خوش‌چهره: پهلوی برای اقتدار استکبار برنامه‌نویسی می‌کرد/ متقی: آمریکا شکل‌دهنده سیاست خارجی شاه بود

به گزارش خبرنگار سیاسی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، نشست تخصصی نقد و بررسی اقدامات پهلوی دوم در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد و دلایل شکل‌گیری ساواک عصر امروز (یکشنبه 26 دی) در مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در سالروز فرار محمدرضا شاه از کشور برگزار شد.

در این نشست محمد خوش‌چهره کارشناس مسائل اقتصادی، با بیان "باید عوامل بیرونی و استراتژیک در اقتصاد دوران پهلوی را تبیین کنیم"، گفت: نقش جنگ سرد و پیمان بغداد و سنتو را باید در عوامل بیرونی اقتصاد دوران پهلوی در نظر گرفت.

وی تصریح کرد: پس از کودتای 1953 و روی کار آمدن محمدرضا شاه، آمریکا طبق دستور ترومن رئیس جمهور وقت آمریکا در ایران دانشگاه هاروارد مشاوره تشکیل سازمان برنامه را به آمریکاییها داد که این سازمان با اولویت تأمین منافع آمریکا در ایران شکل گرفت.

کارشناس مسائل اقتصادی با تأکید بر اینکه پس از شکل‌گیری سازمان برنامه، برنامه‌های توسعه 5ساله عمرانی نوشته شد، افزود: برنامه اولی که در آن زمان نوشته شد معطوف به چند پروژه زیربنایی بود که در راستای تحکیم اقتدار و سلطه استکبار بود.

خوش‌چهره تصریح کرد: زیرساختها در جاهایی ساخته یا تقویت می‌شد که در راستای منافع آمریکا و نظام سلطه بود و در چارچوب منافع ملی تعریف نمی‌شد.

وی ادامه داد: مجموعه برنامه‌هایی که در زمان پهلوی نوشته شد منجر به افزایش شهرنشینی شد که به‌طور مثال روندی که پیش از آن در روستانشینی وجود داشت و 75 درصد مردم ایران روستانشین بودند و 25 درصد شهرنشین به‌تدریج معکوس شد.

کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: بعد از سال 1332 سهم اقتصاد نفتی بر صادرات محصولات کشاورزی غلبه کرد و پس از آن اقتصاد ایران با شتاب به‌سوی نفتی شدن حرکت کرد.

همچنین در این نشست طاهره سجادی از مبارزین انقلاب اسلامی با اشاره به شکل‌گیری ساواک و شکنجه‌های دستگاه امنیتی رژیم شاه گفت: ساواک برای حفظ امنیت کشور شکل گرفت اما در راستای حفظ منافع سلطنت و آمریکا گام برمی‌داشت و این سازمان امنیتی قطعاً با حمایت آمریکا و رژیم صهیونیستی در ایران شکل گرفت.

وی درباره دلایل حضور خود در مبارزات پیش از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از عوامل ورود ما به مبارزه بود.

ابراهیم متقی کارشناس مسائل سیاسی و بین‌الملل راجع به سیاست خارجی دوران پهلوی گفت: وابستگی سیاست خارجی دوران پهلوی به استکبار به‌ویژه آمریکا ماهیت ساختاری داشت که در وضعیت امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و حوزه سیاست خارجی نیز این وابستگیها را می‌توان به‌خوبی دید.

وی ادامه داد: سیاست خارجی بین‌المللی و منطقه‌ای آمریکا شکل‌دهنده سیاست خارجی شاه بود.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه محمدرضا شاه در سال 1332 به‌کمک انگلیس و آمریکا و بر اساس نقشی که فروغی داشت جانشین رضاخان شد، تصریح کرد: اگرچه اتحاد شوروی علاقه‌ای به باقی ماندن رضاخان نداشت اما آمریکا و انگلیس با توجه به الگوی سیاست خارجی که رضاخان در پیش گرفته بود او را مطلوب تلقی نمی‌کردند و بر اساس سیاست انگلیس و به‌ویژه طراحی آیرون‌ساید محمدرضا شاه با کودتا به قدرت رسید.

وی با ابراز اینکه رضاشاه با استراتژی انگلیس استقلال کشور را شکل داده بود ادامه داد: این استراتژیها قرارداد 1907، 1915 قسطنطنیه و 1919 بود. 

متقی افزود: سیاست خارجی پهلوی دوم را بدون توجه به استراتژی آمریکا در محیط منطقه و سیاست بین‌الملل و در حوزه اقتصاد جهانی نمی‌توان تبیین کرد.

وی تصریح کرد: در کودتای 1332 برآورد شده بود که این کودتا 300 هزار دلار هزینه خواهد داشت اما آمریکا تنها با 40 هزار دلار این کودتا را شکل داد اما برخیها امروز می‌گویند برای براندازی جمهوری اسلامی ایران آمریکا نیاز به 400 هزار نیروی نظامی در حوزه عملیاتی دارد.

وی با اظهار اینکه در زمان پهلوی دوم آمریکاییها به‌دنبال الگوی دفاع پیرامونی برای مقابله با نفوذ شوروی در مناطق پیرامونی رفتند، گفت: به همین دلیل کودتا با استراتژی آمریکا در ایران شکل گرفت که آنها در تلاش بودند حکومتی مقتدر و وابسته را در ایران سر کار بیاورند.

متقی تصریح کرد: برای تحکیم این اقتدارگرایی در ایران در سال 1335 یعنی 3 سال پس از به قدرت رسیدن محمدرضا شاه ساواک نیز شکل می‌گیرد.

وی با اشاره به وابستگی در حوزه فرهنگی نیز گفت: در دهه 70 بحث خواهرخواندگی دانشگاهها نیز مطرح شد و دانشگاه هاروارد نیز دانشگاهی در تهران تأسیس کرد که امروز دانشگاه امام صادق(ع) است.

انتهای پیام/*