هیچ کشوری به اندازۀ ما عکاسی تئاتر را جدی نگرفته است/ خارج از ایران نمایشگاه پوستر برگزار نمی‌شود
مهدی آشنا، عکاس شناخته شده تئاتر در گفتگو با تسنیم با بیان منحصر به فرد بودن کانون عکاسان تئاتر، درباهر وضعیت تئاتر کودک، با گلایه از وضعیت کانون می‌گوید: «عکسی هم که برای کودک باشد نداریم، عکس کودک داریم؛ ولی عکسی که برای کودک باشد را نداریم.»
باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»
مهدی آشنا نامی آشنا برای جامعه تئاتری است. عکاس شناخته‌شده تئاتر که به سبب رابطه حسنه‌اش با جامعه هنری تئاتر موفق به برگزاری نمایشگاه‌های مختلف شده است یا در کسوت داور، آثار دیگر عکاسان را ارزیابی کرده است، در جشنواره کودک و نوجوان اخیر در قامت دبیر ظاهر شد؛ اما دبیری او رنگ و بوی متفاوتی داشت. مهدی آشنا برخلاف رویه حاکم بر بخش عکس جشنواره تئاتر کودک و نوجوان که آثار صرفاً در همدان به نمایش گذاشته می‌شد، آثار برگزیده راهی تهران شدند تا در نمایشگاهی اختصاصی در تهران به نمایش درآیند. به همین بهانه با مهدی آشنا به گفتگو نشستیم.
***
تسنیم: چرا داوران بخش عکس در جشنواره حضور نداشتند؟
آشنا: واقعاً مشغله زیاد. حقیقتش را بخواهم بگویم، آقای جبلی درگیر مسائل مربوط به خودشان هستند. ان شاءالله شاید بخواهند برای عید آماده شوند یا مثلا کارهای دیگری بکنند. آقای زمردی مطلق درگیر جشنواره یاس بودند و جشنواره فجر که با آقای رضا معطریان کار می‌کنند. آقای سیف الله صمدیان هم خارج از ایران هستند برای اکران فیلمشان که درباره آقای کیارستمی است. سر فجر هم بودند، یعنی روزی که برای فجر داوری کرد پرواز کرد و همان روز رفت.
تسنیم: تیم یک‌دستی برای داوری وجود داشت، عکسهایی که می‌دیدم ملاکهایشان در انتخاب چه بود؟
آشنا: اوایل که داوران آمدند برای داوری، عکسها را که باز کردن - حتی من فیلمش را هم دارم - تا نیمۀ کار اصلاً راضی نبودند. می‌گفتند عکسها کیفیت ندارند. یکدفعه از نیمه‌کار به آن طرف اصلاً یک اتفاق دیگری افتاد...
تسنیم: چیدمان خودتان بود؟
آشنا: نه خیلی شانسی بود. من براساس کدها می‌زدم. فولدربندی کرده بودم. عکس هر شخصی را در یک فولدر ریخته بودم. نه اصلاً اتفاقی بود. آن سی‌دی‌هایی که از روی زمین برمی‌داشتند می‌ریختم روی کامپیوترم. همان‌طوری، یکدفعه از نیمه‌کار به آن طرف داوری عکسمان متحول شد. یکدفعه روی عکسها ماندند و شروع به بحث کردند، بحث داوری یکدفعه خیلی داغ شد و این باعث شد دوباره برگردم و فولدرها را دوباره از ابتدا ببینم و انتهای کار، خروجی عکسها را که گرفتیم، دو بار یا سه بار یا چهار بار، عکسهایی که حذف کرده بودیم را دیدیم و عکسهایی که آمده بود در نمایشگاه باز دیدیم، نظر قاطع داوران این بود که داوری ما درست است و عکسها انتخاب شد.
اتفاقی که در بخش عکس افتاد یک اتفاق خوب دیگری هم بود، ما بخش بین‌المللی برگزار کردیم. این اولین باری بود که بخش عکس و پوستر داشت بین‌المللی برگزار می‌شد، ما هزار دلار برای نفر اول در نظر گرفته بودیم. با توجه به قیمت دلار دیدیم شرکت‌کننده خارجی در بخش عکس نبوده، حالا راجع به دلیلش نمی‌خواهم حرف بزنم یا هر چه بوده گذشته، ولی تصمیم بر این شد که مبلغ جایزه را بین سه ایرانی تقسیم کنیم، یعنی نفر اول 2میلیون تومان، نفر دوم 1 میلیون تومان و نفر سوم هم 800 هزار تومان، این نظر هم من بود و هم هیئت داوران و هم دبیر جشنواره که با مشورت هم به این نتیجه رسیدیم که این اتفاق بیفتد. در نهایت خروجی عکس، خروجی خوبی بود، وقتی آقای شفیعی آمدند نمایشگاه را دیدند که مدیر کل استان همدان آمدند دیدند، حالشان خیلی خوب بود که این اتفاق افتاده و عکس باکیفیت است، من خودم راضی هستم از خروجی عکسها.
تسنیم: اِلمانهای مشترکشان در انتخاب عکس چه بود؟
تسنیم: بخش پوستر هم با شما بود؟
آشنا: بله.
تسنیم: داورانشان چه کسانی بودند؟
آشنا: آقای قباد شیوا، آرش تنهایی و امیر اسمی. خیلی سعی کردیم آقای فرشید مثقالی هم باشد؛ ولی نشد، کشور دیگری اقامت دارند نتوانستیم او را بیاوریم.
کار گرافیک و تصویرسازی ایران نسبت به خارج از کشور واقعاً خیلی خوب است
خارجی‌ها چیزی به عنوان ان‌جی‌اوی عکاسان تئاتر ندارند
وقتی برای عکاسان خارجی از انجمن عکاسان تئاتر می‌گویم، واکنش نگاه خیره به من است
شاید یک جایی عکاسان ما از بعضی قسمتهای دیگر تئاتر بیشتر رشد کرده‌اند
آشنا: واقعیت توقع من کمتر بود. یک مبحثی را می‌خواهم مطرح کنم. ما صد سالن فعال در تهران داریم. یک خاطره‌ای از داوری امسال بگویم. آقا سیف الله صمدیان می‌گفت که ای کاش حق عکاسان شهرستانی از بین نرود، گفتم چگونه؟ گفت طراحی دکور، صحنه در تهران بهتر است، گفت مثلاً این عکس، گفتم این عکس از مشهد است، یک صحنۀ بسیار زیبا، گفت مثلاً این، گفتم این از فلان جاست، بعد به این نتیجه رسیدیم که شهرستانها واقعاً بعضی از آنات خیلی خوب طراحی صحنه کرده بودند و طراحی نوز و طراحی‌های دیگر. ما باید عکاسانمان متناسب با تمام [اجزا باشد]، یعنی مانند این است که بدن انسان دستش رشد کند، پای او رشد نکند، قطعاً عکاسان ما این گونه هستند. حالا شاید یک جایی عکاسان ما از بعضی قسمتهای دیگر تئاتر بیشتر رشد کرده‌اند.
اگر بخواهم خروجی فجر پارسال را به یک خارجی نشان بدهم، چگونه نشان بدهم؟
می‌خواهم بگویم وقتی یک فستیوالی مانند کودک همدان، جشنواره برگزار می‌کند، عکاس می‌بیند خروجی دارد، می‌رود در سالن و کار کودک را می‌بیند، وقتی یک عکاس می‌بیند یعنی عده کثیری از مردم می‌بینند. وقتی من مهدی آشنا یک فریم عکس می‌گیرم، من فقط یک فریم عکس نمی‌گیریم، مخاطبان من عکسهای من را می‌بیند. آقای معطریان وقتی یک عکس می‌گیرد تنها رضا معطریان یک فریم عکس نمی‌گیرد، سیامک زمردی یک فریم نمی‌گیرد، یک فریم برای همۀ مردم و اهالی و مخاطبان تئاتر می‌گیرد، یک فریم عکس می‌تواند خیلی کمک کند به حضور مخاطبان در سالن. مدیران فرهنگی ما این را باید بدانند که فقدان حضور عکاسان و طراحان پوستر به مخاطبان تئاتر آسیب می‌زند. نباید بخش تئاتر که آقای کرمی خیلی از ایشان ممنون هستم به عنوان بخش جنبی هیچ موقع نگاه نکرد. همین قدر مهم بود، می‌توانید مصداق حرف من را این گونه پیدا کنید در آیین افتتاح نمایشگاه چه کسانی بودند؟ خانم احترام برومند، آقای شفیعی از تهران آمدند، آقای عبادی بودند و خیلی از مدیران دیگر، این یعنی مهم است، من انتظارم این است که باقی مدیران فرهنگی ما این درک را از این بخش داشته باشند. فکر نکنند یک ویترینی است که حالا نشان بدهید. الان من بخواهم خروجی فجر پارسال را به یک خارجی نشان بدهم، چگونه نشان بدهم؟ به غیر از اینکه کتاب بخش عکس نشان آنها می‌دهم مرور یکسال تئاتر ایران را ببینند. کتاب چاپ شده است و هر سال در اختیار عکاسان و مدیران فرهنگی و در اختیار اشخاص دیگر قرار می‌گیرد.
تسنیم: جایی باشد که خبرنگاران بیایند ببینند من ندیدم.
چیزی به نام نمایشگاه پوستر را خارج از ایران ندارند
آشنا: شاید این ایراد کار است، به هر حال ما یک ویترین و یک چیزی داریم که بگوییم این تئاتر یک سال ما است، عکسها و خروجی‌های آن را ببینید. این پوستر یکسال ماست. چنین چیزی را خارج از ایران ندارند. ما یک چیزی داریم که کشورهای خارجی می‌گویند بیایید تجاربتان را منتقل کنید، بیاییم راجع به آن با هم صحبت کنیم، راجع به مسائل فنی با هم صحبت کنیم، این نکتۀ مثبت کاری ماست. ابتدا باید این را بفهمیم که چقدر عکاسی تئاتر کمک می‌کند. چقدر طراحی پوستر به مخاطب کمک می‌کند، چقدر وقت به اقتصاد تئاتر کمک می‌کند و در نهایت چقدر عکاسی تئاتر و طراحی پوستر مهم است؟ این را ما همه باید به آن برسیم و حالا من چون خودم یک عکاس هستم با حرارت دارم می‌گویم چون نیازش را احساس کردم. ما باید سلسله مراتب رشدیمان را پیدا بکنیم، ما باید مبانی عکاسی را بدانیم، دیجیتال بودن دوربینها نباید به نگاه ما آسیب بزند، نباید آدمهای فست‌فودی بشویم، نباید به عکاسی تئاتر این گونه نگاه کنیم حالا صد فریم بگیریم، مخاطب را درنظر نگیریم. خصوصاً الان فضاهایی که برای معرفی آمده همه با عکس است، مثلاً ایسنتاگرام، فیس‌بوک، توییتر، تلگرام و غیره.
تسنیم: هم تجربه جشنواره کودک را دارید و هم جشنواره‌های دیگر، عکسهایی که برای کودک هستند و یا عکسهایی که برای کارهای دیگر هستند چگونه ارزیابی می‌کنید؟ می‌شود گفت عکاسان خاص کودک اصلاً داریم؟
آشنا: نه واقعاً اینکه بگوییم عکاسانی هستند که فقط دارند کودک کار می‌کنند،نه. واقعاً اینطور نیست. عکاسان ابتدا باید نیاز ارائه‌شان را پیدا بکنند و مخاطب سالن بشوند، یعنی ابتدا باید ببینند عکس کودک می‌گیرند، خروجی دارد. ما وقتی عکس از صحنه یا استیج می‌گیریم، عکسهایی که از صحنه‌های تئاتر شهر می‌گیریم می‌دانیم خروجی دارد. جشنواره شهر، جشنواره تئاتر شهر و... عکس کودک یک علامت سوال بزرگ است. وقتی خروجی ندارد عکس کودک به تبع آن استقبال هم از آن کم می‌شود؛ ولی وقتی دو فستیوال باشد مثلاً مانند مبارک، مانند بحث کودک همدان و یا جشن کودک و یا تئاتر کودک و یا آیینی و سنتی که مربوط به کودکان است، اگر چنین اتفاقی افتاد قطعاً اقبال عمومی به سالنها می‌شود. این چیزی که بگوییم مختص بروند عکس کودک بگیرند نه چنین چیزی نداریم.
حالا دو بحث است. نخست عکاسی کودک و سپس عکاسی برای کودک. عکاسی کودک همان است که ما الان در نمایشگاهمان داریم؛ ولی عکاسی برای کودک هنوز اتفاقی نیفتاده است. نیاز به هم‌اندیشی اینکه بنشینیم و با هم حرف بزنیم تعامل داشته باشیم. ابتدا کارگردانی که دارد کار می‌کند باید بفهمد چقدر دارد برای کودک کار می‌کند، به طور مثال من چند کار دیدم، اصطلاحاتی که در این کار به کار می‌برد، برای آدم‌‌بزرگهاست، مثلا یک تکه‌کلامهای طنزی که برای آدمهای بزرگ است که در تلویزیون گفته است. بچه چه ارتباطی با آن تئاتر می‌تواند برقرار کند؟ قطعاً عکاسان نمی‌توانند ارتباط بصری با کودک برقرار کند.
کودک مظلوم است یعنی راجع به کودکان کم‌کاری شده است
در کل کودک خیلی مظلوم است یعنی خیلی راجع به کودکان کم‌کاری شده است، کانون پرورش فکری کودکان کار می‌کند؛ ولی نمی‌دانم چرا کمرنگ است. چرا اینقدر در حاشیه است. از نظر من شاید اشتباه بکنم. چرا الان ما باید تئاترِ تولید کانون خیلی زیاد داشته باشیم، ما هنوز داریم نان فعالیت کانون پرورش فکری را می‌خوریم. آقای جبلی، آقای طهماسب، خانم برومند، خانم معتمدآریا و غیره که الان فعال این حوزه هستند، وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم میوه و محصول آن دوره است.
الان محصول این دوره کانون چیست؟
الان محصول این دوره کانون چیست؟ بچه‌ها چه دارند؟ هیچ. این است که ما باید با آقای بهرام شاه‌محمدلو راجع به آقای حکایتی صحبت کنیم شعر تیتراژ پایانی و ابتدایی برنامه آقای حکایتی چقدر پرمغز بود، الان تلویزیون ما برای بچه‌ها چه می‌کند؟ تئاتر ما چقدر برای بچه‌ها قدم برداشته است و چقدر بچه‌ها راضی هستند از تئاتر؟ الان از یک کودکی که آمده تئاتر ما را دیده بگویید چقدر دوست داشته و چه چیزهایی از تئاتر ما فهمیده است؟! منظور این است که باید ببینیم ما چه کردیم و حالا از بچه‌ها چه می‌خواهیم. اینکه واقعاً همین‌طور که این چیزها را نداریم، عکسی هم که برای کودک باشد نداریم، عکس کودک داریم؛ ولی عکسی که برای کودک باشد را نداریم.
تسنیم: تئاترهای کودکان امکان خاصی به عکاس می‌دهند؟ جلوه خاصی، فضای خاصی؟
آشنا: پر از رنگ است، پر از فرم است، پر از نور است، فضای نوری او خیلی متفاوت است با تئاترهایی که به غیر از تئاتر کودک است، طراحی لباس کاملاً متفاوت است، اینها امکان است. یک مساله‌ای که وجود دارد وقتی تاریک می‌شود بچه از تاریکی می‌ترسد، سالن نباید تاریک باشد به هر حال وقتی ما برای کودک کار می‌کنیم باید به همه چیز او هم فکر کنیم، من چون روانشناسی کودک خواندم و می‌دانم وقتی کودک در یک فضای ناشناخته می‌رود که تاریک است از آن فضا می‌ترسد، خیلی بحث ابتدایی است، پس روشن کنیم ابتدا ترسی نداشته باشد و بعد تئاتر را درک کند.
================================
مصاحبه از احسان زیورعالم
انتهای پیام/
