تماشاگر عادی به این نوع تئاتر علاقه مند نباشد. بعضی دوست دارند تئاتر ترجمه کار کنند و آن ها نیز باید حق فعالیت داشته باشند.
وی با بیان اینکه ما درام نویسان خوبی داریم، ادامه داد: این درام نویسان علاقه به مشتری در خرید بلیط ندارند بلکه دوست دارند تماشاگر داشته باشند و این دو با یکدیگر متفاوتند. منظورم این است که اگر حدود قوانین رعایت شود و به همه اجازه کار داده شود و سیستم برنامه ریزی و تشکیلات اجرایی مسائل را رها نکنند. در واقع باید نوعی استراتژی برای این موضوع تعریف شود.

دژاکام با اشاره به رهاشدن بخش خصوصی اذعان کرد: فرض می کنیم که یک سالن دارم و به عنوان بخش خصوصی طی سال پشتیبانی 30 تئاتر را به عهده بگیرم و اگر قرار باشد هر کدام سالی 300 میلیون تومان اجاره بدهند، مجبورند به مشتری فکر کنند اما اگر به این تئاتر خصوصی شهرداری و متولیان فرهنگی کمک کنند، آن ها به تماشاگر فرهنگی فکر می کنند.

این مدرس دانشگاه افزود: وقتی تئاتر به حال خود رها شود، ناچار است به در و دیوار بزند تا خرج خود را در بیاورد. آفت تئاتر خصوصی این است که تماشاگر به مشتری تبدیل شود. من مشکلی با این ندارم که خانواده ای بعد از تمام فشارهایی که طی هفته بر اثر مسائل گوناگون بر او وارد شده، برای چند ساعت بخندد. این به تعادل فرهنگی جامعه و کاهش عصبانیت ها کمک می کند.
دژاکام یادآوری کرد: وقتی تمام فعالیت های فرهنگی معطوف به یک چیز شود؛ یعنی فکر کردن از بین می رود. به فکر کردن در فرهنگ ما بسیار اهمیت داده شده که بتوانیم پلان داشته باشیم و نقشه طراحی کنیم. در این بخش اگر تمام مخاطبان تئاتر به مشتری تبدیل شوند، فکر کردن تعطیل می شود و باید ایجابی به مسائل نگاه کنیم نه سلبی. اکنون این طور نیست که با خود بگوییم یک تماشاگر هم برای ما کافی است و نمی توانیم 300 میلیون پول نفت را به یک نفر بدهیم که برای یک تماشاگر اجرا داشته باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا در هنرهای دیگر به دلیل گران بودن بلیط نسبت به تئاتر مشتری وجود دارد یا تماشاگر فرهنگی گفت: هنرهای دیگری مانند موسیقی ساحت ها و کارکردهای مختلفی دارند. حتی در مسائل مسلم دینی هم نظرات مختلفی وجود دارد و در عرصه هنر نیز این طور است.
دژاکام با بیان اینکه تئاتر در جمع اتفاق می افتد و بر اثر آن قدرت و سیاست شکل می گیرد، افزود: معتقدم تئاتر یک تجربه است و می تواند ناهنجاری های اجتماعی را کاهش دهد. رمان و سینما نیز همین کار را می کنند و ما را درگیر یک تجربه خیالی مانند فاجعه می کنند. ما یک فاجعه را از سر می گذرانیم که ممکن است تأثیر مستقیمی روی ما بگذارد و باعث کاهش ناهنجاری های اجتماعی شود؛ به عبارتی طول عمر متوسط یک اجتماع را افزایش می دهد.
وی درباره مهمترین آسیب تئاتر گفت: گروهی با سرمایه بیشتر تشکیل شدند که 5 سالن دارند و از 5 سری هنرپیشه استفاده می کنند و اجازه فعالیت به کسانی که سرمایه کمتری دارند، داده نمی شود. شاید تعامل صنف و مرکز هنرهای نمایشی با یکدیگر به این دلیل باشد که اجازه این نوع کارها داده نشود.
«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت 23 از شبکه چهار سیما روی آنتن می رود.

انتهای پیام/