به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، وقتی از پلههای حوض ماهی سعدی شیراز به پایین میروی دیگر آن شور و نشاطی که در محل حوض ماهی بود را نمیبینی، دیگر صدای دلنواز موسیقی شیرازی و حرکت زیبای ماهیها را در حوض ماهی که از آب قنات سعدی سرچشمه میگیرد مشاهده نمیکنی. وقتی سر به حوض ماهی میستایی تنها باید از ته دل آه بکشی و ببینی که چگونه خشکسالی به قنات و حوض ماهی سعدی شیراز رحم نکرده و آن را خشکانده است.
روحیه مسافران و گردشگران نیز با دیدن این صحنه گرفته میشود، آنها به انتظار آب زلال و ماهیهای سرخوش قنات میآیند اما صحنهای دیگر میبینند که این برایشان باور کردنی نیست.
حوض ماهی سعدی شیراز بدون شک برای هر مسافر و گردشگری که به آرامگاه سعدی شیراز آمده، پر از خاطره بوده است. این حوض ماهی به قنات سعدی که به دوره ساسانیان برگشته و قدمتی 1400 ساله دارد برمیگردد.
به گفته کارشناسان در چندسال گذشته آب قنات سعدی به خاطر خشکسالیهای پی در پی به مرور از رمق افتاد تا اینکه امسال سبب خشک شدن کامل حوض ماهی شده است.
احیای قنات سعدی در حال انجام است
شهردار منطقه سه شیراز با اشاره به اینکه احیای قنات سعدی و آب حوض ماهی در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته اظهار داشت: منابع این طرح مالی آن تامین شده و بخشیهایی از قنات نیز احیا شده و لایروبی در حال انجام است.
ابراهیم خداشناس با بیان اینکه کاهش بارش باران تاثیربسیار منفی در خشکی قنات سعدی داشته است گفت: با اجرای طرحهای جدید حفاری و لایروبی در قنات سعدی امیدواریم در تعطیلات نوروز امسال دورباره این قنات احیا شود.
خداشناس با اشاره به قدمت تاریخی این قنات و ارزش معنوی و فرهنگی آب سعدی و حوض ماهی آن برای اهالی شیراز و مردم ایران افزود: این قنات در گذشته به عنوان یکی از مهمترین شبکههای آب زیرزمینی بوده و بخش عمده آب آشامیدنی و کشاورزی منطقه سعدی را تأمین میکرده است.
شهردار منطقه سه شیراز با بیان اینکه تا پایان امسال لابروبی قنات سعدی شیراز انجام وحجم آب وارده به حوض آرامگاه سعدی و رختشویخانه افزایش مییابد خاطرنشان کرد: تمام اقدامات برای لایروبی قنات آرامگاه سعدی توسط شهرداری منطقه سه انجام میشود و سازمان آب منطقهای نیز متعهد شده بر اساس قانون نسبت به پلمپ و جلوگیری از بهرهبرداری غیر مجاز آب قنات نیز اقدام کند.
به گزارش تسنیم،سعدی یکی از بزرگترین شاعران قرن هفتم و تاریخ ادبیات فارسی است که مقبره این شاعر نامی در شمال شرقی شیراز، در انتهای خیابان بوستان و در مجاورت باغ دلگشا واقع شده است.
در عمق 10 مترى صحن آرامگاه، قناتى وجود دارد که آب آن داراى مواد گوگردى و جیوه است و آب این قنات به درون حوضى که آن را حوض ماهى مىنامند و در زیرزمین جریان دارد، میریزد.
این حوض در سمت چپ آرامگاه واقع شده و در داخل به شکل هشت ضلعى است که به وسیله 28 پله به صحن آرامگاه متصل مىشود. مشهور است که سعدى نزدیک خود، حوضچههایى از سنگ مرمر ساخته بود که آب در آنها جریان داشته است. حمام مردم در این آب، بهویژه در شب چهارشنبه سورى، جزء اعتقادات مردم منطقه سعدی شیراز نیز بوده است.
حوض ماهی آرامگاه سعدی مظهر قنات و چشمه است که ماهیهای حوض ماهی سرمست از این فضا در آن میچرخند.تردیدی وجود ندارد که پیش از زمان سعدی و حتی در ایران باستان، این آب جریان داشت و مقدس بود، به همین دلیل سعدی برای این آب اهمیت قائل میشد.
بر اساس نوشته «ابنبطوطه» که دو بار در سالهای 725 و 748 هـ.ق، (بار اول حدود 30 سال پس از درگذشت سعدی) به شیراز آمده بود، سعدی این حوض هشتضلعی را ساخته است.
آیینها و باورهای مردم شیراز و اطراف چنین بود که هر سال در چهلمین روز پس از عید نوروز در محوطه جلوی آرامگاه سعدی جمع میشدند و آش نذری که در فارس بهاصطلاح «دیگجوش» نامیده میشود، میپختند و از بامداد تا شب شادی میکردند و بر این باور بودند که یک ماهی قرمز که یک حلقه طلایی در بینی دارد، در آب بالا میپرد و میرود.
ماهیهای این آب محترم است و هیچکس حق صید آنها را ندارد
امروزه هنوز مردم کوی سعدی بر این باورند و در حوض ماهی سکه میاندازند تا آرزوهایشان برآورده شود.پس از ساخت آرامگاه سعدی، از آبتنی در این حوض برای برآورد نیاز جلوگیری شد و دیگر کسی در محوطه حوض ماهی به آب دسترسی ندارد؛ اما حدود 150 متر بعد از آرامگاه، در کوچهای که بهاصطلاح کوچه حمام سعدی مینامند، مردم برای باورها و مناسک خود از آب چشمه یا قنات سعدی استفاده میکنند.
مردم شیراز و اطراف، باورهایی خاص نسبت به حوض ماهی دارند و عدهای معتقدند اگر دختر یا پسری دست و روی خود را با این آب بشوید، بخت او باز میشود و به خانه بخت میرود.
در گذشته با جام «چهلکلید» روی سرخود آب میریختند. آبتنی در دوره پیش از ساخت ساختمان جدید آرامگاه، در روز چهارشنبهسوری انجام میشد.
اما در چند سال گذشته بر اثر ریزش چاههای مسیر قنات و گرفتگیهای ایجاد شده در مسیر آبراه، و همچنین خشکسالیهای اخیر سطح آب حوض ماهی سعدی به شدت کاهش یافت به طوری که ماهیها دیگر در حوض ماهی دیده نمیشدند و آب رختشویخانه سعدی نیز خشک شد.
پس از این موضوع اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری شهرداری منطقه 3 شیراز در چند مرحله عملیات لایروبی را انجام که سرانجام آبان ماه سال گذشته دوباره آب در قنات جاری شد.اما پس از این موضوع در حال حاضر بیش از شش ماه است که آب در قنات سعدی به شدت افت کرده و آبی در حوض ماهی سعدی شیرازی نیز جریان ندارد.
مسئولان میراث فرهنگی براین باورند در صورت عدم ورود آب به حوض ماهی سعدی این مکان را به روشی مصنوعی احیا میکنند تا جلوه زیبایی همانند گذشته به همراه داشته باشد.
گزارش از علی شاهسون
انتهای پیام/